Prezident janyndaǧy Ūlttyq qūryltaidyŋ müşesı jäne ekı sailaudaǧy Memleket basşysynyŋ senımdı ökılı retınde aitarym, Qasym-Jomart Kemelūly 2019 jyly Prezident bolyp sailanǧaly berı qoǧamdaǧy ädılettılık, bırlık pen jasampazdyq turaly aityp keledı. Osy jolǧy Atyrauda ötken III Ūlttyq qūryltaida da Memleket basşysy osy qūndylyqtardyŋ qoǧamdy ūiystyru men jasampazdyq jolynda qanşalyqty maŋyzdy ekenıne erekşe män berdı.
Bırınşıden, «eŋ aldymen, halyqtyŋ bereke-bırlıgın saqtau eldıgımız üşın asa maŋyzdy» dei kele, Memleket basşysy yntymaǧy jarasqan, ortaq maqsatqa ūiysqan ūlt eşqaşan ūtylmaitynyna, eşteŋeden qūr qalmaitynyna toqtaldy. Būl ıste ziialy qauym airyqşa röl atqarady. Äsırese elge sözı ötetın aǧa buynnyŋ orny bölek. Olar – qazaqtyŋ qaimaǧy, ūlttyŋ maqtanyşy. Eldıŋ tūtastyǧy ziialy qauymnyŋ bırlıgınen bastalady. Iаǧni aldymen el aǧalarynyŋ arasynda auyzbırşılık boluy kerek. Olar ūrpaqqa önege bolatyn kesek äŋgıme aituy qajet.
«Öspeitın eldıŋ balasy önbeitın daudy quady» dep beker aitpaǧan. Ötken ıs öttı, endı ony eşkım özgerte almaidy. Uaqyt eŋ ädıl töreşı ekenın ūmytpaiyq. Bızge bıtpeitın dau-damai emes, myzǧymas yntymaq pen bırlık kerek. Qazırgı tarihi kezeŋde halqymyzdyŋ sözı de, ısı de bır boluy qajet. Sondyqtan ziialy qauym, eŋ aldymen, elımızdıŋ bırlıgın nyǧaituǧa basa nazar audarǧany jön. Aǧa buyn jas ūrpaqqa jol nūsqap, baǧyt-baǧdar beruı kerek. Ūly Abaidyŋ «Bırıŋdı, qazaq, bırıŋ dos körmeseŋ, ıstıŋ bärı bos» degen sözı älı de özektı bolyp tūr. Men ziialy qauym ökılderınıŋ bır-bırıne ärdaiym tılektes bolǧanyn qalaimyn. Özara janaşyr bolu, tüptep kelgende, elge janaşyr bolu degen söz. Taǧy da qaitalap aitqym keledı: ūsaq-tüiek äŋgımenı qoiu qajet» dep aǧa buyn, ziialy qauymǧa Memleket basşysy ülken mındet jüktedı.
Sonymen bırge Qasym-Jomart Kemelūly «Bız salt-dästürımızden ajyramauymyz kerek. Radikaldy neofittar halqymyzdyŋ saltynda joq kiım ülgılerı arqyly da jat dıni idealdardy qoǧamǧa taŋuǧa tyrysyp jür. Būl bızdıŋ dästürlı ūǧymdarymyz ben qūndylyqtarymyzǧa jasalyp jatqan aşyq şabuyl ekenı anyq. Bız babalarymyzdyŋ san myŋjyldyq dıni ılımı men ruhani baǧdaryna arqa süieuımız kerek. Elımızdıŋ ruhani derbestıgın saqtap, ony nyǧaita tüsemız desek, türkı halyqtary köpşılıgınıŋ, sonyŋ ışınde qazaqtardyŋ dästürlı dını – sunnittık baǧyttaǧy hanafi mäzhabyna den qoiyp, ǧasyrlar boiy babalarymyz ūstanǧan asyl dınımızdı saqtaiyq» dep eldegı bırlık pen yntymaqty saqtaudaǧy dınnıŋ rölıne toqtaldy. Dästürlı islamdy berık ūstanu arqyly ekstremizmge jäne kertartpalyqqa qarsy tūra alatynymyzǧa erekşe nazar audardy.
Ekınşıden, soŋǧy kezde ziialy qauymnyŋ keibır ökılderı, tıptı memlekettık qyzmetşıler de orynsyz baibalam salyp, ainalasyn synap-mıneudı ädetke ainaldyrdy. Mūny doǧaru kerek. Qoǧamdaǧy özektı mäselelerdı talqylaǧanda baiypty bolǧan jön. Eger de älemdık qauymdastyqtan laiyqty ornyn ielenudı qalaityn ūlt bolǧymyz kelse, jalǧan tüsınıkterden arylyp, bolaşaqqa nyq senımmen qarau kerek ekenın eskerttı.
Üşınşıden, Memleket basşysy qūryltaida ūlttyŋ jaŋa kelbetın aiqyndaityn negızgı qūndylyqtarǧa toqtaldy: eŋ aldymen, täuelsızdık jäne otanşyldyq. Är azamat Otanǧa degen süiıspenşılıgın sözben ǧana emes, naqty ıspen körsetuı qajet. Täuelsızdıktıŋ qadır-qasietın tereŋ sezınıp, ony baǧalai bıluı kerek. Bız ädılettı memleket pen otanşyl, adal azamattardyŋ küş-jıgerın üilestırıp jūmyldyru jäne halqymyzdyŋ mädeni kodyn ünemı zaman talabyna sai beiımdep otyru arqyly ǧana eŋ maŋyzdy mındetımızdı oryndai alamyz, iaǧni qasterlı täuelsızdıgımızdı saqtap, nyǧaita tüsemız.
Bızdıŋ küşımız – bırlıkte. Jūrtymyz basyna tüsken tauqymettıŋ bärın myzǧymas bırlıktıŋ arqasynda jeŋıp keledı. Orasan zor syn-qaterler paida bolǧan qazırgı zamanda yntymaq-bırlıktıŋ maŋyzy arta tüstı. Qazaqstan – bärımızdıŋ qasiettı qara şaŋyraǧymyz. Sondyqtan ärbır azamat el taǧdyryna öz taǧdyryndai qarauǧa tiıs.
Elımız täuelsızdık jäne otanşyldyq, bırlık jäne yntymaq, ädıldık jäne jauapkerşılık, zaŋ jäne tärtıp, eŋbekqorlyq jäne käsıbi bılıktılık, jasampazdyq jäne jaŋaşyldyq siiaqty negızderdı basşylyqqa alsa, boljausyz jäne qarqyndy damyp kele jatqan HHI ǧasyrda laiyqty ornyn tabady. Qoryta kele aitarymyz, babalarymyzdyŋ «Būqaranyŋ küşı – bırlıkte», «Yrys aldy – yntymaqta» dep bızge qaldyrǧan asyl ösietıne adal bolaiyq, aǧaiyn!
Zulfuhar ǦAIYPOV,
Memlekettık basqaru akademiiasy
basqaru institutynyŋ direktory,
Astana qalasy Qoǧamdyq keŋesınıŋ töraǧasy
