Erlan RAHYMBEKOV, Astana qalasy Ekonomikalyq qylmysqa jänesybailas jemqorlyqqa qarsyküres departamentı Sybailas jemqorlyq qylmystyq ısterdı aşu jänealdyn alu basqarmasynyŋ bastyǧy: Basty mındet – memleket müddesın qorǧau
Zaŋsyz jolmen alynǧan aqşa qarajatyn nemese özge mülikti zaŋdastyru, ekonomikalyq kontrabanda, paraqorlyq, qyzmet babyn asyra paidalanu sekıldı keleŋsız oqiǧalardyŋ jolyna tosqauyl qoiuda Astana qalasy Ekonomikalyq qylmysqa jäne sybailas jemqorlyqqa qarsy küres departamentı josparǧa sai jüielı jūmys ūiymdastyryp keledı. Osy rette departamenttıŋ Sybailas jemqorlyq qylmystyq ısterdı aşu jäne aldyn alu basqarmasynyŋ bastyǧy Erlan Rahymbekovpen äŋgımelesken edık.
– Departament qyzmetkerlerı jyl basynan berı qandai keleŋsız oqiǧalardy äşkereledı?
– Qarjy polisiiasynyŋ qyzmetkerlerı soŋǧy bes aidyŋ ışınde 16 jemqorlyqtyŋ betın aşty. Para alu, memleket qarjysyn jymqyru, zaŋsyz käsıpkerlıkpen ainalysu oqiǧalaryn tırkedı. Ol boiynşa bırneşe lauazymdy tūlǧalarǧa qatysty qylmystyq ıster aiaqtaldy.
– Astana qalasynda jemqorlyqtyŋ qai türı beleŋ aluda?
– Departamenttıŋ jedel ızdestıru täjıribesı körsetkendei, qylmys jiı jasalatyn qūrylymdardyŋ bırı retınde memlekettık satyp alu salasy belgılendı, onda 2010-2012 jyldary 107 jemqorlyq faktılerı anyqtalǧan, iaǧni barlyq aşylǧan qylmystardyŋ ärbır ekınşısı. Būl sanattaǧy qylmystar boiynşa qylmystyq jauapqa tartylǧandardyŋ qatarynda QR TJM Memlekettik materialdyq rezervter komitetınıŋ «Rezerv» RMK «Avtomatika» filialynyŋ direktory J.Baijūmanov, onyŋ orynbasary A.Qūrmanbaev, «QR salynyp jatqan bılım jäne ǧylym obektılerınıŋ Direksiiasy» JŞS direktory T.Aldajarov jäne taǧy basqalar bar. Mūndai oqiǧalardyŋ köbeiuı qoǧam üşın qauıptı. Öitkenı, sonyŋ saldarynan memleketke qanşama ziian keltırıledı.
Bügınde jemqorlyq körınısterı memlekettık organdarda köp kezdesedı. Mektepke deiıngı bılım beru mekemelerınde, balalar üiınde soŋǧy ekı jylda sybailas jemqorlyq sanatyna jatatyn 18 qylmystyq ıs anyqtalyp, olar boiynşa bırneşe basşylar säikestık jauapqa tartylǧan. Qazırgı taŋda öz balasyn balabaqşaǧa ornalastyru üşın para beru jiılep kettı. Qyzmet barysynda jalǧan mälımet toltyru arqyly memleket qarjysyna qol sūǧu jäne mekemelerde qyzmetkerdıŋ ailyq tabysyn ötırık köbeitu keleŋsızdıkterı künı bügınge deiın jalǧasuda. Naqty aitsam, biylǧy jyldyŋ säuır aiynda 4 million teŋgenı jymqyrdy degen aiyppen Astana qalasyndaǧy keşkı mektep direktory Ysqaqovanyŋ üstınen qylmystyq ıs qozǧaldy. Ol qyzmet babyn paidalanyp, özınıŋ jūmys ıstemeitın tuystaryn tırkeu arqyly zaŋsyz jalaqy bergen.
–Statistikalyq derekterge süiensek, elımızde jemqorlyq negızınen, sot, ışkı ıster organdary, ädılet, qorǧanys ministrlıgı qyzmetkerlerı arasynda beleŋ aluda. Jalpy, memlekettık organdarda qylmystyŋ eŋ köp taraǧan türı qandai?
– Para alu dep aitar edım. Öitkenı, būl ındet – bükıl memlekettık organdarda keŋınen taralǧan jaǧdai. Memlekettık satyp alu, memlekettık qyzmet körsetu salasy, investisiialyq jäne jekeşelendıru üderısterı, rūqsat beru jäne lisenziialau jüielerı, biudjettık qarajat pen jerdı bölu, salyq jinau, basşylyq oryndarǧa taǧaiyndau jäne memlekettık qyzmetke ornalasu, jergılıktı özın-özı basqaru organdarynyŋ qyzmetınde köp kezdesedı.
– Qalanyŋ qoǧamdyq oryndarynda «Nesie resımdeuge kömektesemın», «İpotekaǧa kömektesemın. Jedel. Kepıl»… degen habarlandyrular jiı ılınedı. Tıptı, ol boiynşa öz jūmysyn bıtırıp jatqandardy da bılemız. Būl qanşalyqty zaŋdy?
– Ras, aialdamalarda, baǧandarda ılıngen mūndai jarnamalar halyq arasyna tez taralady. Olar aqşa jäne üi problemalaryn oŋai şeşuge adamdardy tez tartady. Alaiaqtar, özderın ärtürlı memlekettık mekemelerde ülken bailanystary bar adam retınde, bank, jer qatynasy basqarmasynyŋ qyzmetkerı retınde azamattardyŋ senımıne kıredı. Täjıribemızde kezdeskendei, olar özınıŋ qyzmetın rastau üşın STN, jeke kuälıgınıŋ köşırmelerıne sūrau salady. Azamattar ötırıktı sezbesten, käsıbi alaiaqtarǧa ırı aqşa somasyn, qūjattaryn tapsyrady. Mämıle merzımı ötkennen soŋ, uädesı oryndalmaǧannan keiın ǧana aldanǧandar bızge jügınedı. Mysaly, Astana qalasynyŋ tūrǧyny özın ärtürlı memlekettık organdarda bailanystary bar siiaqty körsetıp, jer uchaskesın aluǧa «kömekteskenı» anyqtalǧan, 52 azamat onyŋ alaiaqtyǧynyŋ qūrbany boldy.
– Jer alu, satu mäselesı bır qaraǧanda oŋai şarua emes. Söite tūra halyq jer satyp aluda alaiaqtarǧa qalai aldanyp jatady?
– Qarapaiym bır türın aityp bereiın. Alaiaq jer satuşyǧa kelıp, sol jerdı satyp alǧysy keletının aitady. Ol üşın bankten nesie aluǧa jerdıŋ qūjattarynyŋ köşırmesı kerektıgın aitady. Oiynda eşteŋe joq adam köşırme jasap bere salady. Keiın, alaiaq būl qūjattardaǧy menşık iesınıŋ aty-jönın özgertıp, jer uchaskelerıne jalǧan qūjattar jasaidy. Soǧan säikes zaŋ organdarynyŋ, jer komitetınıŋ, äkımşılıkterdıŋ barlyq mörlerı qoldan jasalady. Sosyn uchaskeler eşteŋeden habary joq satyp aluşylarǧa satylady. Satyp aluşylarǧa yŋǧaily baǧa ūsynylatyndyqtan, köbıne jerler jyldam osy jalǧan täsılmen «satylyp» ketedı.
Sondyqtan, alaiaqtardyŋ arbauyna tüspes üşın, barlyq qūjattardy jer komitetı, jyljymaityn mülık ortalyǧy, olardyŋ aumaqtyq organdarynda jer kımnıŋ atyna tırkelgenın tekseru qajet. Eŋ bastysy, jerdıŋ maqsatty taǧaiyndaluyn naqtylaǧan jön.
– Özıŋızge belgılı, qūqyq qorǧau organdaryn kezekten tys attestattau arqyly bılıksız mamandardan tazalau qolǧa alynuda. Departamentte qyzmetkerlerdı sūryptau qalai ötedı?
– Elbasynyŋ tapsyrmasymen bızdıŋ qyzmetkerler de bır kısıdei attestasiiadan ötedı. Olardyŋ bılıktılıgı, bılımı, psihologiialyq jaǧdaiy, logikalyq oilau qabıletı erejege säikes aşyq ärı ädıl türde jürgızıledı dep aita alamyn. Synaqtan sürıngenderge şara qoldanudy arnaiy qūrylǧan komissiia şeşedı.
– Äŋgımeŋızge rahmet!
Gülmira AIMAǦANBET
