Halida ŞÄRIPOVA, Astana qalasy №1 perzenthana bas därıgerınıŋ orynbasary: QAUIPSIZ ANALYQ QAǦİDALARYN QATAŊ SAQTAIMYZ

Bolaşaq ana men balanyŋ densaulyǧy jüktı äielderdıŋ uaqytynda esepke tūryp, ünemı därıger baqylauynda boluy­men tyǧyz bailanysty. Sondyqtan, emdeuşı därıgerdıŋ eskertpelerıne qūlaq asyp, ony­men keŋesıp otyrǧan abzal. Gazetımızdıŋ oqyrmandarymen bolǧan tıkelei tıldesude №1qalalyq perzenthana bas därıgerınıŋ orynba­sary Halida Şärıpova osy mäsele töŋıregındegı sūraqtarǧa jauap berdı.

– Sälemetsızder me, men – Maira Quanyşqyzy, jas mamanmyn. Eŋbek ötılımnıŋ bolmauyna bailanysty eş jerge jūmysqa ornalasa alar emespın. Sızderde bos oryn bar ma?

– Mamandyǧyŋyzdy bıluge bola ma?

– Medbikemın.

– Arnaiy sertifikatyŋyz bar ma?

– Ärine, bar.

– Onda mekemenıŋ bas därıgerıne tüiındemeŋızben baryp, jolyǧuyŋyzǧa bolady. Bos oryn bolsa, jūmysqa ornalasuyŋyzǧa mümkınşılıgıŋız bar. Sonymen bırge öz tüiındemeŋızdı qalalyq densaulyq saqtau basqarmasynyŋ kadr bölımşesıne de tapsyryŋyz.

Jalpy, bız är jyl saiyn jas mamandardy jūmysqa qabyldaimyz. Mäselen, biylǧy jyly perzenthanamyzǧa bır därıgerdı qyzmetke aldyq.

– Qazır serıktes bosanu degen paida boldy. Sol medbikelerdıŋ jūmysyn jeŋıldetıp jıbergen joq pa? Olar bar auyrtpalyqty serıktesıne qaldyrady da, özderı būrynǧydai emes, bosanǧaly jatqan äieldıŋ qasyna köp bara bermeidı. Jal­py, osy serıktes bosanu turaly köbırek bılgım keledı. Onymen kelıspeiın desem, tuu kezınde özım qinalam ba dep qorqam. Qandai keŋes beresız?

– Bükılälemdık Densaulyq saqtau ūiymynyŋ nūsqauy boiyn­şa serıktes bosanu qazırgı kezde Qazaqstanda keŋınen qoldanyluda. Bügıngı taŋda bosanuşy äielderdıŋ 50-70 paiyzy serıktes bosanu­dy qoldaidy. Sebebı, bosanudyŋ būl türı bosanuşyǧa moraldyq-psihologiialyq demeu jäne küş-jıger beruge naqty kömektesedı. Sondyqtan, serıktes bosanudy me­disina ūjymy dūrys dep esepteidı. Al, sız aitqandai, serıktes bosanu kezınde därıgerler men medbikelerdıŋ jūmysy jeŋıldeidı degenmen mülde kelıspeimın. Mūndai jaǧdaida medisinalyq qyzmetkerler de serıktespen bırıgıp bosanuşy äielge psihologiialyq kömek körsetedı.

Jalpy, bızdıŋ perzenthana­da künıne 25-28 äiel bosanady. Olardyŋ üşeuıne bır akuşer taǧaiyndalǧan. Näreste düniege kelgennen bastap anasymen bırge bolady. Medisinalyq prosedura anasynyŋ nemese serıktestıŋ közınşe jasalady jäne artyq manipulia­siialar azaiady. Barlyq bosanudan keiıngı palatalar ana men bala bırge bolu palatalary bolyp tabylady. Perzenthanada bolǧan uaqytta ana­lar närestenı kütu ädısterın, onyŋ ışınde emşek sütımen qorektendırudı üirenedı.

– Tıkelei tıldesu me eken? Bır perzentke zar bolyp jürgenıme on jyldyŋ jüzı boldy. Sızder arqyly bala asyrap aluyma bola ma? Estuımşe, sızderde tastan­dy balalar köp bolady eken. Hali­da Köbentaiqyzy, aityŋyzşy, sol ras pa?

– Bala asyrap alu jönındegı mäselenı qalalyq äkımdıktıŋ janyndaǧy arnaiy komisiiia şeşedı. Sondyqtan, osy mäsele boiynşa qalalyq äkımdıkke habarlasqanyŋyz dūrys.

Biylǧy jyly bızdıŋ perzentha­nada 8 tastandy bala tırkeldı. Onyŋ sany būdan da köp boluy mümkın edı, bıraq perzenthananyŋ äkımşılıgı jäne därıgerler men medbikelerdıŋ tabandy jūmysynyŋ arqasynda köp äiel närestelerın tastap ketu jönındegı pıkırlerın özgertıp, bala­laryn üilerıne alyp kettı.

– Bosanǧan äielder jaqsy bıledı, ärine, aldymen Jaratqan, sosyn osy aq halatty abzal jandar ǧoi bızdıŋ jany­myzdy araşalap qalatyn. De­genmen, keide sol därıgerlerdıŋ dörekılıgın sözben aityp jetkızu qiyn. Äsırese, jaŋa bosanǧan analardyŋ meiırım men mahabbatty qajet etetını belgılı. Būl rette därıgerlermen jäne medbi­kelermen qandai da bır jūmystar jürgızıle me?

– Älbette, ai saiyn ärbır bölımşede jäne perzenthanada medisina qyzmetkerlerınıŋ etikasy jäne deontologiia turaly seminarlar ötkızılıp tūrady. Onda densaulyq saqtau salasy qyzmetkerlerınıŋ pasienttermen ädebı, olardyŋ özın ūstauy turaly keŋınen äŋgıme qozǧalady. Būl baǧyttaǧy jūmystar bızde jyl boiy jalǧasuda.

– Jasym otyzdan asyp kettı. Ekınşı balaǧa aiaǧym auyr. Joldasymmen osydan on bır jyl būryn ajyrasqanmyn. Endı qyzyma serık bolsyn dep edım, bıraq, ata-anam menıŋ şeşımımmen kelıser emes. Ne ısteuım kerek?

– Būl sūraqtyŋ jauabyn tek qana özıŋız şeşesız. Sebebı, būl sızdıŋ otbasyŋyzdyŋ jeke mäselesı. Jüktı bolǧanyŋyzǧa neşe apta?

– 25 apta.

– Negızı, jüktılıktıŋ mūndai ülken merzımınde tüsık jasau mümkın emes. Būl aptada balanyŋ barlyq müşelerı damidy jäne Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ būiryǧy boiynşa eger balada qandai da bır aqau bolǧan nemese ananyŋ ömırıne qauıp töngen jaǧdaida ǧana bız bolaşaq anany erte bosanuǧa mäjbürlete alamyz. Al, sızdıŋ jaǧdaiyŋyzda öz şeşımıŋızben erte bosanuǧa eşqandai körsetkış joq.

Jalpy, mūndai mäselenı jüktılıktıŋ üş aiyna deiın şeşu kerek. Sol kezde sızdıŋ de medisinalyq abortqa baruǧa mümkınşılıgıŋız boldy. Al, qazır eşqandai kömek körsete almaimyz. Bır ǧana aitarym: özıŋız tekserılıp jürgen därıgermen ünemı bailanysta bolyp, mamannyŋ keŋesıne qūlaq asyŋyz.

– Men «Şipager» ODA-ǧa qaraimyn. Sonda tırkelgenmın. Degenmen, Sızderdıŋ äielder keŋesı jaqsy jūmys ısteidı degendı estıdım. Osynda kelıp tırkeluıme bola ma? Ol üşın qaida baruym kerek?

– Ol üşın aldymen «Şipager» ODA-synyŋ özıŋız qaralyp jürgen därıgerımen keŋesuıŋız kerek. Sızdıŋ densaulyǧyŋyzda qandai da bır aqau bolsa, olar sızdı bızdıŋ keŋeske jıbere alady. Iаǧni, osynda kelıp tırkeluıŋızge äbden bolady. Ol üşın özıŋız qaralyp jürgen otbasylyq densaulyq ambulatoriiasynan jol­dama alasyz. Sosyn osynda kelıp tırkelesız.

– On jyl būryn sızderdıŋ perzenthanada bosanǧanmyn. Därıgerler men medbike­lerge aitar alǧysym şeksız. Per­zenthanada bügıngı taŋda özgerıster köp şyǧar, basty jaŋaşyldyqtar turaly bılgım keledı.

– Būl baǧytta Düniejüzılık densaulyq saqtau ūiymynyŋ ūiǧarymy boiynşa jūmys atqaryp jatyrmyz. Onyŋ ışınde serıktes bosanudy täjıribemızge engızdık. Sondai-aq, ana men balaǧa körsetkışsız därı-därmektı qoldanu azai­tyldy. Bosanu kezınde qandai da bır qiyndyqtar tuyndaǧan jaǧdaida şeşım qabyldaudy otbasy müşelerımen aqyldasa otyryp, bırge şeşemız.

2008 jyly kürdelı jöndeu jūmystaryn jürgızdık. Bügıngı taŋda perzenthanamyz zaman talapta­ryna sai soŋǧy tehnologiialar­men jabdyqtalǧan. Sondyqtan, qalamyzdaǧy analar bızge bosanuǧa şyn köŋılderımen kelıp jatady. Mūnda olardyŋ bosanulary üşın barlyq jaǧdai qarastyrylǧan. Qazırgı kezde bızdıŋ perzenthana qauıpsız analyq qaǧidalaryna sai jūmys ısteidı. Jyl saiyn perzentha­nada 5000-nan astam näreste düniege keledı. 2005 jyly perzenthanaǧa «närestenı meiırlı kütu auruhana­sy» ataǧy berıldı.

DDSŪ baǧdarlamasy ūsynǧan qauıpsız analyq qaǧidalaryn engızgennen berı jüktılık jäne bosandyru barysy ana men bala jaraqattanuyn, jaŋa tuǧan näresteler syrqattanuy jiılıgın, böbekterdıŋ şetıneuın tömendettı. Būl rette jaŋa jäne tiımdı tehnologiialar qolanyluda.

Bızdıŋ perzenthana bosandyru aldynda tiımdı zertteu ädısterın engızıp, arqasynda jüktı äielder qazır kesar tılıgınen keiın tabiǧi jolmen, öz betınşe bosanularyna mümkındık aldy. Bız analarǧa osyndai mümkındık bergen alǧaşqy perzenthanalardyŋ bırımız. 2001 jyldan berı osyndai jolmen bosanǧan äielder sany 300-den asty. Akuşeriia jäne gine­kologiia kafedrasymen operasiiadan keiıngı asqynulardy azaitatyn ja­tyr tılıgın tıgudıŋ jaŋa ädısı engızıldı. Därılık zattardy negızsız qoldanudy tömendetu maqsatynda äielge anti­biotikter, tıptı, kesar operasiia­synan keiın de bır ret qana berıledı.

Perzenthananyŋ saitynda bız turaly tolyq mälımet bar. Sony­men tanysyp, sūraq qoiularyŋyzǧa, alǧys bıldırulerıŋızge, ūsynys-tılekterıŋızdı jetkızuge mümkınşılıkterıŋız bar. Bızben bailanysqylaryŋyz kelse, roddom1@mail.kz saityna habaralasyŋyzdar.

– Auruhanadaǧy mamandardyŋ bılıktılıgı turaly bılgım keledı. Qazır därıgerlerdıŋ sauatsyzdyǧynan, iaǧni, därını dūrys paidalanbaudyŋ saldary­nan qanşama adamnyŋ ömırıne ziian kelude. Būl baǧytta qandai jūmystar atqaryluda?

– Bügıngı taŋda №1 perzenthanada medisina ǧylymynyŋ 2 kandidaty jäne barlyǧy 85 därıger jūmys ısteidı. Olardyŋ 15-ı, iaǧni 17,6 paiyzy joǧary sanatty qyzmetkerler bolsa, 22-sı nemese 25,8 paiyzy bırınşı jäne 8-ı, iaǧni 9,4 paiyzy – ekınşı sanatty därıgerler. Bızdegı orta medisina qyzmetkerlerınıŋ sany – 150.

Sonymen bırge, üstımızdegı jyldyŋ segız aiynda 32 därıger men 12 medbike käsıbi bılıktılıgın arttyr­dy. Jalpy, mamandarymyz är bes jyl saiyn bılıktılıgın arttyryp otyrady. Olai bolmaǧan jaǧdaida būiryq boiynşa jūmystan şyǧaryp tastauǧa mümkınşılıgımız bar.

Gülbarşyn ÖKEŞQYZY