Ötıp bara jatqan jyly 30 jasynda qazaq poeziiasy aspanynda jūldyzdai aǧyp ötken asa körnektı aqyn Tölegen Aibergenovtıŋ tuǧanyna 80 jyl toldy. Aqynnyŋ toiy el aumaǧynan asyp, Qaraqalpaqstanda, Mäskeude toilandy. Tölegennıŋ qūrdasy, lirika şeberı Sabyrhan Asanov esımı, ökınışke qarai, elene qoimady. Al biyl alpystyŋ asqaryna şyqqan, jyrlary qazırgı jas buynǧa ülgı Esenǧali Rauşanovtyŋ mereitoiy Astanadan bastalyp, Maŋǧystauda qorytyndylandy. Alǧaşqy ret ötken «Ruh» baiqauy ädebi ömırde jaŋalyq boldy. Būl baiqaudyŋ «Poeziia: toptama öleŋder» atalymynda Yqylas Ojaiūlynyŋ aty ozyp keldı. Astanada jastar arasynda ūiymdastyrylǧan bırneşe müşäirada Rauan Qabidoldin top jardy. Bız ötken ǧasyrdyŋ alpysynşy jyldary öleŋ ölkesıne kelgen aqyndar men qazırgı buyn arasyndaǧy sabaqtastyq tının üzbei, biylǧy mereitoi ielerı men osy jylǧy aqyndyq dodalar jeŋımpazdarynyŋ jyrlaryn jariialaudy jön kördık.
Tölegen AIBERGENOV
Perzent jyry
Sen menıŋ mäŋgılıkke ölmes atym,
Atymdy ap alys jylǧa
jalǧasatyn.
Äkede ösiet bar ömır jaily,
Balada qasiet bar alǧa asatyn.
Sen menıŋ ūşar basym biıktegen,
Jolyŋa tapqanymdy üiıp-tögem.
Sen menıŋ dürsıldegen jüregımsıŋ,
Qai närse sol jürekten
süiıktı eken?
Sen menı ösken saiyn oilandyryp,
Zaŋdaryn tabiǧattyŋ oiǧa aldyryp.
Bır qadam basqan saiyn özıŋ menı,
Barasyŋ şejırege ainaldyryp…
Sabyrhan ASANOV
Jyl jaŋa, kele jatqan
jylym jaŋa,
Arnalar oǧan änım, jyrym jaŋa.
Būl jyldyŋ basqa jyldan orny bölek,
Bolsa da jaŋa jyldar būrynda da.
Jyl jaŋa, kele jatqan
jylym jaŋa,
Aitylar oǧan oiym, syrym jaŋa.
Būl künı baiqaǧanǧa jaŋalyq bar,
Ormandy oiymda da, qyrymda da.
Jyl jaŋa, kele jatqan
jylym jaŋa,
Şaşylar oǧan şuaq, nūrym jaŋa.
Typ-tynyş ūiqym jaŋa,
külkım jaŋa,
Tappaisyŋ bır eskını yrymǧa da.
Tau jaŋa, bau da jaŋa – bärı jaŋa,
Atqan taŋ, batqan keştıŋ
ärı jaŋa.
Tösınen jaŋa armandar ūşyrady,
Qaşannan sūlyq jatqan kärı dala.
Osynyŋ bärı – bärın körıp tūrǧan,
Köŋılım ärı bala, ärı dana.
Esenǧali RAUŞANOV
Jaŋa jyldaǧy eskı öleŋ
Kerım qys. Taiǧaq demei taban
astyŋ,
Keledı ala qaşqyŋ, jaǧalasqyŋ.
Äjesı arqalaǧan aq baladai,
Moinynda bır uys qar qara aǧaştyŋ.
Taǧy da taudan asyp taŋ keledı,
Taŋ kelıp sändenedı, bäldenedı.
Eskı ändei (qaiyrmasy esıŋde joq),
Jadyŋa salǧysy kep äldenenı.
Panalap qu japyraqty
torǧai qondy.
Būl oǧan qamqa sary tondai boldy.
Qyssa da toŋbaidy endı qyryq
kün aiaz,
(Şyn batyr ölgen soŋ da
qorǧaidy eldı).
Jazǧyrma qys deitūǧyn
«kärı qudy»,
Jūtqandai tazarmaq bop
taǧy da udy,
Mūz şainap, qar tükırıp
qabaryp tūr,
Kım aitty op-oŋai dep Aryludy.
Jaŋa jyl. Jaŋa buyn. Jaŋa däuır.
Bız ǧoi ol – jaŋarmaityn
qara bauyr.
Sondai bır ker kezeŋge
kelıp tūrmyn.
Syrty bütın, al ışı ala dauyl.
Sız şe?
Yqylas OJAIŪLY
Öleŋ
«Aiqai salyp, alasartpa
şyndyqty…»
(Jūmeken)
Aiqai men ūrandardan
tamaǧy ısken,
Obal dep… Oilamady-au,
öleŋdı eşkım.
Köbıkten söz qainatqan sol maŋaiǧa
Myrs etıp, külemın de qoiam ışten.
Äuezı äuliemen bolǧan tuys,
Oi degen – ol ǧaryştan ūşqan
sybys,
Mysaly, dünienı köbelek te
Qara öleŋ…
Sol köbelek qanatynan
Dırıldep düniege şyqqan dybys.
Qiialdyŋ mūny sezgen zaŋǧarlyǧy,
Maŋdaidyŋ osy emes pe janǧandyǧy.
Qara öleŋ… sol äuezdıŋ sözge
ainalyp,
Mölt etıp qalamsapqa tamǧan türı.
Taŋǧy şyq tılındegı maǧynany,
Sezsem ǧoi… Senım kerek oǧan älı.
Jörgektıŋ jūparyndai
künädan päk,
Jaza almai… sol öleŋdı kelem älı.
Rauan QABİDOLDİN
Aspannan tüsken menıŋ Altyn ordam
Adamzat, sanaŋ – sarsaŋ,
oiyŋ – älek,
Soiqanǧa salsa daǧy moiymap ek.
Alty Alaş aŋ-taŋ qalyp
qarap otyr,
Abdyrap Qaraötkeldıŋ boiyna kep.
Jat jūrtqa esımı – erek,
elesı – arman,
Dın – dıŋgek qaǧyp sende keŋese alǧan.
Aspannan tüsken menıŋ
Altyn Ordam,
Allanyŋ özı kökten bere salǧan.
Köre almai şaǧylysyp közıme kün,
Keremet künderımmen kezıgemın.
Elorda – Erkındıkpen egız ūǧym,
Apyr-ai, Azattyqtyŋ özı me edıŋ?
Qanatyn qaǧyp-qaǧyp qomdasa elı,
Samūryq qūstai körem sonda senı.
Emınıp Erkındık dep aitamyz-au,
Erkındık – elordasyz bolmas edı.
Alty Alaş – älemde joq
mūndai halyq,
Körgen joq kırpıgıme mūŋ bailanyp.
Astana – Azat eldıŋ aldaspany,
Süiemın,
Süiem senı künge ainalyp!
