Adamdardyŋ köpşılıgı qysta az qimyldap, köktem şyqqanda qimyl-qozǧalysty köbeitedı, kün jylyp nemese qaita suyp, üstımızdı bırese şeşıp nemese bırese qatty kiınıp alatyn jait jiı kezdesedı. Osy kezde älsırep tūrǧan immundyq jüiege bırden küş tüsedı.
Er adamdarǧa qaraǧanda, äielder därumen tapşylyǧyna jiı ūşyraidy. Sebebı äiel aǧzasyndaǧy fiziologiia özgerısterıne bailanysty därumen qory azaiady, onyŋ azdyǧy jüktılıkke, bosanuǧa jäne arasy jiı jüktılık, emızuge, jalpy äiel adamnyŋ aǧzasyna bailanysty. Tabiǧi taǧamdardy jiı paidalanǧan jön. Sonyŋ ışınde ūlttyq susyndarymyz – şūbat pen qymyz ışıp tūrsa, immunitet küşeiedı. Aǧzasynda kalsii jetıspeitın adamdar tary jegenı dūrys. Būǧan qosa, as mäzırınde kökönısterdı jiı paidalanu kerek. Qūramynda därumenı köp tamaqty talǧap jeu kerek. Mäselen, säbız, qyryqqabat – eŋ paidaly kökönıs. Onyŋ qūramynda V1, V2, V6, S, E, RR, K därumenderımen qatar, mineraldy tūz da bar. Säbız közdıŋ köruın jaqsartyp, terınıŋ jaqsaruyna äser etedı. Qyzylşa şarşaudy basyp, küizelısten qūtqaratynyn köbımız bıle bermeimız.
Köktem mezgılınde tamaqtanudyŋ negızgı erejelerı:
– Jiı ärı az-azdan, künıne är 2,5-3 saǧat saiyn 5-6 ret tamaqtanu qajet;
– Rasionda aquyzdyŋ, maidyŋ jäne kömırsutegınıŋ boluyn qadaǧalau kerek;
– 1 kün ışınde tūtynatyn maidy, aquyzdy jäne kömırsutegın täbetıŋızge qarai retımen ışıp-jeu qajet;
– Taza su, künıne 2 litrden joǧary mölşerde su ışu kerek, su jasuşalardyŋ qalyptasuyna äser etedı, terıdegı qūrǧaqtyqty joiady.
– Taza tamaq (jartylai fabrikattardan, tez daiyndalatyn taǧamdardan jäne tättıden bas tartu);
– Köktemnıŋ alǧaşqy 1,5 aiynda spirttı ışımdıkterden müldem bas tartyŋyz. Ol aǧzanyŋ tazaru prosesın būzyp, jaŋa jasuşalardyŋ ösuıne äser etedı.
– Askök, aqjelken siiaqty kökönıstı köp tūtynǧan dūrys. Rasionǧa smuzi, kinza (koriandr) qosuǧa da bolady. Olardyŋ ornyn jazǧa qarai qarbyz ben qauyn basa alady.
– Köbırek qozǧalyp, jügırudı qolǧa alsaŋyz, aǧzadaǧy qystan qalǧan toksinder termen şyǧa bastaidy. Sauna men monşaǧa jiı baru aǧzada jinalǧan toksinderdı şyǧaruǧa kömektesedı, bylaişa aitqanda, terı jaŋarady.
Aidana AIаZBEK,
№11 emhananyŋ
II sanatty otbasy därıgerı
