Elımızde äbden tozyǧy jetken eskı avtokölıkterdıŋ közın joiatyn arnaiy joba aqyry ıske asyrylatyn boldy. Eskı-qūsqy «saldyrlaqtar» men ısten şyqqan kölıkterdı qabyldau jäne ərı qarai paidaǧa asyru jūmystaryna jauaptanyp otyrǧan «Operator ROP» kompaniiasynyŋ basqaruşy direktory Rustam Temırbek tozyǧy jetken kölıkterdı ötkızu nauqany 21 qaraşadan bastalatynyn mälım ettı.
QABYLDAU QARAŞADA BASTALADY
«Jobany 21 qaraşadan bastap ıske qosuǧa äzırmız. Qazırgı uaqytta eskı tehnikalardy joiuǧa arnalǧan arnaiy zauyttyŋ qūrylysyn bastaudy közdep otyrmyz. Ol keşen tolyqtai zaman talabyna sai boluy tiıs. Jalpy, osy baǧdarlama arqyly qorşaǧan ortaǧa ziian keltıretın ärı tehnikalyq tūrǧyda qauıptı bolyp otyrǧan kölıkterden qūtyluǧa mümkındık bar. Qaraşa aiynyŋ soŋyna qarai qoldanystan şyqqan kölık qūralyn kädege jaratu boiynşa qyzmet körsetuge bailanysty baiqau jariialanatyn bolady. Jalpy jyl soŋyna deiın elımızdıŋ tükpır-tükpırınen 10 myŋ kölık satyp alu josparlanyp otyr» deidı basqaruşy direktor Rustam Temırbek.
Jaŋa baǧdarlamaǧa säikes, joiuǧa tapsyrylatyn kölıkter ekı sanat boiynşa qabyldanady. Operatordyŋ arnaiy beketı nemese baǧdarlamaǧa qatysatyn dilerlık ortalyqtaryna tapsyratyn eskı kölıgıŋızdıŋ bas-aiaǧy bütın, iaǧni rama (şassi), motor, qozǧaltqyş qoraby (korobka peredach), döŋgelekter, akkumuliator, oryndyq jäne aldyŋǧy panelı sekıldı bölşekterı tügel bolsa, 150 myŋ teŋge alasyz. Apatty jaǧdaidaǧy nemese kölık şanaǧy, esıgı, qozǧaltqyşy, berılıs qoraby mındettı türde bar, bıraq jürmeitın kölıkterge 48 myŋ teŋge berıledı. Alaida kölıktıŋ şyǧarylǧan jylyna eşqandai da şekteu bolmaidy. Jobany ıske asyru üşın 2016 jylǧa jalpy aqşa somasy – 1 milliard 250 myŋ teŋge. Aqşa qolma-qol tölenedı. Rustam Temırbektıŋ aituynşa, eskı kölıktı qabyldau ortalyqtary respublikanyŋ 17 qalasynda jüzege asyrylady.
ESKI – JAŊANYŊ JARNASY
Baǧdarlamaǧa qatysu üşın zaŋdy tūlǧalardan ötınış, IIM organdaryndaǧy kädege jaratuǧa bailanysty kölık qūjatyn tırkeuden şyǧaru turaly anyqtamasy, jeke kuälık köşırmesı nemese senımdı ökıl kuälıgınıŋ köşırmesı, esep aiyrysu şoty, qoldanystan şyqqan kölık qūralyn kädege jaratuǧa ötkızu turaly şart talap etıledı. Sondai-aq, tozyǧy jetken tehnikany jaŋasyna auystyru üşın arnaiy sertifikattar da tabystalady. Osy sertifikat arqyly otandyq jaŋa kölık alu üşın 315 myŋ teŋge kölemınde jeŋıldık jasalady.
Taǧy bır aita keterlıgı, joba jospar boiynşa merzımı ötıp, jaramsyz küige tüsken eskı kölıgın arnauly oryndarǧa aparyp tapsyrǧandarǧa şamamen 300-350 myŋ teŋge aralyǧynda sertifikat türındegı ötemaqy berıluı tiıs bolǧan-dy. «Tapsyrylǧan kölıkterdıŋ qūny jazylǧan būl sertifikatpen kez kelgen avtokölık salonyna barasyz da qalaǧan tūlparyŋyz üşın alǧaşqy jarna retınde tölem jasai alasyz. Qalǧan somasyn qolma-qol sanap berıp nemese ärtürlı merzımge nesiege räsımdep aluǧa bolady. Sondai-aq, jaŋa kölık satyp alarda bastapqy jarna retınde bır emes, bırneşe sertifikattyŋ basyn bırıktıruge mümkındık bar» dep atap ötken bolatyn qazaqstandyq avtobiznes qauymdastyǧynyŋ prezidentı Andrei Lavrentev. Degenmen mūndai sertifikattardyŋ qaşannan bastap berıle bastaityny älı belgısız.
EKOLOGİIаLYQ TŪRǦYDA TİIMDI
Mamandardyŋ aituynşa, būl jobanyŋ tiımdı tūstary köp. Eŋ aldymen ekologiialyq mäselemız şeşıledı. Öitkenı soŋǧy uaqytta syrttan keletın eskı kölıkterdıŋ sany kürt artyp, nätijesınde elımız eskı kölıkter «qoimasyna» ainaluǧa şaq qalǧany belgılı. Tek soŋǧy 3 jyldyŋ ışınde Qazaqstanǧa şetelden 1 jarym millionnan astam avtokölık äkelıngen eken. 2016 jylǧy
1 qyrküiektegı jaǧdai boiynşa elımızde 6 millionnan astam jeŋıl kölık tırkelıptı. Būl kölıkterdıŋ 4 millionǧa juyǧy älı qoldanysta jür. Alaida sol kölıkterdıŋ jartysynan köbı, iaǧni 60 paiyzǧa juyǧy (10 jyldan asyp ketken) eskırgen. Kerek bolsa, şyǧarylǧanyna 20-25, tıpten 30 jyl bolǧan kölıkter ainalymda jür. Osyndai eskı kölıkterdıŋ kesırınen elımızde auaǧa jylyna şamamen 200 myŋ tonnadan astam uly gaz taralady. Resmi mälımetterge säikes, respublika boiynşa 2016 jyldyŋ 3 aiynda 3570 jol-kölık oqiǧasy tırkelgen. Būl oqiǧalardyŋ köbı sol eskı kölıkterge qatysty.
OTANDYQ KÖLIK KÖBEIEDI
Ekologiialyq mäselenı aitpaǧan künnıŋ özınde jer qoinauyndaǧy qazba bailyqtardy ünemdep paidalanuǧa mümkındık bermek. Öitkenı bır boiynda metall ataulynyŋ san türın jinaqtap alatyn bır kölıktı qaita balqytyp, şikızatqa ainaldyrudyŋ paidasy da şaş etekten. Şynysy men rezeŋkesı, ärtürlı himiialyq qūramdaǧy plastmassalary taǧy bar. Elımızde qorşaǧan ortaǧa orasan kölemde ziian keltırıp jatqan 4625 qoqys poligonynyŋ jūmysy rettelıp, eŋsesı köterıledı. Sonymen qatar, utilizasiiaǧa tapsyrylǧan eskı kölıktıŋ özı ǧana emes, ışındegı himiialyq sūiyqtyqtar, qozǧaltqyş mailary da belgılı erejege säikes joiylatyn bolady.
«Būl – öz kezegınde tūtynuşylardyŋ qauıpsızdıgı üşın jasalyp otyrǧan şara. Sondai-aq, otandyq avtoönerkäsıptı damytudyŋ bır joly. Ökınışke qarai, bızdıŋ elde eskı avtokölıkterdıŋ közın joiu ädısı älı engızılmegen. Mäselen, Germaniiada eskı kölıktıŋ közı joiylmaiynşa, esepten şyǧarylmaidy. Al bızde kerısınşe. Esepten şyǧarady. Al eskı qaŋqamen ne ısteseŋ sony ıste degen tüsınık qalyptasqan. Aldaǧy uaqytta el aumaǧynda üş zauyt salynady dep josparlanyp otyr. Bırınşısı Astana men Qaraǧandy aumaǧynda, ekınşısı Almatyda, al üşınşı zauyt Şymkentte. Alǧaşqy zauyt kelesı jarty jyldyŋ ışınde aşylady dep kütılıp otyr» deidı İndustriia jäne jaŋa tehnologiialar ministrınıŋ bırınşı orynbasary Albert Rau.
Bürkıt NŪRASYL
