Astanalyq Ūly Otan soǧysynyŋ ardagerı II därejelı «Otan soǧysy» ordenı men «Germaniiany jeŋgenı üşın medalınıŋ iegerı Ahat Bekmädiiaūlynyŋ şaŋyraǧyna soŋǧy künderı jurnalister keludı jiılettı. Jasy toqsannan asqanyna qaramastan, sanasynyŋ sergektıgın, aitar oiynyŋ aiqyndyǧyn saqtap qalǧan aqsaqal kelgen adamnyŋ bärın qūraq ūşa qarsy alyp, qoiǧan sūraqtaryna yjdahattylyqpen jauap berude.
«ASTANA AQŞAMYNYŊ» OQYRMANY
Biylǧy ülken mereke – Ūly Jeŋıstıŋ 70 jyldyǧyn Ahat ata Mäskeude qarsy almaq. Resei astanasynda ötetın şeruge qatysatyn elordalyq jalǧyz maidanger bolǧandyqtan, üiıne ızdep barǧanymyzda mūny öz auzynan estıdık. «Jurnalisterden jalyqqan joqsyz ba?» degen sūraǧymyzǧa «Nege jalyǧaiyn? Sūraǧan adamdarǧa körgen-bılgenımdı aityp beru mındetım ǧoi» dep, elgezektık tanytty.
Osy sözınen keiın aqsaqalǧa boi üirete bastap, özımızdı erkındeu ūstauǧa tyrystyq. Oqudan qalmaǧan maidangerdıŋ tösegınıŋ üstınde jatqan «Egemen Qazaqstan», «Aiqyn» gazetterınıŋ jaŋa sandarynyŋ arasynan özımızdıŋ de basylymymyzdy baiqap qalyp, sodan küş alǧandai boldyq. «Özı jaily jazylǧan maqalany gazetımızdıŋ betınen oqityn boldy ǧoi» dep, quanǧanymyz da bar.
AHMEDİIа AǦASY AŞARŞYLYQTAN ALYP QALDY
Maidangerler degende bırazymyz eskere bermeitın bır jait bar. Ūly Otan soǧysyn olardyŋ basyna tüsken alǧaşqy auyrtpalyq dep oilaimyz. Joq, ötken ǧasyrdyŋ otyzynşy jyldary estiiar bolyp qalǧan balalar eŋ aldymen qoldan jasalǧan aşarşylyqqa ūryndy. Ahat atadan sonyŋ jaiyn sūrai kettık.
«Bızdıŋ Qazqosköl auylynan 1,5-2 şaqyrymdai jerde eskı Qoluton degen orystyŋ selosy boldy. Sol selodan Qyzyljarǧa bidai jöneltıletın. Äkemnıŋ aǧasy Ahmediia par atpen kıre tartatyn. Sol kısı eskı Qolutonnan Qyzyljarǧa bır aptaǧa ketetın. Aǧaiyma kıre tartqany üşın tiesılı «paekten» bölek bır qap bidai berıletın. Mıne, sonymen ol kısı aǧaiyndy tört şaŋyraqty asyrady. Sonyŋ arqasynda eptep bidai quyryp jep, anau-mynaumen kün kördık» dep jauap berdı maidanger.
BIR ÄULETTIŊ JALǦYZ TŪIаǦY
Aqsaqaldyŋ äkesı Bekmädiianyŋ Ahmediiadan bölek Mūhamediia jäne Rahmetolla degen bır tuǧan bauyrlary boldy. Solardan qalǧan jalǧyz tūiaq – osy Ahat ata. Maidangerdıŋ äŋgımesın ärı qarai tarqatsaq, Mūhamediiadan – qyzdar, Bekmädiiadan – bır özı tarasa, al Ahmediia men Rahmettola ūrpaqsyz öttı.
«Arǧy atamyz – Moldabai. Eger men olai-būlai bolyp ketsem, bıttı, ūrpaq jalǧastyǧy üzıldı degen söz. «Qara qazan» atalatyn eskı dästürımızdı bılesıŋ be? Jaugerşılık zamanda adam ūrpaqsyz ötse, onyŋ ziratyna qara qazandy aparyp, töŋkerıp tastaityn. «Qara qazan» özı qazaq üşın qasiettı ūǧym ǧoi. Qara qazan qaitys bolǧan adamnyŋ ziratynda jatsa, onyŋ şaŋyraǧynyŋ öşkenın bıldıredı» degen aqsaqal bız osy künge deiın bılmei kelgen dästürden habar berdı.
Ahat atany mūndai qasıretten Qūdai saqtady. Soǧysta ekı ret jaralanyp, saptyq qyzmetke jaramai qalǧandyqtan 1944 jyly auylyna oralǧan ol ömırlık serıgın jolyqtyrdy. Sodan 5 bala körıp, ösıp-öngen şaŋyraqqa ainaldy. Qazır ülken balalarynyŋ özı – zeinetker.
«GİTLERGE DEGEN ÖŞPENDILIGIM SOǦYSQA BARMAI JATYP OIаNDY»
«Qyryq jyl qyrǧyn bolsa da, ajaldy öledı». Aqmolada jasaqtalǧan 90-polk qatarynda 1942 jyly Ūly Otan soǧysyna attanǧan Ahat Bekmädiiaūly Ortalyq maidan şebınde jaumen arpalysyp, Mäskeuge jaudy kırgızbegen äskerdıŋ qatarynda boldy. Orlov-Kursk iınındegı şeşuşı şaiqasta aldyŋǧy şepte jürdı. Keŋes jauyngerlerıne qarudyŋ jetpegen kezeŋderın de kördı.
«Sonda patriottyq sezımımız öte küştı boldy. Men soǧysqa deiın Qyzyljar pedagogikalyq uchilişesınde oqydym. Sol kezde jürgızılgen tärbie jūmystarynyŋ nätijesınde Gitlerge degen öşpendılıgım erterekte oianǧan. Ony älemdegı eŋ jeksūryn, eŋ qanışer adam retınde baǧalaityn edım. Al, soǧysqa attanǧannan keiın Mäskeudı janymyzdy aiamai qorǧadyq. Saiasi jetekşılerımızdıŋ «Artymyzda Mäskeu tūr» degen küştı ügıt-nasihat jürgızgennen keiın oǧan jaudy kırgızbedık qoi» deidı maidanger jalyndy jyldardy eske alyp. Endı, jaqyn künderı özı qorǧap qalǧan Mäskeuıne jol jürmek.
Amanǧali QALJANOV
