«Astana klubynyŋ» ekınşı küngı otyrysy Ülken Euraziiaǧa arnaldy. Älemdık deŋgeidegı saiasatkerler, diplomattar jäne sarapşylar alyp qūrlyqtyŋ keleşegın talqylady. Basqosuǧa qatysqan Qazaqstannyŋ Tūŋǧyş Prezidentı – Elbasy Nūrsūltan Nazarbaev öŋırlık jäne jahandyq deŋgeidegı mäselelerge qatysty öz oi-pıkırlerın ortaǧa saldy. Elbasy alqaly jiynǧa qatysuşylarǧa ıltipatyn bıldırıp, «Astana klubynyŋ» halyqaralyq dialog alaŋdary jüiesınde bedeldı jäne maŋyzdy forumǧa ainalǧanyn atap aitty.
Ülken Euraziiadaǧy yntymaqtastyqtyŋ keleşegı
«Euraziialyq megaqūrlyqtyŋ ösıp kele jatqan ışkı kölık bailanysy bırlesken damu üşın adamzat tarihynda būryn-soŋdy bolmaǧan mümkındıkterge jol aşty. Osy oraida täuekelderden aryluǧa jäne «Ülken Euraziiadaǧy» yntymaqtastyqtyŋ jaŋa keleşegın aşuǧa mümkındık beretın aşyq jäne adal dialog qajet» dedı Nūrsūltan Nazarbaev. Elbasy dünie jüzındegı qaqtyǧystar men geosaiasi teketıresterdıŋ qaita örşuınıŋ auqymdy tendensiiasyn atap ötıp, Euraziiadaǧy geosaiasi jaǧdaiǧa terıs äser etetın negızgı qauıp-qaterler turaly közqarasyn bıldırdı.
«Bızdı älemdık ekonomikadaǧy ahual alaŋdatady. Barǧan saiyn daǧdarys jaqyndap jatqan syŋaily. Älemdık saudadaǧy qarama-qaişylyqtar men geosaiasi tūraqsyzdyq jaǧdaiynda jahandyq instituttar köŋıl könşıtpeitın boljamdar keltırıp otyr. Jahandyq ösudıŋ baiaulauy älemdık saudaǧa terıs äser etude. Osy faktorlardyŋ barlyǧy älemdegı tūraqtylyqty būzady» dedı N.Nazarbaev.
Sonymen qatar, Tūŋǧyş Prezident älemdık derjavalar arasyndaǧy sanksiialar men sauda soǧystaryna nazar audardy. «Jetekşı derjavalar arasyndaǧy teketıres Euraziianyŋ köptegen soǧys oşaqtaryna bırden äser etude. Būl Siriia men Ukrainadaǧy daǧdarysty beibıt jolmen şeşu prosesın odan ärı qiyndata tüsude. Al Breksit – integrasiiaǧa qarsy basty oqiǧaǧa ainaldy» dep mälımdedı ol.
Sondai-aq Elbasy bükıl Euraziia keŋıstıgındegı baqylausyz militarizasiia prosesıne jäne älemdegı jetekşı memleketterdıŋ taitalasy tehnologiia salasyna auysuyna bailanysty qauıpterge toqtaldy. «AQŞ pen Qytai arasyndaǧy şielenıstıŋ ösuı jahandyq joǧary tehnologiialyq naryqty tūraqsyzdandyryp, älemdık tehnologiialyq tızbektıŋ būzyluyna äkep soqty. Jasandy intellektınıŋ damuy arta tüsuı ülken mümkındıktermen qatar, orasan zor qauıp äkelude» dedı Nūrsūltan Nazarbaev.
Jahandyq energetikalyq qauıpsızdık
Sonymen qatar, Tūŋǧyş Prezident jahandyq energetikalyq qauıpsızdıktı qamtamasyz etude maŋyzdy röl atqaratyn Taiau Şyǧystyŋ jaǧdaiyna toqtaldy. Ol Euraziiadaǧy qauıpsızdık jüiesın jandandyruǧa jäne ony jaŋa sapaly közqarasta damytu üşın Ülken Euraziiada jaŋa «oiyn erejelerın» anyqtauǧa baǧyttalǧan bırqatar praktikalyq şaralar ūsyndy.
«Jalpyqūrlyqtyq qauıpsızdık arhitekturasyn qalyptastyrudyŋ negızgı täsılderın syni tūrǧydan qaita qarastyru qajet. 2020 jyly EQYŪ-nyŋ Astana deklarasiiasy qabyldanǧanyna 10 jyl bolady. Onda euroatlantikalyq jäne euraziialyq qauıpsızdıktıŋ bırtūtas qauymdastyǧyn qalyptastyru maŋyzdylyǧy körsetılgen bolatyn. Būl mäselelerdı Aziiadaǧy özara ıs-qimyl jäne senım şaralary jönındegı keŋes pen Europadaǧy qauıpsızdık jäne yntymaqtastyq ūiymynyŋ äleuetterın bırıktıru arqyly tiımdı şeşuge bolady» dedı Nūrsūltan Nazarbaev.
Sondai-aq Elbasy köşbasşylardyŋ Iаdrolyq qarusyz älem üşın jahandyq aliansyn qūrudy ūsyndy. Būl iadrolyq qarusyzdanu men ony taratpaudy alǧa jyljytatyn bedeldı jahandyq alaŋǧa ainaluy tiıs ekendıgın atap öttı. «Bız iadrolyq qarusyzdanu turaly qoldanystaǧy kelısımderdıŋ eroziiasyn toqtatu qajettılıgın bırneşe ret aittyq. Keler jyly ötetın Iаdrolyq qarudy taratpau şartyna arnalǧan şolu konferensiiasy qarsaŋynda osy qūjattyŋ negızgı erejelerın ämbebaptandyru qajettılıgı jönınde taǧy da oilanuymyz kerek. Şarttan şyǧu üşın halyqaralyq jauapkerşılık şaralaryn küşeitu, olardy BŪŪ Qauıpsızdık Keŋesınıŋ deŋgeiınde tiıstı qararlarmen bekıtu qajet dep sanaimyn» dep sözın jalǧady.
Sonymen bırge, Nūrsūltan Nazarbaev BŪŪ Qauıpsızdık Keŋesınıŋ barlyq müşelerınen Soltüstık Koreia qauıpsızdıgınıŋ naqty kepıldıkterın äzırleu jäne Korei tübegındegı jaǧdaidy tūraqtandyruǧa baǧyttalǧan Phenian men Seul arasyndaǧy senım şaralary katalogyn jasau qajettılıgı turaly aitty. «Euraziianyŋ bolaşaǧy – bırtūtas qauymdastyqtyŋ qūryluynda, al onyŋ tıregı qūrlyqtyŋ negızgı integrasiialyq bırlestıkterı arasyndaǧy jüielı ekonomikalyq dialog boluy kerek. Euraziialyq ekonomikalyq odaq, Europalyq Odaq, ŞYŪ, Oŋtüstık-Şyǧys Aziia elderınıŋ qauymdastyǧy men «Beldeu jäne jol» bastamasy arasyndaǧy pragmatikalyq yntymaqtastyq Ülken Euraziianyŋ qūryluyna quatty serpın beredı. Būl älemdegı eŋ ülken qūrlyqtyŋ bükıl saiasi keŋıstıgın tūraqtandyrady. Men osy uaqytqa deiın Europalyq odaq pen Euraziialyq ekonomikalyq odaq arasynda tolyqqandy dialogtyŋ ornatylmaǧanyn qolaisyz dep sanaimyn» dedı Elbasy.
