Bas qalamyzdyŋ ekologiiasy – basty mäselenıŋ bırı. Aua lastanbai, tazalyq saqtalǧan jerde ǧana qorşaǧan ortaǧa ziian kelmeidı. Osy töŋırekte Astana qalasy boiynşa memlekettık ekologiialyq aǧa inspektor M.Oşurbaev äŋgımeleidı.
– Astana qalasynyŋ ekologiialyq jaǧdaiy qalai ?
– Qalanyŋ tabiǧi ortasy (su közderı, aua, jer qabaty jäne t.b.) belsendı antropogendık äserge ūşyrap otyrady. Bärımızge mälım, kez kelgen aumaqtyŋ ekologiialyq jaǧdaiy atmosferalyq auanyŋ lastanu indeksı (ALİ5) integraldy körsetkışpen sipattalady. Astana qalasyndaǧy atmosferalyq aua lastanuynyŋ ortaşa indeksı 2013 jyldyŋ bırınşı jartyjyldyǧynda 3,25 bırlıktı qūrady, iaǧni, būl 2012 jylǧy lastanu indeksımen salystyrǧanda (3,78) 0,53 bırlıkke az degen söz.
Atmosferalyq auanyŋ lastanuy indeksı boiynşa Astana qalasynyŋ ekologiialyq jaǧdaiy qalypty bolyp tabylady, ärı jaǧymdy dep sipattalady.
– Qorşaǧan ortany lastauşy käsıporyndar men jeke tūlǧalarǧa qandai şaralar qoldanylady?
– Ekologiialyq zaŋ normalary men
talaptaryn būzuşylyq faktılerı anyqtalǧan jaǧdaida, QR Ekologiia kodeksınıŋ 117-babyna säikes memlekettık ekologiialyq inspektor:
– qorşaǧan ortaǧa nemese halyqtyŋ densaulyǧyna asa ırı zalal keltiruge äkep soqqan jailardyŋ aldyn alyp, ekologiialyq normalar men talaptardy qataŋ saqtauǧa şaqyrady. Tabiǧat paidalanu şarttary būzylǧan rette Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋnamasynda belgilengen tärtippen lisenziiany toqtata tūru nemese odan aiyru jöninde ūsynystar engizuge;
– jeke jäne zaŋdy tūlǧalarǧa Qazaqstan Respublikasynyŋ ekologiia zaŋyn būzuşylyq körınısterın joiu jönınde nūsqamalar beruge;
– Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋ talaptaryn būza otyryp jüzege asyrylatyn şaruaşylyq jäne özge de qyzmetti şekteu, toqtata tūru jäne tyiym salu turaly sotqa talap-aryzdar tüsıruge qūqyly.
Mäselen, aǧymdaǧy jyldyŋ toǧyz aiy ışınde memlekettık ekologiialyq baqylau bölımınıŋ mamandary ekologiialyq zaŋ normalary men talaptaryn būzularǧa 18,0 mln. teŋge kölemınde 165 äkımşılık aiyppūl salyndy. 28,0 mln teŋge kölemınde 26 şaǧym tüsırılıp, şaruaşylyq qyzmetın toqtata tūru turaly sotqa 5 material jäne qylmystyq ıs qozǧau turaly ışkı ıster organdaryna 18 ūsynys joldandy.
– Astana qalasyndaǧy qaldyqtar qalai öŋdeledı?
– Qalada qatqyl tūrmystyq qaldyqtardy kömuge rūqsat etılgen bır poligon bar. Sonymen qatar, qatty tūrmystyq qaldyqtardy öŋdeu boiynşa «Altyn TET» JŞS zauyty ıske qosyldy. Atalǧan qoqys öŋdeu keşenın ıske qosu qaldyqtardy paidaǧa asyruǧa oŋtaily äser etude. Keşennıŋ jobalyq quatyna tolyq köşuı qatqyl tūrmystyq qaldyqtardyŋ 80%-yn qaita öŋdeuge, al 20 %-yn kömıp tastauǧa mümkındık beredı.
Medisinalyq qaldyqtar arnauly qondyrǧylarda örteledı, ekologiialyq zaŋ baptaryna säikes, atalǧan qyzmet türımen ainalysatyn käsıporynnyŋ qolynda memlekettık ekologiialyq saraptamanyŋ qorytyndysy men qorşaǧan orta emissiialaryna rūqsaty boluǧa tiıs.
