Ramazan STAMǦAZİEV, QR eŋbek sıŋırgen ärtısı: «Mädenietımızdıŋ altyn özegı – dästürlı än»
– Önerdegı köp ınılerıŋız sızdı aǧa tūtady. Özıŋız osy jolǧa jaŋa kelgen jyldary kımder qol ūşyn berıp edı?
Köpen BALAJANOV, käsıpker
– Menıŋ baǧyma Jänıbek Kärmenov, Qairat Baibosynov, Qanat Omarbaev, Nūrǧali Nüsıpjanov syndy aǧalarym jolyqty. Eŋ alǧaş oquǧa tüserde, qazaqtyŋ bırtuar myqty änşısı Jänıbek Kärmenov qabyldap alǧan. Odan keiın Qairat Baibosynov aǧamyzdyŋ synybyna tüsıp, osy synypty aiaqtap şyqtym. QR eŋbek sıŋırgen ärtısı Qanat Omarbaev ta käsıbi änşı retınde qalyptasuyma äser ettı. Keiınnen sahnalyq mädenietke üiretken QR halyq ärtısı Nūrǧali Nüsıpjanov boldy. Osy ūstazdarymyz bızderdı sahnaǧa «qaşap», daiyn käsıbi ärtıs etıp şyǧardy. Al, negızınen tuysqan, auyldas bolsyn, qazaqtyŋ kez kelgenı änıme, önerıme maqtau aitsa, sonyŋ bärı men üşın kömek bolyp tūrady.
– Keiıngı kezde öner adamdary saiasatqa aralasyp, deputat atanyp jür. Sızdı osy tektes qyzmetke şaqyra qalsa, barar ma edıŋız?
Bek MARATOV, oqyrman
– Ras, önerdegı keibır aǧa-ınılerım saiasattan da habary bar ekendıgın körsetıp jür. Bıraq men üşın osy ömırımnıŋ özı qyzyq, qarbalasqa toly. Jasyryp qaiteiin, büginge deiin birneşe lauazymdy qyzmetterden şaqyrtu keldi, bas tarttym. Öz basym änşilikti adamnyŋ basyna qonǧan ülken baq dep bilemin. Sondyqtan halyq tarapynan önerime degen sūranys barda änimdi aityp, halyqtyŋ aldynda önerimdi körsetudi jön sanaimyn. Qalǧany keiın bola jatar. Uaqyty kelgende eldiŋ joǧyn tügendep, baryn eleuge atsalysarmyz. Bügınde men tek änşılıkpen şektelıp jürgenım joq, ūstazdyq joldy da qatar alyp jürmın. On jyldan astam uaqyt boiy J.Elebekov atyndaǧy estrada-sirk kolledjınde sabaq berıp kelemın.
– «Auyldy saǧyndym ǧoi» dep ändetesız. Tuǧan auylyŋyzǧa barmaǧaly qanşa uaqyt boldy?
Bostan MAHMETOV, zaŋger
– Tuǧan jerge jylda baryp tūramyn. Jaqynda auylymda özımmen bırge oqyǧan änşı Ǧalymjan Dosanūly atyndaǧy änşıler men küişıler baiqauyn ūiymdastyrdym. Oǧan 70-ke tarta jasöspırım qatysty. Olar halyq kompozitorlary men halyqtyŋ än-küi mūralaryn oryndap, özderınıŋ şeberlıkterın şyŋdady. Üzdık şyqqan balalarǧa baǧaly syilyqtar taǧaiyndalyp, diplomdar tapsyryldy.
– Bügınde dästürlı än, estradalyq än dep bölıp qaraidy. Sızdıŋşe, osy dūrys pa?
Äspet JŪMAŞKİNA, mūǧalım
– Estrada keiınnen qosylyp jatqan aǧym. Dınde neşe türlı aǧymdar bar ǧoi, sol siiaqty. Kädımgıdei meŋdep, özınıŋ biıgıne şyǧyp aldy. Jasyratyn nesi bar, būl janr älemdi, jahandy jaulap, öskeleŋ ūrpaqty tärbielei bastady. Būl jaman, bolmasa, estradanyŋ közın qūrtu kerek degen äŋgıme emes. Dästürlı än būrynnan kele jatqan halyqtyŋ mūŋy, qaiǧysy, qasıretı, quanyşy, ömırı, tarihy. Sondyqtan dästürlı än men estradany salystyryp körudıŋ özı dūrys emes. Qazaqtyŋ halyq änı, halyq kompozitorlarynyŋ tuyndylary – asyl mūramyz. Sondyqtan ol teŋdesı joq, özınıŋ biıgınde tūru kerek. Mädenietimizdiŋ altyn özegi – dästürli än öneri. Yqylym zamannan büginge arqauyn üzbei jetip, qazirgi ruhani bolmysymyzǧa när berip tūrǧan qazaqtyŋ dästürli änderi joǧalmaidy. Dästürli än öneriniŋ ösu deŋgeii de jaman emes. Būl janrdyŋ jeztaŋdai oryndauşylary köbeiip keledi. Ziialy, dästürden, qazaqtyŋ ädebietı men tarihynan, ūlttyq muzykasynan habary bar adamdar halyq änderın tyŋdaidy.
– «Şäkırtsız ūstaz – tūl» deidı qazaq. Şäkırtıŋız kım?
Säken SOVET, student
– Şäkırtterım öte köp. Köbısı respublikalyq jäne halyqaralyq baiqaulardyŋ jeŋımpazdary. Olardyŋ ärqaisysy ülken sahnalarǧa şyǧyp, dästürli änderdiŋ nasihattaluyna, jasaryp, jaŋaruyna özindik ülesterın tigizip jür. Mäselen, Läzzat Janamanova, Nūrgül Älqojaeva esimdi qaryndastarymdy atai alamyn. Olar menen sabaq alyp, ärdaiym izdeniste jüredi. Üirenuden, ülgi aludan jalyqpaidy. Nūrgül degen qyzymnyŋ JenPİ-de ülken synyby bar. Sonda sabaq beredı, Süiınbai atyndaǧy filarmoniianyŋ änşısı. Qazir meniŋ jeke änşi retinde ülken sahnada jürgenime jiyrma jyldan astam uaqyt boldy. Ömir, öner jolynda jinaǧan täjiribem de az emes. Sondyqtan ūstazdyq joldy taŋdap, Almatydaǧy Jüsipbek Elebekov atyndaǧy estrada-sirk kolledjinde dästürli än önerinen jeke synybymdy aştym. Büginde sol bilim ordasynda önerli jastarǧa sabaq beremin. Sondyqtan da şäkırtterım barşylyq.
– Än taŋdauda qandai prinsiptı ūstanasyz?
Jeŋıs AQTILEU, oqyrman
– Än degen būl – ömır ǧoi. Ännıŋ ışınde tek qana äuen ǧana emes, onyŋ ışınde qūnarly söz bar, aitatyn oi bar. Sony sanadan, süzgıden ötkızıp, bolaşaqta sol än kımge qajet osy prinsiptı ūstanu kerek. Eger jaqsy söz, jaqsy än halyqtyŋ jüregınen oryn tauyp jatsa, ol änşınıŋ baqyty. Būl jerde on än, jiyrma än oryndap tastau emes, mäsele jaqsy ännıŋ közın tabuda. «Būlaq körseŋ, közın aş» degendei är änın tabu änşı üşın baqyt qoi.
– Keibır änşıler özderınıŋ öner joly jaiynda syr şertetın kıtap şyǧaryp jatyr. Būǧan qalai qaraisyz?
Aiaulym ÄZİBEKOVA, mūrajai qyzmetkerı
– Jalpy, kıtap degenıŋız – kielı ūǧym, asyl mūra. Sondyqtan ekınıŋ bırı kıtap şyǧaryp, söz önerıne aralasa berse de jaqsy bolmaidy. Är närsenıŋ öz jönı, retı bar degendei. Qazırgı taŋda keibıreuler özı turaly kıtap şyǧaryp, estelıkter qaldyruǧa qūmar. Būl dūrys ta şyǧar. Äitse de, qūnarly kıtap, parasat-paiymy keŋ dünie jazǧanǧa ne jetsın?!
Alla näsıp etse, aituly mereitoilarǧa qarai özımnıŋ tüigenımdı, ömır men önerden körgen-bılgenımdı jinaqtap, bır kıtap şyǧaruǧa bolady. Būiyrsa, būl jaŋalyq menıŋ tek 55-60 jasqa tolǧanymda boluy mümkın.
– Jazǧy demalysty qalai ötkızıp jatyrsyz?
– Jaz mezgılın tiımdı ötkızuge tyrysamyz. Biyl Kölsaiǧa, Alakölge bardyq. Bızdegı tamyljyǧan tabiǧat tamsanuǧa tūrarlyq emes pe?!
Erkejan SÄTIMBEK
