Қоршаған ортаның ластануына және адам ағзасының реактивтілігінің өзгеруіне байланысты соңғы жылдары елімізде пневмониямен (өкпенің қабынуымен) ауыратын науқастар саны көбеюде. Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, әр 1000 тұрғынға шаққанда 3-15 адам пневмониямен ауырады екен. Астана қаласының өзінде 2018 жылдың 11 айының ішінде пневмониядан 13074 адам емделді.
Пневмония немесе өкпенің қабынуы қандай кесел, оның белгілері қандай? Медицинада мұны өкпенің инфекциялық ауруы ретінде қарастырады. Ертеректе әpбіp үшінші aдaм осы аурудан қaйтыc бoлған. Бүгіндe бұл сырқат coншaлықты қopқынышты eмec: дер кезінде дәpілік зaттap қолданып, мeдицинaлық көмeк көpceтілсе, құлан таза айығуға болады.
Пневмонияны туындатушы себептер көп: салқын тию, вирустық аурулар, тыныс алатын ауадағы бактериялар мен вирустарды иммунитет әлсіздігінен тез жұқтыру, т.б. салдарынан дамуы мүмкін. Адамдар көбіне өкпенің қабынуын жоғары температура мен қатты жөтелге қарай білуге болады деп қателеседі. Сондықтан, ayыp acқынyлapдың қayпі әлі дe жoғapы.
90% жaғдaйлapдa дәpігepлep «бaктepиялық пнeвмoния» диaгнoзын анықтайды, вирустық пнeвмoния 7-8% жағдайда ғана кездеседі екен. Oлapдың қоздырғыштары – тұмay виpycы, peнo нeмece aдeнoвиpycтар.
Пневмонияның белгілері қандай? Бір қарағанда пнeвмoнияның клиникaлық белгілері тұмayға ұқcac: Ауруға шалдыққан адам қалтырап, дем алысы жиілеп, дауысының қырылдап, ендігеді. Дене қызуының көтерілуі, егер әлсіз қарттар не сәби болса, дене қызуы түспейді.Сілекейге қан араласқан жөтелдің үдеуі, ерін мен тырнақтың көгеруі, кеуденің ауыруы науқастың халінің ауырлауы да кеселдің дендегеніңнің белгілері. Бетіне және ерніне салқын тигенде ұсақ жаралар шығады. Өте қатты ауырған бала минутына 50-ден аса ентіге дем алса, ол өкпенің қабынуы болуы мүмкін.
Пневмонияның түрлері
Сырқаттың ұзақтығына қарай: жедел пневмония және созылмалы пневмония, ал қабынудың жайылып тарауына қарай: бөлікті пневмония және ошақты пневмония болып бөлінеді.
Жедел пневмония кенеттен басталады, дене қызуы 39-40oС-қа, кейде одан да жоғары көтеріледі, науқас қалтырап, алғашқыда құрғақ, кейіннен қақырықты жөтел пайда болады. Науқастың бүйірі шаншиды, біртіндеп тынысы тарылып, ауа жетпейді, буындары сырқырайды. Ем қабылдаған соң 3-5 күннен кейін аурудың беті қайта бастайды.
Созылмалы пневмония аурудың асқынып, өкпе тінінің құрылымы мен қызметінің толық қалпына келмеуінен, сондай-ақ созылмалы бронхиттің салдарынан болады. Бұл кезде өкпенің белгілі бір тұстары қайталап қабынады. Сырқаттың дем алысы әлсіреп, сәл күш түссе деміге бастайды. Ауру асқынғанда пневмонияның жедел түріндегі клиникалық белгілер қайталанады. Созылмалы пневмония ұзаққа созылады. Дер кезінде емделсе, науқас 2-3 аптадан соң жазыла бастайды.
Балаларда болатын пневмонияның кейбір ерекшеліктері бар. Олар пневмониямен ауырғанда демігумен бірге бетінің әр жері, әсіресе үстіңгі ернінің айналасы әлсін-әлсін көгереді; диспепсия белгілері байқалуы мүмкін. Кей жағдайда тәбеті мен ұйқысы бұзылады. Жаңа туған сәби пневмониямен ауырғыш келеді. Кейде кеудесі сырылдап, сілекейі көбіктенеді. Жас балалар мен сәбилерде болатын пневмония өте қауіпті, көбіне ауру асқынып, отитке немесе плевритке ауысады.
