Астанада арзан бағаға пәтер алуды көздеп, бар ақшасын іргетасы ғана қаланған үйлерге салған үлескерлердің көбі алданып қалғаны жасырын емес. Олар соттың есігін талай рет тоздырып, жергілікті биліктен көмек сұраумен болды. Енді 10 қазаннан бастап «Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы» заң күшіне енгеннен кейін, үлескерлер алданбайтын болады. Себебі, онда құрылыс компанияларына деген талап пен тәртіп күшейді.
ҚАРЖЫНЫ ҚЫМҚЫРҒАН КІМДЕР?
Жалпы, жыл басынан бері жөн-жосықсыз үй салушыларға қатысты 11 қылмыстық іс қарауға алынған. Оның төртеуі сотқа жіберілсе, жетеуі өндіріске алынды. Астана қаласы Ішкі істер департаменті Тергеу басқармасы басшысының орынбасары Асылжан Қалдарбековтың мәліметіне сүйенсек, «Алаяқтық» бабы бойынша «Ақжол» тұрғын үй кешенінің басшысы 101 үлескерден 800 млн теңге көлемінде қаржы иеленген. Бүгінде оның басшысы Ербол Манашевқа қатысты қылмыстық іс сотқа жөнелтілді. Сонымен қатар, «Араби-1, 2» және «Самал» тұрғын үй кешендерінің 183 үлескерінен 1 млрд 700 мың теңге көлемінде ақша иеленген «Квартира НС» мекемесінің директоры Медет Бектеміровке қатысты іс, «Столичный-2», «Аниса-1», «Көктал-2», «Абат» тұрғын үй кешендеріне тиесілі «Төленді» компаниясының төрағасы Айдын Байжұмановқа қатысты пәтерлерді екі рет сату фактілері бойынша іс сотқа жіберілді.
2015 жылы да дәл осындай оқиғалар тіркелген. Ол кезде 7 қылмыстық іс қаралса, екеуі сотқа жіберіліпті. Нәтижесінде құрылыс компанияларының басшылары айыпты деп танылып, түрлі мерзімдерге темір торға жабылды.
Гүлжан КИВЕНОВА,
Астана қаласы Мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылау басқармасы басшысының орынбасары:
– Жаңа құжаттың артықшылығы өте көп. Әсіресе, жылда қайталанатын мәселе – үлескерлер және үлескерлік қаржы тарту мәселесі қатаң бақыланады. Құрылыс компаниялары арнайы кепілдендіру қорының кепілдігін алмайынша, ешкімнен қаржы тарта алмайды. Сонымен қатар, екінші деңгейлі банктердің жобасына қатысуы тиіс. Үшіншіден, үйдің қаңқасы толықтай көтерілуі керек. Осы заңдылықтар толық орындалмайынша, ешқандай компанияның үлескерлерден қаржы тартуға құқы жоқ. Жаңа құжат ережесі бойынша құрылыс нарығындағы тәжірибесі бар, аудиторлық тексерістен сүрінбей өткен құрылыс салушы компаниялар ғана қатыса алады. Бұл өз кезегінде құрылыс саласындағы бәсекені арттырады.
ЖАҢА ЗАҢНЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ ҚАНДАЙ?
Қала әкімдігінде және Астана қаласының Ішкі істер департаментінде «Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы» жаңа заңның жай-жапсары кеңінен түсіндірілуде. Аталған құжатқа сәйкес, үлескерлерден ақша тарту және ақша тартуға рұқсат беруді бақылау күшейді. Мәселен, аталмыш заңда үлескерлердің ақшасын тартудың үш жолы қарастырылған. Біріншісі – кепілдендіру қорының кепілдігін алу. Келесі – екінші деңгейлі банктердің жобасына қатысу. Ал үшіншісі, тұрғын үй қорының ғимараты салынғаннан кейін ғана үлескерлерден ақша тартуға рұқсат беріледі.
Астана қаласы Мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылау басқармасы басшысының орынбасары Дәулет Досқұлов аталмыш заң аясында тәуекелдерді азайтып, құрылыс саласындағы айқындылықты, үлескерлердің құқықтары мен заңды мүддесін қорғау, тұрғын үйдің қолжетімділігін қамтамасыз етуді қарастырған жаңа тетіктер іске қосылатынын айтты.
«Мұнда үлескерлердің ақшасын тартуға рұқсат алудың үш жолы қарастырылған. Барлық жағдайда үлескермен тұрғын үй құрылысына үлестік қатысудың типтік келісімі жасалуы тиіс. Бұл ретте үлескерлер салушылардың құрылыс құжаттарымен танысуға құқылы. Сонымен қатар, үлескерлердің қаржысын тартудың аталған жолдары құрылыс салушыға және уәкілетті компанияға жоғары біліктілік талаптарын қояды. Құрылыс нарығындағы тәжірибе кем дегенде 3 жыл, ал тұрғызылған ғимараттардың жалпы ауданы кем дегенде 9 мың шаршы метр болуы керек» дейді ол.
Енді тұрғын үй құрылысына қатысты азаматтардың қаржысын заңсыз тартатын барлық келісімдер жарамсыз деп танылады. Заң талаптарын орындамаған құрылыс салушылар қылмыстық қудалауға түседі.
Гүлмира АЙМАҒАМБЕТ
