الەۋمەت ساۋالى — اكiم جاۋابى

مارس الىس قازاققا, قاراساقال جاقىنداۋ

زايىرقان باقىت:
– قۇرمەتتi يمانعالي نۇرعاليۇلى! قالا تۇرعىنى رەتiندە ونىڭ تاريحىن بiلگiم كەلەدi. ماسەلەن, شۇبار شاعىن اۋدانىنداعى مارس كوشەسiندە تۇرامىن. قازiر بۇل «قاراساقال ەرiمبەت اتىنداعى كوشە» دەپ اتالادى. وكiنiشكە وراي, ول تۋرالى ينتەرنەتتەن ەشقانداي اقپارات تابا المادىم. مارس پلانەتاسىن «ورنىنان ىسىرىپ» تاستاعان بۇل قانداي قايراتكەر, نەمەسە اعارتۋشى, الدە باتىر-بي ەكەن؟ وسى جايىندا اقپارات بەرە الاسىز با؟

جاۋاپ:
– باقىت, كوشە اتاۋلارىنىڭ سىرىنا ءۇڭiلiپ, تاريحىن بiلۋگە قۇش-تارلىعىڭىزدى قۇپتايمىن. بۇل ءۇردiس, تۇتاستاي العاندا, ەلiمiزدiڭ تاريحىن, جەكەلەگەن تاريحي تۇلعالاردىڭ ءرولiن, ارينە, قازاقستاننىڭ جاڭا استاناسىنىڭ جىلناماسىن جازۋ iسiندە سونى تەندەنتسيالار قالىپتاستىراتىنى ءسوزسiز. مەن سiزگە استانا قالاسى ونوماستيكالىق كوميسسياسىنىڭ ىقتياتتى جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا قاتتالعان, استانا كوشەلەرiنiڭ اتاۋلارى تۋرالى, ادامدار مەن ۋاقيعالار تۋرالى بiلiگiڭiزدi مولىقتىراتىن اقپارات كوزدەرiن ايتا الامىن. مۇنداي مالiمەتتەر 2010 جىلى قازاق جانە ورىس تiلدەرiندە جارىق كورگەن «استانا قالاسى ونوماستيكالىق اتاۋلارىنىڭ كورسەتكiش انىقتامالىعى» جانە 2011 جىلى قازاق, ورىس جانە اعىلشىن تiلدەرiندە شىققان «استانا كوشەلەرi» اتتى كiتاپتاردان تابىلادى. اتالعان باسىلىمداردى ساتىپ الۋ ءۇشiن «رۋحا-نيات» ورتالىعىنا 213 641, 211 585 تەلەفوندارى ارقىلى حابارلا-سۋىڭىزعا بولادى.
ال, بۇرىنعى مارس كوشەسiنە اتى بەرiلiپ, ارداقتالعان قاراساقال ەرiمبەت (1844-1916 ) – شىعىستىڭ ديداكتيكالىق فيلوسوفيالىق ادەبي ءداستۇرiن جاڭاشا دامىتقان قوجا احمەت ياسساۋي, ماحامبەت جانە باسقا دا قازاق دالاسىنىڭ داڭقتى پەرزەنتتەرiنiڭ پوەتيكالىق بەينەسiن سومداعان جەز تاڭداي جىرشى, سۋىرىپ سالما اقىن. ونىڭ «اتىمتاي جومارت», «اقتام ساقابا», «مۇحاممەد پايعامبار تۋرالى حيكايا» داستاندارى كەزiندە ەل اۋزىنان تۇسپەي, جەكەلەگەن تiركەستەرi قاناتتى سوزگە, ماقال-ماتەلگە اي-نالىپ كەتكەن, كەيبiر ولەڭ-تولعاۋلارىن قازiرگi تەرمەشiلەر ۇزبەي ورىنداپ ءجۇر. بۇل, شىن مانiندە, قالامىزداعى كوشەگە اتىن بەرiپ, ارداقتاۋعا ابدەن لايىق تۇلعا.

«مەن كەلدIم, كينويندۋستريا, ەسIگIڭدI اش!»

ەلەنباەۆا ءنازيرا بولاتقىزى:
– اعاي, مەن ازiرشە بولىپ-تولماعان رەجيسسەرمiن, الايدا, وسكەن كەزدە كينويندۋستريادان ويىپ تۇرىپ ورىن الامىن. تالابى تاۋ جىعارداي قۇر-بىلارىم جەتەرلiك. ولارعا وزدەرiن كورسەتەتiن الاڭقاي بولسا عوي, شiركiن… مەن قازاقستاندىق قىسقا مەتراجدى كينوفەستيۆالiن وتكiزۋدiڭ تۇجىرىمدا-ماسىن شيمايلاپ ءجۇرمiن. وسىنداي جوباعا ەلوردا اكiمدiگi مورالدىق جانە ماتەريالدىق قولداۋ كورسەتە الا ما؟ بۇل فەستيۆالدi جىلىنا بiر رەت, ماسەلەن, قالا كۇنiنە ورايلاستىرا وتكiزسە, تاماشا بولار ەدi. ەكشن-فيلمدەر فەستيۆالiمەن قاباتتاستىرا…

جاۋاپ:
– ءنازيرا بولاتقىزى, مەيلiنشە شىعارماشىل, كرەاتيۆتi ءارi باستاماشىل جاستارعا قولداۋ كورسەتۋ ءۇشiن بiز استانا قالاسى Iشكi ساياسات باسقارماسى-نىڭ جانىنان جاستار ساياساتىن قولداۋ قورىن ارنايى قۇردىق. مىسالعا, ونىڭ كەلەشەگi زور جوبالارىنىڭ بiرi – «جاس دارىن» كونكۋرسى بولىپ تابىلادى, ونىڭ بiرنەشە نوميناتسياسى بار, بiرi – «جاس رەجيسسەر» دەپ اتالادى. كونكۋرسقا قاتىسىپ, قابiلەتiڭiزدi سىناپ كورەمiن دەسەڭiز, 322 123, 322 621 تەلەفوندارى ارقىلى قور قىزمەتكەرلەرiنە نەمەسە 556 605 تەلە-فونى ارقىلى Iشكi ساياسات باسقارماسىنداعى قور كۋراتورىنا تiكەلەي حابارلاسىڭىز. ودان ارعى رەجيسسەر رەتiندەگi جولىڭىز قالاي قالىپتاساتىندىعى تەك وزiڭiزگە عانا بايلانىستى.

سۋ قۇرىسا, ءال ساۋدي كIنالI مە؟

تەمiروۆا ساۋلە:
– سالەمەتسiز بە, قۇرمەتتi يمانعالي نۇرعاليۇلى! 12 ناۋرىز كۇنi ساعات 15-تەن باستاپ فاحد بەن ابدۋل ءازيز ءال ساۋد كوشەسiندە سۋ بولماي قالدى. كۇندiز «استاناسۋ ارناسىنان» سەبەبiن بiلدiك (بايتۇرسىنوۆ كوشەسiندەگi قۇبىر جارىلعان ەكەن). كەشكiسiن حابارلاسساق, الگi ۇيىمداعىلار جارىتىپ جاۋاپ بەرە المادى. ايتايىن دەگەنiم, اقپان ايىندا دا ەكi اپتا سۋسىز وتىردىق. ءۇش كۇن بويى ولار سەبەبiن انىقتاپ, بiر تاۋلiك جوندەگەن, اقىرىندا, سۋدى قوسۋدى ۇمىتىپ كەتكەن ەدi. بiر ايدا ەكi رەت وسىلاي بولدى. تاعى قايتالانعانى ما سونىڭ؟.. تاعى بiر ايتايىن دەگەنiم: كوشەنiڭ جاڭا اتاۋى «051» قىزمەتiندەگiلەردiڭ دە, «استانا سۋارناسىنداعى» ديسپەتچەر-لەردiڭ دە جىنىن كەلتiرەدi, بۇرىنعى اتىمەن اتاۋىمىزدى تالاپ ەتەدi. ال, ول بiزدiڭ شارۋامىز ەمەس قوي…

جاۋاپ:
– ساۋلە, ساۋد ارابيا كورولi ابدوللا بەن ابدول ءازيز ءال ساۋديدiڭ ەسiمi بۇكiل الەمگە تانىمال. ەلورداداعى كوشەگە اتى بەرiلۋi دە كەزدەيسوقتىق ەمەس. ول ەكi ەل اراسىنداعى دوستىق قارىم-قاتىناستى نىعايتىپ, قازاقستان ەكونوميكاسىنا جانە ەلوردامىزعا سالىناتىن ينۆەستيتسيانىڭ وسۋiنە قوماقتى ۇلەس قوستى, بiزدiڭ حالىقتارىمىزدىڭ اراسىنداعى رۋحاني بايلا-نىسقا ارنالى جول اشتى. ول – دۇنيە جۇزiندە زور بەدەلگە يە. سوندىقتان, استانا قالاسىنداعى كوشەلەردiڭ بiرiن ونىڭ ەسiمiمەن اتاۋ وتە دۇرىس شەشiم بولدى, وعان كەيبiر ازاماتتاردىڭ ناداندىعى ىقپال ەتە المايدى دەپ ويلايمىن.
ال, سۋمەن قامتۋ جايىنا كەلەتiن بولساق, ناقتى مەكەن-جايىڭىزدى كورسەتپەگەندiكتەن, تياناقتى تۇردە جاۋاپ بەرۋدiڭ مۇمكiندiگi بولماي تۇر. ايتسە دە, بiزدiڭ قىزمەتكەرلەر جۇرگiزگەن تەكسەرۋ بارىسىندا فاحد بەن ابدۋل ءازيز ءال ساۋد (بۇرىنعى ۆاگون) كوشەسiمەن وتەتiن د=300 مم قۇبىردىڭ iستەن شىققاندىعى تۋرالى اپاتتى جويۋ قىزمەتiنە ءوتiنiم تۇسپەگەنi انىقتالدى. بۇل سۋ قۇبىرى قالىپتى جاعدايدا جۇمىس iستەپ تۇر.
سوندىقتان, قانداي دا بiر پروبلەما تۋىنداعان رەتتە «استاناسۋ ارناسى» مكك ديسپەتچەرلەرiنە ءوتiنiم تۇسiرiڭiزدەر, تيiستi شارا قولدانىلادى.

بيزنەستI قالاي باستاۋعا بولادى؟

ايداربەك ءيمانالi ساياتۇلى:
– قۇرمەتتi يمانعالي نۇرعاليۇلى! مەن ءوز بيزنەسiمدi باستاپ, استانا قالاسىندا فير باعدارلاماسى بويىنشا جۇمىس iستەگiم كەلەدi. وسى باعىتتا قانداي ءوندiرiستi دامىتۋعا بولادى؟ سونداي-اق, كاسiپكەرلiكتi قاي نەسيە باعدارلاماسىمەن ورiستەتە الامىن؟

شاقانوۆ تالعات بەيبiتۇلى:
– …بيزنەستi قالاي جانە نەدەن باستاۋعا بولادى؟ وسى جونiندە اقپارات تابۋ قيىن, كومەكتەسiڭiزشi!

جاۋاپ:
– Iستi جاڭادان باستاعان كاسiپكەرلەرگە مەملەكەتتiك قولداۋ تۇرلەرi جونiندە اقىل-كەڭەس الۋ ءۇشiن استانا قالاسى ونەركاسiپ جانە كاسiپكەرلiك باسقارما-سىنا حابارلاسقان ءجون. تاپ وسى قۇرىلىم ناقتى ءونiم شىعاراتىن ءوندiرiس سالالارىنا قولداۋ كورسەتۋگە ارنالعان «بيزنەستiڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسىنىڭ اكiمگەرi بولىپ تابىلادى. اتالعان باعدارلاما ەكونو-ميكانىڭ باسىمدىق بەرiلگەن سالالارىندا قىزمەت اتقاراتىن شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە قارجىلاي جانە باسقا دا جاردەم بەرۋدi كوزدەيدi. اسiرەسە, جاڭا بيزنەس-باستامالارعا كورسەتەتiن قولداۋدىڭ مىناداي تۇرلەرi قاراس-تىرىلعان:
1. جاڭا باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا, سونداي-اق جۇمىس iستەپ تۇرعان ءوندiرiستi جاڭارتىپ, كەڭەيتۋگە ارنالعان كرەديتتەر بويىنشا پايىزدى وسiماقىنى وتەۋگە قارجى ءبولۋ (قايتارىم اقىسى 14 پايىزدان اسپايتىن كرەديتتەر قارجىلاندىرىلادى: ونىڭ 7 %-دان اسپايتىن مولشەرiن باع-دارلاماعا قاتىسۋشىنىڭ ءوزi, 7 %-ىن مەملەكەت وتەيدi, قارجى ءبولۋ مەرزiمi – 3-10 جىل, جالپى باعانىڭ 15%-ىنان كەم ەمەس مولشەردەگi قارجىمەن قاتىسۋ شارت) ;
2. جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا ارنالعان بانك كرەديتتەرi بويىنشا ءiشiنارا كەپiلدiك بەرۋ (كەپiلدiكتiڭ ەڭ كوپ مولشەرi – 50%-دان كرەديت سوماسىنا دەيiن, كەپiلدiك مەرزiمi – 10 جىل);
3. وندiرiستiك (يندۋستريالدىق) ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ (كاسiپكەردiڭ ماڭايىنداعى اۋماقتىڭ ينفراقۇرىلىمىن جەتiلدiرiپ, جولدى قايتا ءجون-دەۋگە, سۋ قۇبىرىن تارتۋعا جانە ت.ب. كومەك كورسەتiلەدi);
4. كاسiپكەرلiكتiڭ الەۋەتiن كوتەرۋ (جاڭادان iس باستاعان كاسiپكەرلەردi (ستارت-اپ جوبالاردى) قولداۋ, جۇمىس iستەپ تۇرعان بيزنەسكە سەرۆيستiك قولداۋ, «نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتi» اق بازاسىندا شوب توپ-مەنەدجمەنتتi, «Iسكەر بايلانىستار» جوباسىن وقىتۋ جونiندە تەگiن قىزمەت كورسەتiلەدi).
سونىمەن قاتار, وسى باعدارلامانىڭ الەۋەتتi قاتىسۋشىلارى ءۇشiن ەكونوميكانىڭ باسىمدىق بەرiلەتiن باعىتتارى دا انىقتالعان, وعان مىنالار كiرەدi: اگروونەركاسiپتiك كەشەن; كەن ءوندiرۋشi ونەركاسiپ; جەڭiل ونەركاسiپ جانە جيھاز شىعارۋ; قۇرىلىس ماتەريالدارى مەن باسقا دا بەيمەتالل مينەرالدىق ونiمدەر شىعارۋ; مەتاللۋرگيا, مەتالل وڭدەۋ, ماشينا جاساۋ; كولiك جانە قويما iسi; تۋريزم; اقپارات جانە بايلانىس; كاسiپ-تiك, عىلىمي جانە تەحنيكالىق قىزمەت; بiلiم بەرۋ; دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتiك قىزمەت; ويىن-ساۋىق جانە دەمالىس ونەرi جانە باسقا دا كورسە-تiلەتiن قىزمەت تۇرلەرi.
بۇلاردان باسقا, «كاسiپكەرلiكتi دامىتۋ قورى» اق قارجىلاي كومەك بەرۋگە ارنالعان باسقا دا باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرادى. وسى باعىتتا تولىق اقپارات الۋ ءۇشiن 559-434, 559-199 تەلەفوندارى ارقىلى كەڭەسشiلەرگە حابارلاسۋلارىڭىز كەرەك.
ونەركاسiپ جانە كاسiپكەرلiك باسقارماسى ماماندارىنىڭ دا تەلەفوندارى قاپەرلەرiڭiزدە ءجۇرسiن: 556-916, 55-995, ەلەكتروندىق مەكەن-جايى:
zh.beskempirova@upp.astana.kz, r.sagintaeva@upp.astana.kz.
سونداي-اق, استانا قالاسىندا «جۇمىسپەن قامتۋ-2020» باعدارلاماسى قولعا الىنعان, ول جەكە iسiن ۇيىمداستىرۋ ارقىلى ازاماتتاردىڭ ەكونوميكالىق بەلسەندiلiگiن ارتتىراتىن كاسiپكەرلiكتi ىنتالاندىرۋ شارا-لارىن قاراستىرادى.
باعدارلامانىڭ اتالعان سالاسىنا اۋىل كاسiپكەرلەرi مەن ءوز بەتiنشە ەڭبەكتەنiپ جۇرگەندەر, ءوز iسiن اشقىسى كەلەتiن ءارi مۇمكiندiگi بار جۇمىسسىزدار مەن تۇرمىسى ناشار تۇرعىندار دا قاتىسا الادى. وسى با-عىتتا تالاپتانعاندارعا مەملەكەتتiك قولداۋدىڭ مىناداي تۇرلەرi كورسەتiلەدi: شاعىن كرەديتتەر برiلەدi جانە كاسiپكەرلiك نەگiزدەرiن وقىتىپ-ۇيرەتەدi.
شاعىن كرەديتتەر جونiندەگi باعدارلاماعا قاتىسۋشىلار قۇرامىنا كiرۋگە ۇمiتكەرلەردەن تالاپ ەتiلەتiن قۇجاتتار جيىنتىعى, سونداي-اق, شاعىن قارجى مەكەمەلەرiنiڭ نەسيە بەرۋ شارتتارى جونiندە قوسىمشا اقپاراتتار الۋ ءۇشiن استانا قالاسىنىڭ جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنا جولىعۋعا بولادى, مەكەن-جايى: برۋسيلوۆسكي كوشەسi, 17/3-ءۇي, تەل. 578 868.