ارقانىڭ اي-جۇلدىزدى ەرتتەپ مىنگەن ارۋى ەدى…

اقىننىڭ جانىن اقىن تۇسىنەدى. بۇل ءتامسىل بوپ كەتكەلى قاشانننان. قازاق ارقالى اقىن مەن جەزتاڭداي انشىگە, بارماعىنان بال سورعالاعان كۇيشىگە باي حالىق قوي ەتەنەدەن. ال اقىننىڭ دا اقىنى بولادى, ونىڭ ۇستىنە ول اقىن قىز بولسا. مىنە, سونداي ءبىر ايى وڭىنان, جۇلدىزى سولىنان تۋعان اقىن قىزىمىز مارفۋعا بەكتەمىروۆا ەدى.

حالقىمىز اقىن قىزدارىنا كەندە ەمەس قوي. ءبىر عانا سوناۋ ءحىح عاسىرداعى ۇلبيكەنى, سارانى, بەرىدەگى شولپان يمانباەۆانى, ءماريام حاكىمجانوۆانى, تۇرسىنحان ءابدىراحمانوۆانى, مارفۋعا ايتحوجينانى ايتساق تا بولادى. ال فاريزا وڭعارسىنوۆانىڭ ورنى ءتىپتى بولەك ەكەنى قالىڭ الاشقا ايان. فاريزا اپاي تۇتاس ءبىر اقىندىق مەكتەپتى قالىپتاستىردى. سول مەكتەپتىڭ تۇلەگى دەسە دە بولادى ءبىزدىڭ ءسوز ەتىپ وتىرعان مارفۋعانى. ءوزى سۇلۋ كوكشە وڭىرىنەن, مۇندا دا اقان سەرى مەن ۇكىلى ىبىرايدى قويعاندا, بەرتىندەگى تۇيعىندى جىرلى تولەگەن قاجىباي مەن اقبەرەن اقىن بايانعالي ءالىمجان قانداي! مىنە, وسى ولكەدە تۋىپ-وسكەن مارفۋعاشتىڭ اقىن بولماۋى مۇمكىن ەمەس ەدى.
مارفۋعا–تابيعي اقىن. ناتىندە, شىن اقىن جىر جازبايدى, وعان جىرلار كوكتەن كەلىپ قۇيىلادى. مىنە, وسىنداي شايىر ەكەن مارفۋعا.
قارا ءتۇن…
قارا اتتاي تىپىرشيدى,
تۇياعى جەر تارپىسا…
بۇلت ىرشيدى.
تۇياعى تۇلپارىمنىڭ
ءتيدى مە ەكەن,
اسپاندا اي اقىرىن ىڭىرسيدى.
قانداي عاجاپ كورىنىس!
مارفۋعا – ءبىر قولىمەن بوبەگىن, ءبىر قولىمەن الەمدى تەربەتكەن اقىن. الەمدى جۇيرىك سۇڭعىلا قالامىمەن تەربەتكەن. ءيا, ءدال سولاي. اقىن ويلارى مازاسىز.
ول تۋعان جەردىڭ دە, ءتىلدىڭ دە تاعدىرىنا شىر-پىر بولادى, وسىناۋ ۇلان-عايىر جەرىمىزدى قاسىقتاي قانى, تۇيمەدەي تەرى قالعانشا ساقتاپ قالعان جاۋىنگەر اتالارىمىزدى, سول ءۇشىن كوز جاسىن كول قىلعان الىپ انالارىمىزدى جىرلايدى.
اقىن قىز اكەسىز جەتىم قالىپ, كوبىنە اجەسى مەن اتاسىنىڭ ايالى قۇشاعىندا وسەدى. ءبىر جەردە ول:
…باق قۇسى اينالىپ كەپ ساعان
قونسا,
شىركىن-اي, قايىرىمدى
زامان بولسا.
دوستارىڭ سىرت اينالىپ
كەتكەن كەزدە
جانىڭدا اقىل ايتار
اناڭ بولسا.
راس قوي, شىنىندا دا.
مارفۋعا پوەزياعا جاڭا سەرپىن, جاڭا تىركەستەر اكەلگەن. ماسەلەن, «مەنىڭ اتلانتيدام» نەمەسە «توبىلعى ءتۇن». وسى مۇعداردا «قازىعۇرت» باسپاسىنان شىعارعان كىتابى دا «توبىلعى ءتۇن» دەپ اتالعان. مۇنداي سونىلىق بۇرىن-سوڭدى بولماعان قازاق ليريكاسىندا. جانە دە ول تورتتاعان-رۋباي تسيكلىندە دە وزىندىك قولتاڭبا, وزىندىك وي ايتا العان:
استان-كەستەن دۇنيە…
ەسىل ارمان,
بايلىق, اقشا ادامنىڭ
ەسىن العان.
اق كويلەكتەي ارىڭدى,
ەي ادامزات,
قانداي نادان قورىقپاي
شەشىپ العان.
اقىن وتكەن تاريحىمىزداعى زوبالاڭ جىلداردان دا وي تۇيەدى:

وسى جايلى اجەم ايتقان
تۇندەردە
جىلايتىنمىن, شامام
جەتپەي ۇندەۋگە.
اشتىق…
سوعىس…
الەمدىك بۇل قاسىرەت,
سول قاسىرەت بولماسىنشى
بۇل جەردە!
اقىن جۇرەگىنىڭ كارديوگ­رامماسى دۇنيەنىڭ بارلىق قايعى-قاسىرەتى مەن قۋا­نىش-جۇبانىشىن اسقان سەزىمتالدىقپەن سۋرەتتەي بىلەدى.
جاس قىران پارلاپ ۇشادى, حاس قىران بارلاپ ۇشادى. مارفۋعا پوەزيادا پارلاپ تا, بارلاپ تا ۇشقان اقىن. ول جاستىق شاقتى دا, ماحابباتتى دا كەلىستىرە, ءيىن قاندىرا جىرلاي ءبىلدى.
ساعىنىشىم – سارى گۇل…
تولار ايماق.
جول شەگەدى ادامدار سوعان
ايلاپ.
مەنشە تەڭىز كۇرسىنسە,
كۇڭىرەنسە,
جاستىق شاعىم…
جۇرەدى جاعادا ويناپ.
كەزىندە تاتار اقىنى مۇسا جالەلدىڭ «موابيت داپتەرى» اتتى كىتابى ادەبيەت بويىنشا لەنيندىك سىيلىققا ۇسىنىلعاندا كوميسسيا مۇشەسى رەتىندەگى ۇلى جازۋشىمىز مۇحتار اۋەزوۆ «اقىن تۇرمەنىڭ تەمىر تورىندا, تار قاپاسىندا جاتىپ ماحاببات تۋرالى ولەڭدەر جازعان, بۇل سۇمدىق كەرەمەت ەمەس پە» دەپ, كوميسسيانىڭ قالعان مۇشەلەرىن يلاندىرىپ, مۇساداي اقىنعا سول زامانداعى ەڭ جوعارعى سىيلىق – لەنيندىك سىيلىقتى اپەرگىزگەن. ال 90-شى جىلداردان باستاپ ەلىمىز نارىق قىسپاعىندا بولىپ, جۇرت جۇمىسسىز, ناپاقا تابا الماي جۇرگەن كەزدە مارفۋعا دا ماحاببات جىرلارىن توگىلدىرگەن عوي:

توكسە دە اسپان,
اق جاۋىنىن سەلدەتىپ,
جان دۇنيەم
شولگە اينالدى سەن كەتىپ.
تۇرا بەرشى…
جوعالمايتىن ءبىر بەينە…
جۇرەگىمدە
التىباقان تەربەتىپ.

قانداي پەرىشتەدەي ىڭكارلىك, تازا سەزىمدەر مەن پاكتىك!
جالپى, ايەل ازاماتتارىنا ولەڭ مەن وتباسىنى قاتار الىپ ءجۇرۋ وڭاي ەمەس. تۇرمىس تاۋقىمەتى, قىزمەتتەگى كەلەڭسىزدىكتەر ايەلدىڭ, ونىڭ ۇستىنە اقىننىڭ جۇيكەسىن جۇقارتاتىنى بەلگىلى. ءبىر قولىمەن قالام ۇستاپ, ءبىر قولىمەن بالانى قۇشاقتاپ مارفۋعا دا ءوستىپ تالاي جاۋھار دۇنيەنى كەلتىردى-اۋ!
ابزال اقىن, اقجارما كۇيدى جۇرەگىنەن مولدىرەتە بىلگەن مارفۋعا شايىردىڭ اقىندىق كرەدوسى – ازاماتتىق! ول جوعارى بيىك ازاماتتىق پافوسپەن تۋعان ولكەنى, دوستارىن, اينالاسىن, جالپى قوعامدى جىرلاي, ءتىپتى سىناي دا ءبىلدى. ول ءتىپتى بۇرىنعى باي مەن قازىرگى بايشىكەشتەردى سالىستىرىپ باعا بەرەدى, سيپاتتايدى. ول ۇلى تۇلعالارىمىز اباي مەن اقان سەرىگە, ءشامشى مەن ءماريام حاكىمجانوۆاعا ارناۋ جىرلار جازىپ, وقىرمانىن سۋسىنداتقان. ءتىپتى ءشامشى اعاسىمەن كەزدەسكەنىن كەرەمەت سۋرەتتەگەن:

اتىڭ دا, ولەڭىڭ دە عاجاپ ەكەن,
مەن قاشان سوعان ءبىر ءان جازار
ەكەم.
سەنىڭ اپپاق كوڭىلىڭ
داپتەرىندەي,
قىل-قىبىر, كىرشىكتەردەن
تازا ەكەن,
مەن قاشان سوعان ءبىر ءان جازار ەكەم؟ ء(شامشى ءسوزى).
اقىن قاشاندا تابيعاتپەن ەگىز. ءوزىنىڭ كوكشەسىن, اق بالتىرلى قايىڭدارى سىلاڭداعان, اققۋلارى ايدىنىندا قىلاڭ­داعان بۋرابايىن قالاي بەينە­لەيدى دەسەڭىزشى:

ورالىپ جورتۋىل مەن
جورىقتان اي,
تۇرادى اپپاق نۇرعا تۇنىپ
ماڭاي.
ماڭدايىندا ويماقتاي
جۇلدىزى بار
تومەندە قالعىپ جاتىر قارت
بۋراباي.

ارمانداعان ماڭگى مەكەن
ەتۋدى,
بۋرابايدا تاستار دا بار
نە ءتۇرلى.
تۇنگى شاقتا تولقىنداردىڭ
ۇنىنەن
ۇيرەندىم مەن دومبىرانى
شەرتۋدى…

مارفۋعا – پوەزيالىق, اقىن­دىق دومبىراسىن شەبەر شەرتە بىلگەن شىن شايىر, شىن سۋرەتكەر. اتتەڭ, عۇمىرى قىسقا بولدى. ءبىز, ءوزىمىز حاس تالانتتاردى ءتىرى كەزىندە سىيلاي, قۇرمەتتەي بىلمەيمىز عوي, سونداي جاراتىلىسىمىز, سونداي حالىقپىز. ايتپەسە مارفۋعا ماڭدايالدى اقىن قىز رەتىندە تالاي ماراپات پەن قۇرمەتكە يە بولۋى كەرەك ەدى, تەك ايتەۋىر «قر مادەنيەت قايراتكەرىن» يەلەنىپتى, سوعان دا شۇكىرشىلىك دەيمىز. ونىڭ جارى ەسەنگەلدى ءسۇيىنوۆ تە اقىن, قالامگەر, سول وزدەرى بىرگە اشقان «ەسىل» گازەتىن شىعارىپ كەلەدى, وزدەرىنىڭ اياۋلى بالاپاندارىن ءوسىرىپ باعۋدا.
قازاق بالاسى ولەڭ-جىردى سۇيەدى, ولەڭ-جىردى سۇيسە مارفۋعا دا كوكىرەكتەرىندە جۇرەدى, ۇمىتىلمايدى, مەن وعان بەك سەنەم! مارفۋعا, سەن بىزدەرمەن بىرگەسىڭ, اققۋ قاناتىڭ قايىرىلسا دا, ەل-جۇرتىڭ سەنىڭ جىرلارىڭمەن سۋسىنداپ, ماڭگىلىك ولاردى ساقتاي بىلەدى!
مارفۋعا قازىردە و دۇنيەلىك بولىپ, جەر بەسىكتە تەربەتىلسە دە, ونىڭ جىرلارى كۇللى الەمدى تەربەتە بەرەدى!

باقىتجان توباياقوۆ,
اقىن, قازاقستان
جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى, مادەنيەت سالاسىنىڭ ۇزدىگى,
ءا. بوكەيحان
اتىنداعى سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى