قالا تىرشىلىگى

استانا – داستان

ەلوردانىڭ 15 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي استانا­ قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن س.سەيفۋللين مۇراجايى مەن جازۋشىلار وداعىنىڭ استانا فيليالى بىرلەسە ۇيىمداستىرعان «جارقىرا, جاينا,­ استانا!»­ ءمۇشايراسىندا توپ جارعان اقىنداردىڭ ولەڭدەر توپتاماسى­

اسىردىڭ ايبارىڭدى ايماعىڭنان

ون بەس جىل – بۇل دالاعا مەن كەلگەلى,
ون بەس جىل – گۇل قالاعا مەن كەلگەلى,
ەركىم جوق, دەرتىم كوپ بوپ جۇرگەن كەزدە,
اۋاڭنان داۋا تاپتىم ەمدەلگەلى.

ون بەس جىل – ەسىگىڭە ەندىرگەلى,
ون بەس جىل – ەسىمىڭدى ەل بىلگەلى,
ون بەس جىل – ساياساتتىڭ توڭىن بۇزىپ,
ەسىلدىڭ كوك مۇزىمەن سەڭ جۇرگەلى.

اتقانى ازاتتىقتىڭ انىق تاڭى,
ون بەس جىل – جاعدايىڭدى جان ۇققالى.
ون بەس جىل – التى الاشتىڭ اتىن اتاپ,
ەل-جۇرتىڭ ەسىمىڭە قانىققالى.

ەڭبەگىڭ ون عاسىر ما, بەس عاسىر ما,
ايتەۋىر, سەن كەلەسىڭ كوش باسىندا.
اسىردىڭ ايبارىڭدى ايماعىڭنان,
قالدىرماي قالالاردىڭ باسقاسىندا.
ەيفەل بار, ەلدەن ەرەك مۇنارا بار,
باس ءيىپ, فرانتسۋزدار تۇرا قالار.
كورسەتىپ سۇيىكتىنىڭ بيىكتىگىن
ايتەۋىر, ماقتانۋعا قۇمار ولار.

ءار ەلدىڭ پەرزەنتىنە پارىز بولار,
ەرتەگى – ەلدەن ەرەك اڭىز بولار.
بىلمەيمىن, بايتەرەگى بولماعان سوڭ,
بىزدەردەن تومەنىرەك ءتارىزدى ولار.

بولعانمەن نەشە مەكەن, نەشەمە جەر,
ايتقانىم بارعان سايىن ەسەلەنەر.
تامىرىن تۋعان جەردەن تارتقاننان سوڭ,
بايتەرەك بىرتە-بىرتە وسە بەرەر.
بولدى دەپ تاڭدانباساڭ قايدان الىپ؟!
قالانى قاناتىنا بايلاپ الىپ.
كومىلىپ كوك سەڭگىردىڭ مۇنارىنا,
ءبىر كۇنى تىرەلەدى ايعا بارىپ.

مۇندايعا جولىعادى مىڭنىڭ ءبىرى,
الديلەپ ءان اۋەنى, كۇي كۇمبىرى.
سونان سوڭ, شۋاعىنا شومىلدىرىپ,
تۇرادى استانانى كۇننىڭ نۇرى!

ايتساڭشى!
كۇن كەرەك پە, اي كەرەك پە؟!
جۇلدىزى جىپىرلاعان جاي كەرەك پە؟
تۇرعان سوڭ كوك سەڭگىردىڭ قۇشاعىندا,
ەشتەڭە جەتپەيدى ەندى بايتەرەككە.

بولمىسى – بۇكىل دۇنيە, اسپان – الەم.
المايسىڭ تەڭەستىرە باسقامەنەن.
تۇبىندە ىرگەسىنە قۇت بوپ قونعان,
ويانار قۇشتارلىعىڭ تاسقا دەگەن!
استانا سالۋ قانداي جۇرەكتىلىك,
كىرىسۋ وعان جانە بىلەك ءتۇرىپ…
تۇبىندە كەلەر ۇرپاق العىس ايتار,
ماڭدايىن ىرگە تاسقا تىرەپ تۇرىپ!

 

التىن ءتاجى كەڭ دالامنىڭ

بەۋ, شىركىن, تاريحىم بار تاڭداي قاعار,
رۋحىم بار قارا تۇندە شامداي جانار.
قازاقتا تاعدىر بولسا, سول تاعدىرلار,
ءاجىم بوپ جازىلىپ تۇر ماڭدايعا ولار.
جىرلايىن استانامدى مولدىرەتىپ,
ايتپەسە جىرعا ءشولىم قانباي قالار.

الدىمنان اق قۇشاعىن اشقان ارمان,
استانام باعىمسىڭ سەن باسقا قونعان.
ەلەس بار ەسىم سالعان ەسكى جولدان,
بەلگى بار قاسىم سالعان قاسقا جولدان.
باستالىپ ءبىر تاريحىڭ بىتىعايدان,
بوزوقتان ءبىر تامىرىڭ باستاۋ العان.

ساق بولعان, جىلدار ءوتتى سارمات بولعان,
تۇركىنىڭ ءتۇپ تاريحى تارماقتالعان.
كۇلتەگىن پىراعىمەن قايتا ورالىپ,
تورىڭە تونىكوك-رۋح ورناپ قالعان.
استانام – التىن ءتاجى كەڭ دالامنىڭ,
سارىارقام – كيەلى ولكەم ارۋاق قونعان.

ابىلاي اسپاس سارىبەل, سارى دالام,
نە كورمەدى بيدايكوز كارى دالام.
اق سەلەۋىڭ كۇي شەرتسە موينىن ىرعاپ,
ەستىلەدى كونەنىڭ سارىنى ودان.
ەڭكۋ-ەڭكۋ ەلىمنىڭ جۇرگەن جولى,
استانادا كورىندى ءبارى ماعان.

وتار بولدىق, وت كەشتىك, جالىن قۇستىق.
اعىپ جاتتى قانىمىز, تامىردا ىستىق.
باسىمىزدان نە زامان وتسە–داعى,
بايتاق ەلدىڭ جۇرەكپەن ءبارىن قۇشتىق.
و شەتى مەن بۇ شەتىن قورعاۋ ءۇشىن,
قولعا نايزا اپ, ارعىماق جالىن قۇشتىق.

قاراوتكەلدە جاۋ ءتيىپ ءبىر جاعىنان,
«ابىلايلاپ» قۇلاقتا تۇنعان ۇران.

ول كەزدە سەن ەلىمنىڭ بەكىنىسى ەڭ,
ەسىل اققان جاڭىلماي ىرعاعىنان.
كەنەسارى قىلىشىن سەرمەگەندە,
امان قالدىق ايۋدىڭ تىرناعىنان.

سونان كەيىن ۇران ساپ الاش كەلدى,
ءاليحاندار ۇرپاققا جول اشتى ەندى.
تىزگىن بەرمەي قازاققا بيلىك بەرمەي,
باسقارۋعا كەلىمسەك تالاستى ەلدى.
ول كۇن دە ءوتتى, جىن-شايتان قالىپ قويسا,
ادىراسپانمەن استانام, الاستا ەلدى.

قويداي قۋدى توبىرعا بالاپ كوپتى,
قىمىز قۇيعان كەسەمە اراق توكتى.
ەن دالادا ەل ەدىك ەركىن وسكەن,
ءوز جەرىمدى وزىمە اباقتى ەتتى.
اقتار كەلىپ ءبىر شاۋىپ كەتسە جۇرتتى,
قىزىلدار كەپ قالعانىن توناپ كەتتى.

قاقپاعى اشىق قايناعان قازانىمنىڭ,
الجير, كارلاگ – بەسىگى ازالى ءۇننىڭ,
اشارشىلىق, زوبالاڭ, قاندى مايدان,
ءبارى دە ءوتتى باسىنان قازاعىمنىڭ.
استانام, ءتاۋبا بۇگىن, كۋاسى ءوزىڭ,
سۇتتەن اق, اعىن سۋدان تازا كۇننىڭ.

بەيبىت كۇن ەر حالقىمنىڭ رەڭى ەدى,
استانام, كەڭ دالامنىڭ جۇرەگى ەدى.
عالامعا سامعاپ ۇشتى وزىڭدە ەلدىڭ,
مىڭ ءانى, مىڭ كۇيى مەن مىڭ ولەڭى.
بۇل كۇندە قاي تۇكپىردەن باستالسا دا,
بارلىق جول ساعان كەلىپ تىرەلەدى.

ەسىلدىڭ جاعاسىندا وي توگەمىن,
كوز تىككەن اق ورداعا بايتاق ەلىم,
جالعاعان جەر مەن كوكتى حان شاتىرىڭ,
عاجايىپ, كۇندى سۇيگەن بايتەرەگىڭ.
نۇرسۇلتان نۇرلى جولدا سالىپ بەرگەن
استانام, سەن بولماساڭ, قايتەر ەدىم.

قۇستارىڭ ءان بوپ ۇشىپ سۇلۋ تالدان,
كوشەلەر قاپتالىندا گۇلىڭ تولعان.
جاستىقتىڭ ءدال وزىندەي جاسىل شىرشاڭ,
كوركىڭ بار قىزىل-جاسىل قۇبىلتا العان.
كۇن شالقىپ اسپانىندا اي قالقىعان,
بۇرقانعان مىنەزىڭ بار بۋىرقانعان.

قالا جوق سەندەي توگەر تاڭنىڭ نۇرىن,
سامعاتتىڭ دالام ءانىن, تاۋدىڭ جىرىن.
دۇنيەنىڭ پاتشالارىن جيناپ الىپ,
العىستىڭ, اق تىلەكتىڭ الدىڭ مىڭىن.
الەمدىك كارتاداعى جاڭا نۇكتە,
عالامنىڭ استاناسى بولدىڭ بۇگىن.

شايقايدى بۇلتتى باسىن الاتاۋ دا,
قاراپ تۇر تاڭىرقاۋمەن قاراتاۋ دا.
شىڭعىستاۋ اباي بولىپ باتا بەرىپ,
جاقتىڭ سەن ارمان وتىن سان وتاۋعا.
كوگىڭدە ولەڭ-قۇس بوپ ۇشىپ جۇرەم
سەن مەنى ايالاساڭ الاقاندا.

 

ارمانى ابىلايدىڭ ورىندالدى

قازاقتىڭ بارلىق ەلمەن تەڭ بولعانى –
ەلباسى جەر-جاھاندى كەڭ شولعانى.
پرەزيدەنت – قازاعىمنىڭ كوشباسشىسى,
پرەزيدەنت – ۇلت كوسەمى, ەل قورعانى.

توپتاستى بارشا حالىق ماڭايىنا,
اقجارقىن امبەگە ايان ارايى دا.
پرەزيدەنت – قازاعىمنىڭ ابىلايى,
«اق وردا» اتانادى سارايى دا.

مىڭ قۇلاپ, مىڭ ءسۇرىنىپ, كوپ توسقان كۇن,
نامىسپەن تار كەزەڭدە ءدوپ باسقان كۇن.
ەلىمە تاۋەلسىزدىك جولىن اشقان
پرەزيدەنت – جەبەۋشىسى جەلتوقساننىڭ.

ەلباسى باستاپ شىقسا كوشىن الدان,
تۋدى ءسات – ەل اڭساعان شەشىلدى ارمان.
شىراقتاي ماڭگى سونبەس جارقىرادى,
قولىندا قايسار الاش وتى جانعان.

تىلەگى اتا-بابا شوعىرلاندى,
شىت جاڭا وركەنيەت جولىن سالدى.
ورناسا استاناداي جاڭا قالا,
ارمانى ابىلايدىڭ ورىندالدى.

ەمەس قوي قيال-اڭىز عالاماتى,
تاريحتىڭ بۇل دا ايقىن اماناتى:
ايتارىم – ەڭ ءبىرىنشى پرەزيدەنت,
تاريحتا ماڭگىلىككە قالادى اتى!

 

ارعىماق مويىن اق شاھار

ارعىماق مويىن اق شاھار, اققۋداي اسەم سىربازىم,
اققۋىم سەندەي تۇرعاندا وزگەنىڭ قايتەم مىڭ قازان؟!
مەڭىنە بولا ءبىر قىزدىڭ باس تارتقان ەگىز شاھاردان,
حافيزدەي دەلبە ەمەسپىن,
بولا الام سەنىڭ قۇربانىڭ!

ءادىلدىڭ, اقتىق-قوس قانات ۇشاتىن ەلدى كوككە الىپ,
يت پەنەن قۇسقا جەم بولار قاناتى ونداي جوق حالىق.
تىلەيمىن ساعان قوس قانات, تىلەيمىن شابىت تاعى دا,
شابىتتان تۋعان ساز عانا جۇرەكتە قالار جاتتالىپ!

شابىتتان تۋعان سۇلۋ ساز, توبەڭدە تۇرسىن قالىقتاپ,
باسىڭا تۇرسا دارىپ باق-ۇشا بەر كوكتە شارىقتاپ!
ادىلدىك, اقتىق-قاناتىم, ءتىلىم مەن ءدىلىم – شابىتىم,
تورتەۋىم تۇگەل بولعاندا باسىما قونار انىق باق!

ارعىماق مويىن اق شاھار, جالىڭا جات قول سالدىرما,
قاناتىڭدى قاعىپ قارعىپ ءوت, بار بولسا ورلار الدىڭدا!
اينالىپ عاجاپ پىراققا الىپ بار الىس, جىراققا,
ارعىماق مويىن اق شاھار, سەن مەنى جولدا قالدىرما!

 ماحسەت السەيىتوۆ

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button