استانا: جىل اينالعاندا

2013 جىلى استانانىڭ ىشكى ءوڭىر­لىك ءونىمى 2 ترلن 700 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. ماكروەكونوميكالىق ءوسىم 6,5 پايىزعا جەتتى. قالانىڭ ونەركاسىپتىك كاسىپورىندارى قۇنى 263 ملرد تەڭگەگە تەڭ ءونىم شىعارعان. ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىندا 16 مىڭعا جۋىق جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلىپ, ورتاشا نومينالدى ەڭبەكاقى 159 مىڭ تەڭگەنى قۇرادى.

شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتىڭ شارۋاسى العا جىلجىپ, بۇل سالادا 190 مىڭ ادام جۇمىسپەن قامتىلدى. جالپى, مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە قالامىزدان 610 ملرد تەڭگە تۇسكەن. قالا باسشىسى يمانعالي تاسماعامبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا, بۇل كورسەتكىشتەردىڭ قاعازعا تۇسكەن سانى ەمەس, ءاربىر استانالىقتىڭ ءال-اۋقاتىنا تيگىزەر ساپاسى الدەقايدا ماڭىزدى.

2013 جىلى 1880 ورىندىق سەگىز بالاباقشانىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى. بيىل تاعى 15 مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە مەكەمەسى ىسكە قوسىلادى. پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا سايكەس, 2013 جىلى 4 ورتا مەكتەپ پايدا­لانۋعا بەرىلسە, اعىمداعى جىلى 9 مەكتەپتى تاپسىرۋ جوسپاردا بار.

سوڭعى جىلدارى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا ەمحانالار جۇكتەمەسىن ازايتۋعا بارىنشا ءمان بەرىلۋدە. 2012-2013 جىلدارى ەكى اۋرۋحانا مەن ەكى ەمحانا پايدالانۋعا بەرىلدى. 2014 جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا سول جاعالاۋداعى 500 ورىندىق امبۋلاتوريالىق-ەمحانالىق كەشەن مەن يلينكا كەنتىندەگى جانە دوسمۇحامەدوۆ كوشەسىندەگى ەمحانالار پايدالانۋعا بەرىلەدى. بۇعان قوسا, قالا ءۇشىن قاجەتتى, مامانداندىرىلعان دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەلەرى سالىنۋدا. ماسەلەن, 250 ورىندىق ەمحاناسى بار مەديتسينالىق-الەۋمەتتىك وڭالتۋ ورتالىعى 2015 جىلى پايدالانۋعا بەرىلەدى. بالالاردىڭ جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسى بيىل تاپسىرىلسا, تۋبەركۋلەزگە قارسى ديسپانسەر 2016 جىلى ىسكە قوسىلادى.

2013 جىلى استانانىڭ «يندۋس­تريالىق پارك» اۋماعىندا سەگىز جاڭا ءوندىرىس ورنى اشىلدى. سونىڭ ارقاسىندا قالانىڭ ونەر­كاسىپ ءوندى­رىسىنىڭ كولەمى سوڭعى ءۇش جىل ىشىندە ەكى ەسەدەن ارتقان.

اپاتتى جاعدايداعى تۇرعىن ۇيلەردى ءسۇرىپ تاستاۋ جونىندە ار­ناۋلى باعدارلاما قابىلداندى. وسىلايشا تۇڭعىش رەت نارىقتىق نەگىزدە قاراجاتتى مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە تولىقتاي قايتارۋ شارتى بار جوبا باستالدى. ناتيجەسىندە ون ءبىر اپاتتى ءۇي تۇرعىندارى جاڭا پاتەرلەرگە كىرىپ, 139 وتباسى قونىس تويلارىن تويلادى.

قالا ماڭىن دامىتۋ باعدار­لاماسى بويىنشا كۇيگەن­جار, قازاق اۋىلى جانە پريگورودنىي ەلدىمەكەنىندەگى جۇمىستار تولىقتاي اياقتالدى. 2020 جىلعا دەيىن وسى سالا بويىنشا ءىس جۇزىندە قالاعا قوسىلعان كەنتتەردىڭ بارلىعى دا اباتتاندىرىلادى.

قالانىڭ قاۋىپسىزدىگى اياسىندا اۋقىمدى جوبا جۇزەگە اسىرىلدى. ەندى, استانا قاۋىپسىزدىكتىڭ جوعارى تەحنولوگيالىق, اق­پا­رات­تىق, ينفرا­قۇرىلىمدىق جۇيەسى قالىپتاسقان ۇزدىك قالالار قاتا­رىنا كىرەدى.

ەلوردا ەكولوگياسىن ساقتاۋعا باعىتتالعان الەۋمەتتىك ءمانى بار جوبا – بارلىق اۆتوبۋس پاركىن گاز جابدىعىنا جوسپارلى تۇردە كوشىرۋ باستالدى.

قالا ءۇشىن وتە ماڭىزدى نىسان – ەسىل وزەنى ارقىلى وتەتىن جاڭا كوپىر پايدالانۋعا بەرىلىپ, باتىس جارتىلاي اينالما جول سالۋ جوباسى ءتامامدالدى. ءوز كەزەگىندە سارىارقا جانە تۇران داڭعىلدارىنداعى كولىك اعىنى تاۋلىگىنە 30 مىڭ اۆتوموبيلگە دەيىن ازايدى.

قازىرگى كەزەڭدە قالادا تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى ەكى مەملەكەتتىك باعدارلاما بويىنشا جۇزەگە اسىرىلۋدا. «قولجەتىمدى باس­پانا – 2020» باعدارلاماسى اياسىندا وتكەن جىلى «تۇر­عىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنىڭ» جەلىسى بويىنشا جالپى الاڭى 25,5 مىڭ شارشى مەتر 477 پاتەرلى ءۇش تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى.
قازىرگى كەزدە وسى باعدارلاما اياسىندا 4180 پاتەرلى 11 تۇر­عىن ءۇي سالىنىپ جاتىر.

مەملەكەتتىك باعدارلاما بويىنشا قازىر جالپى الاڭى 261,5 مىڭ شارشى مەتر بولاتىن 5674 پاتەردىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى. الداعى ۋاقىتتا
2384 پاتەر پايدالانۋعا بە­رىلەدى دەپ كۇتىلۋدە.

بىلتىر ەلوردامىز 15 جىل­دىق مەرەيتويىن اتاپ ءوتتى. وسى ۋاقىتقا دەيىن باس شاھاردى دامىتۋعا قانشاما ينۆەستيتسيا تارتىلدى. بۇگىندە ونىڭ ەكونوميكالىق پايداسى قالانى ودان ءارى كەمەلدەندىرۋ جولىنا جۇمسالۋدا. جالپى, استانا اياعىنان نىق تۇرا باستاعان كۇننەن باستاپ ونىڭ ەكونوميكاسىن كوتەرۋگە 4,8 ترلن تەڭگە سالىنعان ەكەن. ال, بيىل شاعىن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنىڭ ءونىم مولشەرى 1 ترلن 100 ملرد تەڭگەگە جەتىپ, ەكى ەسەگە ارتتى. حالىقارالىق «Moodys» اگەنتتىگىنىڭ زەرت­تەۋىنشە, 2013 جىلى استانا قالاسىنىڭ كرەديتتىك رەيتينگى «تۇراقتىلىق» دارەجەسىنەن «جاعىمدىلىق» دارەجەسىنە كوتەرىلىپ, تيىسىنشە قارىزى از, ەكونوميكاسى قارقىندى قالا رەتىندە تانىلدى. بۇل اس­تانانىڭ ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتە الاتىندىعىن دالەلدەپ وتىر. بۇيىرتسا, ەلوردامىز دونور قالالاردىڭ بىرىنە اينالادى.