قاريالاردان الار عيبرات مول-اق. بۇگiن قولىما قالام الدىرعان زامانداسىم قالشاباي اپانىڭ دا ءومiرi ونەگەگە تولى. اينالاسىنداعى بالالارىنا, جاستارعا اقىلىن ايتۋدان, بiلگەنiن ۇيرەتۋدەن جالىققان ەمەس. «بەۋ, دۇنيە-اي!» دەپ كۇرسiنگەندە عانا, بەت-جۇزiنەن وتكەن ءداۋiردiڭ تاۋقىمەتi ەسiپ جۇرە بەرەدi. دەسە دە, كورگەن بەينەتتiڭ زەينەتi بار ەمەس پە؟! بۇگiندە ول – باقىتتى انالار قاتارىنان كورiنەدi.
قالشاباي قىتايبەكوۆا 1930 جىلدىڭ ناۋرىزىندا دۇنيەگە كەلگەن. اقمولا اتىرابىنىڭ ارشالى توپىراعىندا. ول كەزدە بۇل وڭiردەگi بەرەكە, جاقىپكول, سارىوبا سىندى اۋىلداردىڭ بارلىعىندا دا باستاۋىش مەكتەپ قانا بولاتىن. جان-جاقتاعى اۋىل بالالارى ءتورت جىلدىقتى ءتامامداپ, قويگەلدi اۋىلىنداعى سەگiز جىلدىق مەكتەپ-ينتەرناتتا بiلiم الاتىن. جەلكiلدەپ ءوسiپ كەلە جاتقان قالشاباي دا ءوز قاتارلاستارىمەن الگi بiلiم وشاعىنا بەت تۇزەگەن. سوندا جاتتى, وقىدى…
توسىننان بۇرق ەتە تۇسكەن ۇلى وتان سوعىسى اۋىل ازاماتتارىنىڭ بارلىعىن دەرلiك باتىسقا بەت تۇزەتتi. جىلاپ-ەڭiرەپ قالعان نازiك جاندىلاردىڭ قاتارىندا قالشاباي دا بار-تىن. ەلمەن بiرگە ەڭبەك مايدانىنا قاتىستى. ەگiننiڭ ارام ءشوبiن جۇلىپ, قوزى ورگiزدi, بۇزاۋ باقتى. بۇعاناسى قاتپاعان جاستىعىنا قاراماستان جەڭiس ءۇشiن ماڭداي تەرiن سارپ ەتتi. قارشاداي قىزدىڭ دا تىنىمسىز قيمىلى كوپ كۇتكەن جەڭiس تاڭىن جاقىنداتۋعا سەپ بولعانى شىن. ول ەر بالالاردىڭ اتان تۇيەگە ارتار ەرەن شارۋاعا ارالاسقانىن كوردi, قارت اجەلەردiڭ ءجۇن ءتۇتiپ, جiپ يiرگەنiن كوردi. بiردە اشتىقتى, بiردە توقتىقتى كوردi. ءسويتiپ, سول كەزدەگi قۇربىلارىنداي ەرتە ەسەيدi.
سوعىس جىلدارىنا ءدوپ كەلگەن بالالىق شاقتىڭ نە قىزىعى بولدى ەكەن؟! راس, قالشاباي اپا دا سول بiر زۇلماتتى جىلداردىڭ جەتكiنشەگi. بالا بولىپ الاڭسىز وينامادى, كۇلمەدi. جانارىنداعى ۇشقىننىڭ ارتىندا ءاردايىم مۇڭ تۇردى. اۋىلداعى اق جاۋلىقتىلاردىڭ انالىق تiلەگi مەن بالا-شاعانىڭ كوز جاسىنىڭ تiلەۋi مە ەكەن, سوعىس تا بiتتi. الايدا, جۇرتتىڭ الەۋمەتتiك احۋالى تومەن ەدi. تارشىلىق قىسپاققا الدى. سونداي ساتتەردە بوي جەتiپ قالعان قالشاباي وسى اۋىلداعى دانيار قىتايبەكوۆ ەسiمدi ازاماتقا تۇرمىسقا شىقتى. وتاعاسى اۋىلدىق كەڭەستiڭ باسشىسى ەدi. ءسويتiپ, بiر شاڭىراقتىڭ استىندا تاتۋ-ءتاتتi ءومiر ءسۇرiپ, بiر-بiرiن ءتۇسiنiسiپ, باسقا تۇسكەن اۋىرتپالىقتىڭ ءبارiن جەڭدi. سەگiز ۇل, ءتورت قىز تاربيلەپ ءوسiردi. ولاردان جيىرما بەس نەمەرە, توعىز شوبەرە ءسۇيدi. ەندi سول ءۇرiم-بۇتاقتارىنىڭ اراسىندا اقىلىن ايتىپ, ونەگەسiن بەرiپ وتىر.
«باتىر انا» وردەنiن الدى, كەيiننەن «التىن القا» يەگەرi دە اتاندى. التىن قۇرساعىنان وربiگەن بالالاردىڭ بارلىعى بۇگiن ءار سالادا قىزمەت ەتۋدە. ءوزi بۇگiندە تۋعان اۋىلى سارىوبا شارۋاشىلىعىن باسقارىپ وتىرعان قايراتىنىڭ قولىندا. ەردەنi تۋعان اۋىلى قويگەلدiگە جەتەكشi. ەكەۋi دە تۋعان جەرلەرiنiڭ كوسەگەسiن كوگەرتiپ, كوركەيتۋ جولىندا ەڭبەك ەتiپ ءجۇر. اۋىلعا, اۋىل ازاماتتارىنا بارىنشا جاردەمدەسەدi. ءاردايىم ەل ماقتاۋىنىڭ ۇدەسiنەن شىعادى. باسقا بالالارى دا شارۋا جاساعان ەڭبەكقور بولىپ ءجۇر. «اكەلەرi ماڭگiلiك ساپارعا اتتانعاننان كەيiن ۇل-قىزداردى باعۋ ماعان قيىنعا سوقتى. بارىمدى اۋىزدارىنا سالىپ, وقىتتىم, تاربيەلەدiم. ەندi سونىڭ قىزىعىن كورiپ وتىرمىن. شۇكiر, اينالايىندارىمنىڭ اۋىزبiرشiلiگi قۋانتادى. وسىلارعا قاراپ, ءوزiمدi باقىتتى سانايمىن», – دەيدi قالشاباي انا. مەن دە زامانداسىمنىڭ بۇل سوزiنە قوسىلامىن. ويتكەنi, ول بالالارىنىڭ ءومiرiن ءوز ومiرiنەن بيiك قويعان اسىل جان. ەندi بۇگiن سول قاجىر-قايراتىنىڭ قىزىعىنا كەنەلiپ ءجۇر.
ساليحا ماكيشەۆا,
قازاق سسر حالىق اعارتۋ iسiنiڭ وزىق قىزمەتكەرi
