حاليدا ءشارىپوۆا, استانا قالاسى №1 پەرزەنتحانا باس دارىگەرىنىڭ ورىنباسارى: قاۋىپسىز انالىق قاعيدالارىن قاتاڭ ساقتايمىز
بولاشاق انا مەن بالانىڭ دەنساۋلىعى جۇكتى ايەلدەردىڭ ۋاقىتىندا ەسەپكە تۇرىپ, ۇنەمى دارىگەر باقىلاۋىندا بولۋىمەن تىعىز بايلانىستى. سوندىقتان, ەمدەۋشى دارىگەردىڭ ەسكەرتپەلەرىنە قۇلاق اسىپ, ونىمەن كەڭەسىپ وتىرعان ابزال. گازەتىمىزدىڭ وقىرماندارىمەن بولعان تىكەلەي تىلدەسۋدە №1قالالىق پەرزەنتحانا باس دارىگەرىنىڭ ورىنباسارى حاليدا ءشارىپوۆا وسى ماسەلە توڭىرەگىندەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.
– سالەمەتسىزدەر مە, مەن – مايرا قۋانىشقىزى, جاس مامانمىن. ەڭبەك ءوتىلىمنىڭ بولماۋىنا بايلانىستى ەش جەرگە جۇمىسقا ورنالاسا الار ەمەسپىن. سىزدەردە بوس ورىن بار ما؟
– ماماندىعىڭىزدى بىلۋگە بولا ما؟
– مەدبيكەمىن.
– ارنايى سەرتيفيكاتىڭىز بار ما؟
– ارينە, بار.
– وندا مەكەمەنىڭ باس دارىگەرىنە تۇيىندەمەڭىزبەن بارىپ, جولىعۋىڭىزعا بولادى. بوس ورىن بولسا, جۇمىسقا ورنالاسۋىڭىزعا مۇمكىنشىلىگىڭىز بار. سونىمەن بىرگە ءوز تۇيىندەمەڭىزدى قالالىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ كادر بولىمشەسىنە دە تاپسىرىڭىز.
جالپى, ءبىز ءار جىل سايىن جاس مامانداردى جۇمىسقا قابىلدايمىز. ماسەلەن, بيىلعى جىلى پەرزەنتحانامىزعا ءبىر دارىگەردى قىزمەتكە الدىق.
– قازىر سەرىكتەس بوسانۋ دەگەن پايدا بولدى. سول مەدبيكەلەردىڭ جۇمىسىن جەڭىلدەتىپ جىبەرگەن جوق پا؟ ولار بار اۋىرتپالىقتى سەرىكتەسىنە قالدىرادى دا, وزدەرى بۇرىنعىداي ەمەس, بوسانعالى جاتقان ايەلدىڭ قاسىنا كوپ بارا بەرمەيدى. جالپى, وسى سەرىكتەس بوسانۋ تۋرالى كوبىرەك بىلگىم كەلەدى. ونىمەن كەلىسپەيىن دەسەم, تۋ كەزىندە ءوزىم قينالام با دەپ قورقام. قانداي كەڭەس بەرەسىز؟
– بۇكىلالەمدىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ نۇسقاۋى بويىنشا سەرىكتەس بوسانۋ قازىرگى كەزدە قازاقستاندا كەڭىنەن قولدانىلۋدا. بۇگىنگى تاڭدا بوسانۋشى ايەلدەردىڭ 50-70 پايىزى سەرىكتەس بوسانۋدى قولدايدى. سەبەبى, بوسانۋدىڭ بۇل ءتۇرى بوسانۋشىعا مورالدىق-پسيحولوگيالىق دەمەۋ جانە كۇش-جىگەر بەرۋگە ناقتى كومەكتەسەدى. سوندىقتان, سەرىكتەس بوسانۋدى مەديتسينا ۇجىمى دۇرىس دەپ ەسەپتەيدى. ال, ءسىز ايتقانداي, سەرىكتەس بوسانۋ كەزىندە دارىگەرلەر مەن مەدبيكەلەردىڭ جۇمىسى جەڭىلدەيدى دەگەنمەن مۇلدە كەلىسپەيمىن. مۇنداي جاعدايدا مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەر دە سەرىكتەسپەن بىرىگىپ بوسانۋشى ايەلگە پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتەدى.
جالپى, ءبىزدىڭ پەرزەنتحانادا كۇنىنە 25-28 ايەل بوسانادى. ولاردىڭ ۇشەۋىنە ءبىر اكۋشەر تاعايىندالعان. نارەستە دۇنيەگە كەلگەننەن باستاپ اناسىمەن بىرگە بولادى. مەديتسينالىق پروتسەدۋرا اناسىنىڭ نەمەسە سەرىكتەستىڭ كوزىنشە جاسالادى جانە ارتىق مانيپۋلياتسيالار ازايادى. بارلىق بوسانۋدان كەيىنگى پالاتالار انا مەن بالا بىرگە بولۋ پالاتالارى بولىپ تابىلادى. پەرزەنتحانادا بولعان ۋاقىتتا انالار نارەستەنى كۇتۋ ادىستەرىن, ونىڭ ىشىندە ەمشەك سۇتىمەن قورەكتەندىرۋدى ۇيرەنەدى.
– تىكەلەي تىلدەسۋ مە ەكەن؟ ءبىر پەرزەنتكە زار بولىپ جۇرگەنىمە ون جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. سىزدەر ارقىلى بالا اسىراپ الۋىما بولا ما؟ ەستۋىمشە, سىزدەردە تاستاندى بالالار كوپ بولادى ەكەن. حاليدا كوبەنتايقىزى, ايتىڭىزشى, سول راس پا؟
– بالا اسىراپ الۋ جونىندەگى ماسەلەنى قالالىق اكىمدىكتىڭ جانىنداعى ارنايى كوميسييا شەشەدى. سوندىقتان, وسى ماسەلە بويىنشا قالالىق اكىمدىككە حابارلاسقانىڭىز دۇرىس.
بيىلعى جىلى ءبىزدىڭ پەرزەنتحانادا 8 تاستاندى بالا تىركەلدى. ونىڭ سانى بۇدان دا كوپ بولۋى مۇمكىن ەدى, بىراق پەرزەنتحانانىڭ اكىمشىلىگى جانە دارىگەرلەر مەن مەدبيكەلەردىڭ تاباندى جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا كوپ ايەل نارەستەلەرىن تاستاپ كەتۋ جونىندەگى پىكىرلەرىن وزگەرتىپ, بالالارىن ۇيلەرىنە الىپ كەتتى.
– بوسانعان ايەلدەر جاقسى بىلەدى, ارينە, الدىمەن جاراتقان, سوسىن وسى اق حالاتتى ابزال جاندار عوي ءبىزدىڭ جانىمىزدى اراشالاپ قالاتىن. دەگەنمەن, كەيدە سول دارىگەرلەردىڭ دورەكىلىگىن سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ قيىن. اسىرەسە, جاڭا بوسانعان انالاردىڭ مەيىرىم مەن ماحابباتتى قاجەت ەتەتىنى بەلگىلى. بۇل رەتتە دارىگەرلەرمەن جانە مەدبيكەلەرمەن قانداي دا ءبىر جۇمىستار جۇرگىزىلە مە؟
– البەتتە, اي سايىن ءاربىر بولىمشەدە جانە پەرزەنتحانادا مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەتيكاسى جانە دەونتولوگيا تۋرالى سەمينارلار وتكىزىلىپ تۇرادى. وندا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ پاتسيەنتتەرمەن ادەبى, ولاردىڭ ءوزىن ۇستاۋى تۋرالى كەڭىنەن اڭگىمە قوزعالادى. بۇل باعىتتاعى جۇمىستار بىزدە جىل بويى جالعاسۋدا.
– جاسىم وتىزدان اسىپ كەتتى. ەكىنشى بالاعا اياعىم اۋىر. جولداسىممەن وسىدان ون ءبىر جىل بۇرىن اجىراسقانمىن. ەندى قىزىما سەرىك بولسىن دەپ ەدىم, بىراق, اتا-انام مەنىڭ شەشىمىممەن كەلىسەر ەمەس. نە ىستەۋىم كەرەك؟
– بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن تەك قانا ءوزىڭىز شەشەسىز. سەبەبى, بۇل ءسىزدىڭ وتباسىڭىزدىڭ جەكە ماسەلەسى. جۇكتى بولعانىڭىزعا نەشە اپتا؟
– 25 اپتا.
– نەگىزى, جۇكتىلىكتىڭ مۇنداي ۇلكەن مەرزىمىندە تۇسىك جاساۋ مۇمكىن ەمەس. بۇل اپتادا بالانىڭ بارلىق مۇشەلەرى داميدى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ بۇيرىعى بويىنشا ەگەر بالادا قانداي دا ءبىر اقاۋ بولعان نەمەسە انانىڭ ومىرىنە قاۋىپ تونگەن جاعدايدا عانا ءبىز بولاشاق انانى ەرتە بوسانۋعا ماجبۇرلەتە الامىز. ال, ءسىزدىڭ جاعدايىڭىزدا ءوز شەشىمىڭىزبەن ەرتە بوسانۋعا ەشقانداي كورسەتكىش جوق.
جالپى, مۇنداي ماسەلەنى جۇكتىلىكتىڭ ءۇش ايىنا دەيىن شەشۋ كەرەك. سول كەزدە ءسىزدىڭ دە مەديتسينالىق ابورتقا بارۋعا مۇمكىنشىلىگىڭىز بولدى. ال, قازىر ەشقانداي كومەك كورسەتە المايمىز. ءبىر عانا ايتارىم: ءوزىڭىز تەكسەرىلىپ جۇرگەن دارىگەرمەن ۇنەمى بايلانىستا بولىپ, ماماننىڭ كەڭەسىنە قۇلاق اسىڭىز.
– مەن «شيپاگەر» ودا-عا قارايمىن. سوندا تىركەلگەنمىن. دەگەنمەن, سىزدەردىڭ ايەلدەر كەڭەسى جاقسى جۇمىس ىستەيدى دەگەندى ەستىدىم. وسىندا كەلىپ تىركەلۋىمە بولا ما؟ ول ءۇشىن قايدا بارۋىم كەرەك؟
– ول ءۇشىن الدىمەن «شيپاگەر» ودا-سىنىڭ ءوزىڭىز قارالىپ جۇرگەن دارىگەرىمەن كەڭەسۋىڭىز كەرەك. ءسىزدىڭ دەنساۋلىعىڭىزدا قانداي دا ءبىر اقاۋ بولسا, ولار ءسىزدى ءبىزدىڭ كەڭەسكە جىبەرە الادى. ياعني, وسىندا كەلىپ تىركەلۋىڭىزگە ابدەن بولادى. ول ءۇشىن ءوزىڭىز قارالىپ جۇرگەن وتباسىلىق دەنساۋلىق امبۋلاتورياسىنان جولداما الاسىز. سوسىن وسىندا كەلىپ تىركەلەسىز.
– ون جىل بۇرىن سىزدەردىڭ پەرزەنتحانادا بوسانعانمىن. دارىگەرلەر مەن مەدبيكەلەرگە ايتار العىسىم شەكسىز. پەرزەنتحانادا بۇگىنگى تاڭدا وزگەرىستەر كوپ شىعار, باستى جاڭاشىلدىقتار تۋرالى بىلگىم كەلەدى.
– بۇل باعىتتا دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ ۇيعارىمى بويىنشا جۇمىس اتقارىپ جاتىرمىز. ونىڭ ىشىندە سەرىكتەس بوسانۋدى تاجىريبەمىزگە ەنگىزدىك. سونداي-اق, انا مەن بالاعا كورسەتكىشسىز ءدارى-دارمەكتى قولدانۋ ازايتىلدى. بوسانۋ كەزىندە قانداي دا ءبىر قيىندىقتار تۋىنداعان جاعدايدا شەشىم قابىلداۋدى وتباسى مۇشەلەرىمەن اقىلداسا وتىرىپ, بىرگە شەشەمىز.
2008 جىلى كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدىك. بۇگىنگى تاڭدا پەرزەنتحانامىز زامان تالاپتارىنا ساي سوڭعى تەحنولوگيالارمەن جابدىقتالعان. سوندىقتان, قالامىزداعى انالار بىزگە بوسانۋعا شىن كوڭىلدەرىمەن كەلىپ جاتادى. مۇندا ولاردىڭ بوسانۋلارى ءۇشىن بارلىق جاعداي قاراستىرىلعان. قازىرگى كەزدە ءبىزدىڭ پەرزەنتحانا قاۋىپسىز انالىق قاعيدالارىنا ساي جۇمىس ىستەيدى. جىل سايىن پەرزەنتحانادا 5000-نان استام نارەستە دۇنيەگە كەلەدى. 2005 جىلى پەرزەنتحاناعا «نارەستەنى مەيىرلى كۇتۋ اۋرۋحاناسى» اتاعى بەرىلدى.
ددسۇ باعدارلاماسى ۇسىنعان قاۋىپسىز انالىق قاعيدالارىن ەنگىزگەننەن بەرى جۇكتىلىك جانە بوساندىرۋ بارىسى انا مەن بالا جاراقاتتانۋىن, جاڭا تۋعان نارەستەلەر سىرقاتتانۋى جيىلىگىن, بوبەكتەردىڭ شەتىنەۋىن تومەندەتتى. بۇل رەتتە جاڭا جانە ءتيىمدى تەحنولوگيالار قولانىلۋدا.
ءبىزدىڭ پەرزەنتحانا بوساندىرۋ الدىندا ءتيىمدى زەرتتەۋ ادىستەرىن ەنگىزىپ, ارقاسىندا جۇكتى ايەلدەر قازىر كەسار تىلىگىنەن كەيىن تابيعي جولمەن, ءوز بەتىنشە بوسانۋلارىنا مۇمكىندىك الدى. ءبىز انالارعا وسىنداي مۇمكىندىك بەرگەن العاشقى پەرزەنتحانالاردىڭ ءبىرىمىز. 2001 جىلدان بەرى وسىنداي جولمەن بوسانعان ايەلدەر سانى 300-دەن استى. اكۋشەريا جانە گينەكولوگيا كافەدراسىمەن وپەراتسيادان كەيىنگى اسقىنۋلاردى ازايتاتىن جاتىر تىلىگىن تىگۋدىڭ جاڭا ءادىسى ەنگىزىلدى. دارىلىك زاتتاردى نەگىزسىز قولدانۋدى تومەندەتۋ ماقساتىندا ايەلگە انتيبيوتيكتەر, ءتىپتى, كەسار وپەراتسياسىنان كەيىن دە ءبىر رەت قانا بەرىلەدى.
پەرزەنتحانانىڭ سايتىندا ءبىز تۋرالى تولىق مالىمەت بار. سونىمەن تانىسىپ, سۇراق قويۋلارىڭىزعا, العىس بىلدىرۋلەرىڭىزگە, ۇسىنىس-تىلەكتەرىڭىزدى جەتكىزۋگە مۇمكىنشىلىكتەرىڭىز بار. بىزبەن بايلانىسقىلارىڭىز كەلسە, roddom1@mail.kz سايتىنا حابارالاسىڭىزدار.
– اۋرۋحاناداعى مامانداردىڭ بىلىكتىلىگى تۋرالى بىلگىم كەلەدى. قازىر دارىگەرلەردىڭ ساۋاتسىزدىعىنان, ياعني, ءدارىنى دۇرىس پايدالانباۋدىڭ سالدارىنان قانشاما ادامنىڭ ومىرىنە زيان كەلۋدە. بۇل باعىتتا قانداي جۇمىستار اتقارىلۋدا؟
– بۇگىنگى تاڭدا №1 پەرزەنتحانادا مەديتسينا عىلىمىنىڭ 2 كانديداتى جانە بارلىعى 85 دارىگەر جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ 15-ءى, ياعني 17,6 پايىزى جوعارى ساناتتى قىزمەتكەرلەر بولسا, 22-ءسى نەمەسە 25,8 پايىزى ءبىرىنشى جانە 8-ءى, ياعني 9,4 پايىزى – ەكىنشى ساناتتى دارىگەرلەر. بىزدەگى ورتا مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ سانى – 150.
سونىمەن بىرگە, ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ سەگىز ايىندا 32 دارىگەر مەن 12 مەدبيكە كاسىبي بىلىكتىلىگىن ارتتىردى. جالپى, ماماندارىمىز ءار بەس جىل سايىن بىلىكتىلىگىن ارتتىرىپ وتىرادى. ولاي بولماعان جاعدايدا بۇيرىق بويىنشا جۇمىستان شىعارىپ تاستاۋعا مۇمكىنشىلىگىمىز بار.
گۇلبارشىن وكەشقىزى
