«وتكەنگە توپىراق شاشساڭ, بولاشاق ساعان تاس اتادى» دەگەن دانالار ۇلاعاتىمەن ءومىر سۇرگەن حالقىمىز ءۇشىن بۇگىنگى تاڭدا بابالارىمىزدىڭ قالدىرىپ كەتكەن رۋحاني مول مۇراسىن زەرتتەۋ ەرەكشە ماڭىزعا يە بولىپ وتىرعاندىعىن قوعامدا ورىن العان كەلەڭسىزدىكتەردەن كورۋگە بولادى.
ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆ تومەندەگىدەي وي ءبىلدىرەدى: «ءبىز ەل بولىپ شاڭىراعىمىزدى قۇردىق, كەرەگەمىزدى كەردىك, ەندى ورتاق ءۇيىمىزدىڭ ءىشىن رەتكە كەلتىرەيىك». وسى تولعامدى ويعا الا وتىرىپ, ىرگەمىزدى قالاۋدىڭ ساپالى كەزەڭىنە وتكەندىگىمىزدى سەزىنەسىڭ. اعا بۋىن مەن وسكەلەڭ ۇرپاق اراسىنداعى ۇرپاقتىق ساباقتاستىقتىڭ السىرەۋى, قازاق حالقىنىڭ بۇگىنگە دەيىن ساقتالىپ كەلگەن تاريحي-ءمادەني قۇندىلىقتارىنىڭ تەك دەكلاراتيۆتى مازمۇننان اسا الماۋى, جاستاردىڭ بويىنداعى ەرتەڭگى كۇنگە دەگەن سەنىمدىلىكتەن گورى, قورقىنىشپەن باسقان ءار قادامىنا دەگەن ەرىك-جىگەرىنىڭ تومەندەۋى, ەر-ازاماتتىڭ ءوزىنىڭ وتباسى, ودان باسقا قوعام الدىنداعى, مەملەكەت الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى تۇسىنۋدەگى قابىلەتتىلىگىنىڭ تومەندەۋى – وسىنىڭ ءبارىنىڭ زيالى قاۋىمدى, قوعامدى تولعاندىرماي قويمايتىندىعى بەلگىلى. ەلدىڭ ەرتەڭىن تولعاندىرعان بۇل سۇراق ءبىز ءۇشىن دە تاعدىرلى.
اقش-تىڭ بەتكەۇستار تۇڭعىش مەملەكەت باسشىسى بەندجامين فرانكليننىڭ «بۇگىنگى ءبىر كۇن ەرتەڭگى ەكى كۇنگە تاتيدى» دەگەن ءسوزى XVIII عاسىردىڭ بەينەسىن كورسەتسە, ءححى عاسىردا بۇگىنگى ءبىر كۇن جەتى كۇنگە, مەملەكەتتىڭ تاعدىرى ءۇشىن ونجىلدىققا تاتيتىن دارەجە ولشەمىنە ءوتتى. عالىمداردىڭ ايتۋىنشا, تەحنولوگيانىڭ دامۋى شەشىم قابىلداۋدا ۋاقىتتىڭ نانوولشەمىن تۋدىردى. تاريح تاعدىرىندا نارەستەنىڭ جاسىنان بالعىن جاستىق شاعىنا وتكەن قازاق ەلى ءۇشىن ءار سەكۋندتىڭ, ءار كۇننىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن وسىدان بىلە بەرۋگە بولادى. ءوزىمىزدى الەمدىك وركەنيەتتە تۇركىلىك جولدى قالدىرىپ كەتكەن ۇلى بابالاردىڭ ۇرپاعى رەتىندە تاني وتىرىپ, ءتىل, ءدىن, ۇلتتىق سانا-سەزىم, ءدىل سەكىلدى كاتاليزاتورلاردىڭ نەگىزىندە ۇلتتىڭ رەنەسسانستىق كەزەڭگە ءوتۋىنىڭ, ياعني, ۇلتتىق دامۋدىڭ بەلسەندى كەزەڭىنە باستاۋ الۋىمىزدىڭ مەملەكەتتىك دارەجەدە ءتورت باعىتتا: ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك پەن مەملەكەتتىك يدەولوگيا, ەكونوميكالىق قاۋىپسىزدىك پەن وندىرىستىك العا جىلجۋ, ينتەللەكتۋالدىق ورلەۋ مەن ينتەلليگەنتتى سانا, وركەنيەتتىلىك كەڭىستىگىندەگى وزىندىك پوزيتسيانى قالىپتاستىرعاندا عانا ەلىمىزدىڭ الدىڭعى قاتارعا شىعۋىنا ىرگەتاس بولىپ قالاناتىندىعى – اقيقات.
ەرتەڭگى كۇندى ورتا مەرزىمدى جانە ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگيالىق باعىتسىز, تاكتيكالىق قادامدارسىز ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس. ەلىمىزدىڭ 1997 جىلى قابىلداعان «قازاقستان – 2030» دامۋ ستراتەگياسىنىڭ ءبىرىنشى جولى حالقىمىزدىڭ «وتكەن كۇننەن الىس جوق, كەلەر كۇننەن جاقىن جوق» دەگەن ماقالىمەن باستالعان. تاۋەلسىز ەلدىگىمىزدىڭ 20 جىلدىق كەزەڭى مەملەكەتتىلىكتىڭ نەگىزگى ينستيتۋتتارى مەن قۇندىلىقتارىن انىقتاۋعا ارنالعان كەزەڭ بولعاندىعىن كوردىك. بىراق, مەملەكەتشىل سانانى قالىپتاستىرۋدىڭ الدىڭعى ۋاقىتتىڭ نەگىزگى قۇندىلىقتارىنىڭ ءبىرى بولۋى ءۇشىن ءبىز نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ وسى سۇراققا قوعامنىڭ ءار سالاسىندا جۇرگەن ازاماتتاردىڭ بارلىعىنىڭ بەلسەندى وي-پىكىرى مەن ەڭبەگى كەرەك. وسىنى ەسكەرە وتىرىپ, مەن وزىندىك پىكىرىممەن جاستارعا ءۇن قاتۋىمدى بىلدىرگىم كەلەدى.
ەلىمىز 2030 جىلى ورتا ازيانىڭ بارىسى بولامىز دەگەن ماقساتتا 2020 جىلعا دەيىن ماڭىزدى قۇجاتتامالىق بازا بولاتىن بىرنەشە ءىرى باعدارلاما قابىلدادى. بىراق قاعازدا جازىلعان قارا سيانىڭ بەرەكەسى تەك كوز كورىپ, قول ۇستاعان كەزدە عانا ناتيجەسىن بەرەرى – بەسەنەدەن بەلگىلى نارسە. وسى تۇستا اتالمىش باعىتتىڭ ءبارى ءبىر عانا نارسەگە, ياعني قۋاتتى مەملەكەتتى قۇرۋعا ارنالعانىن تىلەيسىڭ. بىراق ونىڭ اتقارىلۋىنا قوعامىمىزدىڭ بۇكىل توبىنىڭ اتسالىسۋىمەن عانا قۇجاتتىڭ كوركەيگەن جەرلەرگە, ساناسى مەن رۋحى وسكەن حالىققا اينالارى انىق. ەندىگى كەزەكتە ورىنداۋشىلاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ كەرەكتىگىن باسا ايتامىن.
شىعىس دانالىعىندا «ادامعا ابىروي اپەرەتىن ءۇش ءىس بار: قۇمدا قازىلعان قۇدىق, وزەنگە سالىنعان كوپىر, جول جاعاسىنا وتىرعىزىلعان سايالى اعاش» دەگەن ءسوز بار. قازىرگى كۇننىڭ تىلىمەن ايتساق, تازا سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ, جول جانە كولىك, كوممۋنيكاتسيالار ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ, قالالار ءوسىرۋ دەگەنگە سايادى. ءبىز بۇگىن تەك ەلوردامىز استانانىڭ دامۋىمەن عانا ەمەس, ءار ايماق ءوسىپ-وركەندەگەندە عانا ماقتانىشقا لايىقتى بولاتىندىعىمىزدى ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. وسىنىڭ ءبارىنە قول جەتكىزۋ ءۇشىن ەلگە دەگەن ماحاببات, دامۋعا دەگەن نيەت, ماقساتتى ەڭبەك كەرەك. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جانە حالقىمىزدىڭ ارداقتى ازاماتتارىنىڭ ەڭبەگى ەرتەڭگى كۇنگى جاستارعا نەگىز بولعاننىڭ وزىندە, جاستار الەۋەتى ەلگە, مەملەكەتكە دەگەن ماحابباتىنا ۇشتاسپايىنشا, بەرەرى ماردىمسىز بولارى انىق. وسى تۇستا جاستارعا, وسكەلەڭ ۇرپاققا, اعا بۋىن وكىلدەرىنە «ءىسىڭ – ءسوزىڭنىڭ قورعانى, ال ءسوزىڭ ءىسىڭنىڭ ءدالەلى بولسىن» دەگەن ويدى ايتامىن.
ءومىر – ادىلەتتى قۇرىلىم, ۇندەستىكپەن كەلىسكەن اعزا تارىزدەس. ءار قادامىڭ, ءار ءۇنىڭ, ءار ءسوزىڭ, ءار ۋاقىتىڭ, ءار ءىسىڭ ءۇشىن تەك ءوزىڭ عانا جاۋاپ بەرۋمەن قاتار, ءۇمىتىڭنىڭ اقتالۋىنا ۇرپاق الدىندا جاۋاپتىسىڭ. سونى ۇمىتپاۋ شارت. كەشەگى كۇنگە تەك تاريح ارقىلى بابالارىمىزدى جاۋاپتى دەسەك, بۇگىنگە – ءبىز, ەرتەڭگى كۇنگە سەن جاۋاپتىسىڭ, وسكەلەڭ ۇرپاق! تەك بۇل كۇننىڭ ءنارلىسىن – ۇرپاقتىڭ ۋىسىندا, قاسيەتتىسىن – ۇرپاقتىڭ جۇرەگىندە, بەرەكەلىسىن ۇرپاقتىڭ قولىندا قالدىرۋ – بىزگە پارىز.
قورىتىندىلاي كەلە, ەلىمىزدىڭ ساپالى دامۋى وتكەندى سارالاۋ, بۇگىنگە ينۆەستيتسيا سالۋ, ەرتەڭگە سەنىمدى كەلەشەك قالدىرۋمەن انىقتالادى. قۇلان جورتسا, تۇياعى توزاتىن, قىران ۇشسا, قاناتى تالاتىن اتا-بابامىزدان قالعان ۇلان-عايىر ۇلى دالاعا, دارحان كەڭىستىككە قالقان بولار ۇرپاق ءتاربيەلەۋ – بابالار اماناتىنىڭ ورىندالىپ, كەلەر ۇرپاقتىڭ الدىنداعى موينىمىزداعى اۋىر جۇكتىڭ جەڭىلدەۋىمەن پارا-پار.
بۇل دالانى جۇمىر جەردىڭ بەتىندە,
اللا بەرگەن قازاعىمنىڭ نيەتىنە.
اتا جاۋىم كەتكەن تالاي تەنتىرەپ,
جەتە الماستان شەگى مەنەن شەتىنە.
سول دالانى ارداق تۇتۋ – ارمانىم,
ارمانىما ءومىرىمدى ارنادىم.
بابالارىم ۇرپاعىنىڭ باعى ءۇشىن,
قانىن شاشىپ, سۇتپەن سىزعان
اۋماعىن.
سونى ويلاسام, جۇرەگىمدى ءورت الار,
بۇل دالاعا قاي قۇدىرەت جەتە الار؟!
وتانىما كوزى تۇسكەن جاۋ بولسا,
سۇيەگىمدى اتتاپ قانا وتە الار.
تۋ كوتەرىپ نامىس اتىن, ار اتىن,
ار مەن نامىس – مەنىڭ ەكى قاناتىم.
مەنى ساعان جۇرەكسىز دەپ كىم ايتتى,
سۇيەگىنەن اتتاتتىرا سالاتىن؟!
اتتاتپاعان اق بىلەكتىڭ كۇشىمەن,
توت باسپاعان اق نايزانىڭ ۇشىمەن,
اسقاقتاعان ءور رۋحتى مىسىمەن,
ساقتاپ قالعان قىران قاباق سۇسىمەن.
ۇلى دالام, ۇلى بابام, ۇلىعىم,
ۇرپاعىنا ءدان عىپ سەپكەن ۇرىعىن.
تۋ عىپ ۇستار تاۋەلسىزدىك تۇعىرىن,
ازات ەلدىڭ قازاق دەگەن ۇلىمىن!
باقىتبەك سماعۇل,
قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى,
اۋعانستان سوعىسى ۇيىمدارىنىڭ «قازاقستان ارداگەرلەرى»
قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى
