مۇرات دالاباەۆ, استانا قالاسى اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ باستىعى: شارتتى بۇزعان كاسىپكەرلەر جارمەڭكەگە جىبەرىلمەيدى

– سالەمەتسىزدەر مە؟! دايىن قالىپتى نان استانانىڭ نەگىزگى ساۋدا ۇيىمدارىمەن 50 تەڭگەدەن جوعارى ەمەس باعا بويىنشا وتكىزىلەتىن بولادى دەگەندى ەستىپ ەدىم. دەگەنمەن, ءبىزدىڭ ءۇيىمىزدىڭ قاسىنداعى دۇكەندە قالىپتى بولكە نان 70 تەڭگەدەن ساتىلادى. وسىعان نە دەيسىز؟

– 2012 جىلدىڭ 7 تامىز ايىندا ەلوردانىڭ ساۋدا وبەكتىلەرىمەن جانە استىقتى قايتا وڭدەيتىن, ناۋبايحانا كاسىپورىندارىمەن مەملەكەتتىك قورلاردان قالانىڭ استىقتى قايتا وڭدەۋ كاسىپورىندارىنا جەتكىزىلەتىن ازىق-تۇلىكتىك بيدايدان وندىرىلەتىن ۇننىڭ 1-سۇرىپىنا جانە قالىپتى نانعا شەكتى باعانى بەكىتۋ تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلدى. ناتيجەسىندە ناۋبايحانا كاسىپورىندارى ءۇشىن 1-سۇرىپتى ۇندى وتكىزۋ 1 كگ ءۇشىن 45 تەڭگەدەن اسپايتىن باعا بويىنشا جانە بولشەك جەلىسىندە ءبىر بولكە ءۇشىن قالىپتى ناندى وتكىزۋ 50 تەڭگەدەن ارتىق ەمەس باعامەن جۇزەگە اسىرىلادى. ال, كەيبىر جەرلەردە نان باعاسىنىڭ 70 تەڭگەدەن ساتىلۋى دا كەزدەسەدى. قازىرگى ۋاقىتتا بارلىعى نارىقتىق قاتىناستارعا نەگىزدەلەدى عوي. وسىعان وراي, استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگى ەلوردانىڭ ءىرى ساۋدا وبەكتىلەرىمەن مەموراندۋم جاساستى, ول بويىنشا باعاسى 50 تەڭگەدەن استام ەمەس 1 بولكە ناندى «استىقجان», «باحۋس», «وكتيابر», «اپرەل», «استانا», «قازاقستان», «رامستور» جانە ت.ب. ساۋدا جەلىلەرىندە ساتىپ الۋعا بولادى. الداعى ۋاقىتتا جاڭادان اشىلىپ جاتقان ءىرى ساۋدا وبەكتىلەرىمەن دە سونداي مەموراندۋم جاسالىپ, ءتيىستى جۇمىستار جۇرگىزىلەدى, مۇمكىندىگىنشە ءسىزدىڭ ءۇيدىڭ قاسىنداعى دۇكەندەردى دە قامتۋعا تىرىسامىز.

– مەن – ايشولپان جولامانوۆامىن. استانانىڭ شەت ايماقتارىندا, اسىرەسە, جەكەمەنشىك ۇيلەرى كوپ اۋدانداردا يەسىز يتتەر قاپتاپ جۇرەدى. وسىنداي قاراۋسىز جانۋارلاردى اۋلاۋ بويىنشا قالامىزدا قانداي جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر؟

– استانا قالاسى بويىنشا قاراۋسىز جانۋارلاردى اۋلاۋ جۇمىستارىن 2012 جىلدىڭ شىلدە ايىنان باستاپ استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ شجق «استانا ۆەتسەرۆيس» مكك جۇرگىزۋدە. ول استانا قالاسى ءماسليحاتىنىڭ 2007 جىلعى 9 اقپانداعى №341/43-III شەشiمiمەن بەكىتىلگەن استانا قالاسىندا يتتەر مەن مىسىقتاردى ۇستاۋ ەرەجەسىنە سايكەس جۇرگىزىلەدى. بۇعان دەيىن قاراۋسىز جانۋارلاردى اۋلاۋ قالا بويىنشا 3 بريگادامەن جۇرگىزىلسە, اتالعان كاسىپورىن بۇل باعىتتاعى جۇمىستى 6 بريگادامەن جۇرگىزۋدە. وسىعان وراي بۇگىنگى تاڭدا كۇندەلىكتى اۋلاۋ كورسەتكىشى ورتاشا 40-تان باستاپ 80-گە دەيىن ءوستى. 2012 جىلدىڭ باسىنان بۇگىنگى كۇنگە دەيىن استانا قالاسى بويىنشا 4952 قاراۋسىز جانۋارلار اۋلانعان.

– قايىرلى كۇن, مۇرات قازبەكۇلى! استانالىقتار سانىنىڭ ءوسۋى ازىق-تۇلىك پەن كوكونىسكە دەگەن تۇرعىندار قاجەتتىلىگىن ارتتىرىپ وتىرعانى بەلگىلى. وسى رەتتە بىلگىم كەلەتىنى: قازىرگى ۋاقىتتا قالا اۋماعىندا قانشا كوكونىس قويماسى بار؟

– قالا تۇرعىندارىن كوكونىس ونىمدەرىمەن تۇراقتى تۇردە قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن, كەمىندە 60000 تونناعا جۋىق كوكونىس ساقتاۋ قويمالارى قاجەت. قازىرگى تاڭدا استانا قالاسىنىڭ اۋماعىندا 4 كوكونىس قويماسى بار, ونىڭ ەكەۋى بيىلعى جىلى پايدالانۋعا بەرىلدى. بۇل قويمالاردىڭ جالپىلاي ساقتاۋ مولشەرى 19 مىڭ تونناعا تەڭ. جالپى قولدانىسقا تاپسىرىلعان جانە پايدالانۋعا بەرىلۋى جوسپارلانعان وبەكتىلەر كوكونىس ساقتاۋ قويمالارىنداعى قاجەتتىلىكتى 46 پايىزعا قامتاماسىز ەتىپ وتىر. 2013 جىلى 43800 توننالىق كوكونىس ساقتاۋ قويمالارى بويىنشا, 8 جوبانى تولىق قولدانىسقا بەرۋ جوسپارلانۋدا. قازىرگى تاڭدا استانا قالاسىنىڭ اۋماعىندا ەكى ءىرى جىلىجاي كەشەنى بار, ولار: جىلدىق قۋاتتىلىعى 600 تونناعا جۋىق «ولجاباەۆا ا.ە.» جانە جىلدىق قۋاتى 1800 تونناعا جەتەتىن «ناۋرزالينا گ.و.» جەكە كاسىپكەرى. سونىمەن بىرگە ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا «استاناەكوستاندارت» جشس جىلىجاي كەشەنى ءبىرىنشى ونىمدەرىن الدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2011 جىلعى 4 ناۋرىزداعى №221 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن وسىمدىك شارۋاشىلىعى ءونىمىنىڭ شىعىمدىلىعى مەن ساپاسىن ارتتىرۋعا جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردەن سۋبسيديالاۋ قاعيداسىنا سايكەس سۋبسيديا نورماسى بويىنشا جابىق توپىراقتاعى كوكونىستەر 1 گەكتارىنا 1300,0 مىڭ تەڭگە بەرىلەدى. اعىمداعى جىلى «استاناەكوستاندارت» جشس-نە 3900,0 مىڭ تەڭگە سۋبسيديا ءبولىندى.

– تۇرعىنداردى ازىق-تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن اپتا سايىن استانا قالاسى اۋماعىندا ەلوردادا ورنالاسقان جانە جاقىن وبلىستاردان كەلەتىن ازىق-تۇلىك وندىرۋشىلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن اۋىل شارۋاشىلىعى جارمەڭكەلەرى وتكىزىلەدى. بۇل, ارينە, قاراپايىم حالىق ءۇشىن قۋانىشتى جاعداي. دەگەنمەن, جارمەڭكەلەردەگى باعالار كەيدە كوپشىلىك كوڭىلىنەن شىقپاي جاتادى. بۇل جونىندە نە ايتاسىز؟

– بۇگىنگى تاڭدا استانانىڭ ەسىل, سارىارقا, الماتى اۋداندارىندا تۇراقتى نەگىزدە اۋىل شارۋاشىلىق جارمەڭكەلەرىن وتكىزۋ تاجىريبەسى جالعاسۋدا. جارمەڭكەنى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭىندە اكىمدىك قىزمەتكەرلەرى مەن وبلىستاردىڭ وكىلدىكتەرى قالانىڭ ساۋدا ورىندارى مەن بازارلارداعى بولشەك باعالارعا ساراپتاۋ جاساپ, ورتاشا باعانى بەلگىلەپ, ونىمدەرىن مۇمكىندىگىنشە ورتاشا بولشەك باعادان 20 پايىز تومەن باعامەن ساتادى. باعانى كوتەرۋ بويىنشا فاكتىلەر انىقتالعان كەزدە جەدەل ءتيىستى شارالار قولدانىلادى. سونىڭ نەگىزىندە شارتتى بۇزعان كاسىپكەرلەر بولاشاقتا جارمەڭكەگە قاتىستىرىلمايدى. قازىرگى كەزدە وبلىستىق جارمەڭكەلەردى ۇيىمداستىرۋ جۇمىسى جالعاسۋدا.

– اتى-ءجونىم – بولات كۇمىسبەكۇلى. تومەندەتىلگەن باعالار بويىنشا ازىق-تۇلىك تاۋارلارى وتكىزىلەتىن الەۋمەتتىك پاۆيلونداردىڭ جۇمىسى تۋرالى بىلگىم كەلەدى. جالپى, قالامىزدا الەۋمەتتىك قورعالماعان تۇرعىندارعا قانداي جەڭىلدىكتەر قاراستىرىلعان.؟ 

– ەلوردادا ازىق-تۇلىك تاۋارلارى تومەن باعامەن وتكىزىلەتىن جانە الەۋمەتتىك قورعالماعان تۇرعىندارعا 10 پايىز جەڭىلدىكتەر بەرىلەتىن 32 الەۋمەتتىك پاۆيلون جۇمىس ىستەيدى. جىل باسىنان بەرى جالپى سوماسى 212 533 593 تەڭگەگە 1 524 177 كەلى ءونىم وتكىزىلدى. بۇل رەتتە الەۋمەتتىك قورعالماعان تۇرعىندار ساناتىنداعى 52 731 ادامعا جالپى سوماسى 54 742 238 تەڭگەنى قۇرايتىن ءونىم ساتىلعان.

– سالەمەتسىزدەر مە؟! ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن ءوندىرۋ جانە قايتا وڭدەۋ بويىنشا «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسى ارقىلى قانداي جۇمىستار جۇزەگە اسىرىلۋدا؟

– «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسى شەڭبەرىندە قالانىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنىنىڭ 11 بيزنەس-جوباسىنا قارجىلىق كومەك كورسەتىلگەن, سونىمەن قاتار سۋبسيديا جاعىنان ەكىنشى دارەجەلى بانكتەر ارقىلى نەسيە ستاۆكاسىنىڭ پايىزى بويىنشا «Emili سompany» جشس كاسىپورنى (ىرىمشىك ءوندىرىسى), جك «الان» (قۋىرىلعان شەمىشكە ءوندىرىسى), جك «بوتپاناەۆا» («باۋرساكوفف» ماركاسىمەن نان جانە ۇن ونىمدەرىنىڭ ءوندىرىسى, «ەنەرگوسناب» جشس (سۋسىندار ءوندىرىسى), «كلاسسيك-ار» جشس (نان ءوندىرىسى, جاڭا پىسىرىلگەن كونديتەرلىك ونىمدەردىڭ ءوندىرىسى), «ەليت-پرودۋكت» جشس (ازىق-تۇلىك ءوندىرىسى, «ەركە» بازاروۆا س.ت. جشس (نان, جاڭا پىسىرىلگەن كونديتەرلىك ونىمدەر ءوندىرىسى), «تاتىم» جشس (نان جانە ۇن ونىمدەرىنىڭ ءوندىرىسى), «مير كرۋپ» جشس (ۇن تارتاتىن ونەركاسىپ ازىقتارى, كراحمال جانە كراحمال ونىمدەرىنىڭ ءوندىرىسى), «تسەسنا-پاك» جشس-نە (نان جانە ۇن ونىمدەرىنىڭ ءوندىرىسى) كومەك كورسەتىلدى.

– اللو, سىزدەرگە حابارلاسىپ تۇرعان – قايىرجان بالتابايۇلى. ايتىڭىزشى, ەلوردادا نان جانە نان-توقاش پىسىرەتىن قانشا كاسىپورىن بار جانە ولارعا باسقارما تاراپىنان قانداي كومەك كورسەتىلەدى؟

– قازىرگى ۋاقىتتا استانا قالاسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ دەرەكقورى بويىنشا, ەلوردا اۋماعىندا 58 ناۋبايحانا جۇمىس ىستەۋدە, ولاردىڭ نەگىزگى قىزمەتتەرى نان جانە نان-توقاش ونىمدەرىن ءوندىرۋ بولىپ تابىلادى. استانا قالاسىنىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ ستاتيستيكالىق كورسەتكىشتەرى بويىنشا 2012 جىلعى قاڭتار-تامىز ارالىعىندا وندىرىلگەن جاڭا پىسكەن نان 2011 جىلداعى سول كەزەڭمەن سالىستىرعاندا 103,5 پايىزعا, ياعني 11 803 تونناعا وسكەن. تورتتار جانە كونديتەرلىك ونىمدەر, تاتتىلەندىرگىش زاتتار قوسىلعان وزگە دە نان-توقاش ونىمدەرى 109 پايىزعا, ياعني 943 تونناعا ارتىق وندىرىلگەن. ناۋبايحانا جانە نان-توقاش ونىمدەرىن وندىرەتىن كاسىپورىنداردىڭ بىردەن-ءبىر ماسەلەلەرى – قارجى تاپشىلىعىنىڭ جەتكىلىكسىز بولۋى. استانا قالاسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى ەلوردا اۋماعىندا ورنالاسقان ناۋبايحانا كاسىپورىندارىنىڭ جۇمىستارىن قولداۋ بويىنشا جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزۋدە. وسى جۇمىس بارىسىندا قالانىڭ كاسىپورىندارىنا وندىرىستىك ينفراقۇرىلىممەن قامتاماسىز ەتۋ, جەر تەلىمدەرىن بەرۋ جانە تاعى باسقا قاجەتتى كومەكتەر كورسەتىلەدى.

گۇلبارشىن وكەشقىزى