قۇزىرلى ورگاندار تاراپىنان نەبىر امالدار جاسالىپ جاتسا دا, وزگەنىڭ تاربيەسىندە قالعان بالاسىنا قارايلاسپاق تۇگىلى ءحالىن سۇرامايتىنداردىڭ سانى ازايماي وتىر. وكىنىشتىسى سول, ءوز بالاسىنا اقشا تولەمەس ءۇشىن سان ءتۇرلى ايلا-شارعىعا بارىپ, جۇمىس ورىندارىن جاسىرىپ, جالاقىسىن بۋحگالتەريا ارقىلى بىرنەشە ەسە تومەندەتىپ نەمەسە دۇنيە-مۇلكىن جاقىن-جۋىقتارىنىڭ اتتارىنا جازدىرىپ قويىپ, تايراڭداپ جۇرگەن مۇنداي ازاماتتاردىڭ سانى كەيىنگى جىلدارى 10 ەسەگە ارتىپ كەتكەن. سونىڭ سالدارىنان ميلليونداعان بالا دەر كەزىندە اليمەنت الا الماي وتىر.
اليمەنت تولەمەسەڭىز, كولىكسىز قالاسىز
ەلىمىزدىڭ زاڭى بويىنشا اليمەنت تولەمەگەن ازاماتتار قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى. جۇمىسى بارلارى اليمەنت تولەۋگە ءماجبۇرلەنسە, قۇزىرلى ورگاندار «جۇمىسسىزبىن» دەپ سىلتاۋ ايتاتىندارعا ەڭبەك ەتىپ, قارىزىنان قۇتىلۋدى تالاپ ەتەدى. ۋاقىتىندا تولەمەسە, ءىرى كولەمدە ايىپپۇل سالادى. وعان كونبەي, قيعىلىق سالعاندارىنا 3 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسى تاعايىندالادى. سونىمەن قاتار, سوڭعى بىرنەشە جىلدان بەرى مۇنداي بورىشكەرلەردىڭ الىس-جاقىن شەت ەلدەرگە شىعۋىنا تىيىم سالىندى.
استانا قالاسىنىڭ وزىندە اليمەنت ماسەلەسىن شەشۋ ماقساتىندا ءبىرشاما قادامدار جاسالىپ جاتقانىن ايتا كەتۋ كەرەك.
2016 جىلدىڭ 19 تامىزىندا استانا قالاسى ادىلەت دەپارتامەنتى جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى جانە الماتى اۋدانىنىڭ اۋداندىق پروكۋراتۋراسىمەن بىرلەسىپ, العاش رەت اليمەنت تولەمدەرى بويىنشا قارىزدارى بار جانە جۇمىسسىز بورىشكەرلەرگە ارنالعان بوس جۇمىس ورىندار جارمەڭكەسىن وتكىزدى. اتالمىش ەڭبەك جارمەڭكەسىندە قۇرىلىس, ونەركاسىپ, جىلۋ ەنەرگەتيكا, كۇزەت, قالا ايماقتارىن اباتتاندىرۋ, كولىك جانە كوممۋنالدىق قىزمەت سالاسى بويىنشا 20-دان استام مەكەمە قاتىسىپ, 150-گە جۋىق بوس جۇمىس ورىندارىن ۇسىندى.
اليمەنت ماسەلەسىن شەشۋگە ارنالعان شارالار مۇنىمەن شەكتەلىپ وتىرعان جوق. جىل سوڭىنا قاراي استانا قالاسىندا بورىشكەر اكەلەردى جۇرگىزۋشى كۋالىگىنەن ايىرۋ تاجىريبەسى ەنگىزىلگەلى وتىر. «استانادا اليمەنتتى قاساقانا تولەمەيتىندەر ەندىگارى ءجۇرگىزۋشى قۇقىنان ايىرىلاتىن بولادى. ءبىزدىڭ دەپارتامەنت اليمەنتتى قاساقانا تولەمەي جۇرگەن بورىشكەرلەردىڭ ءجۇرگىزۋشى قۇقىن توقتاتۋ ءجونىندەگى پراكتيكانى زەردەلەپ جاتىر. بۇل – قارىزى بارلار ءۇشىن مەيلىنشە اسەر ەتەتىن تەتىك. وسىنداي ءتاجىريبە بۇعان دەيىن باتىس قازاقستان جانە اقمولا وبلىستارىندا قولدانىلعان ءارى تيىمدىلىگىن كورسەتكەن بولاتىن. قازىرگى تاڭدا ءبىز اكىمشىلىك ايىپپۇلداردى ءوندىرۋ ءىسىن بەلسەندى ەتە ءتۇسۋ ماقساتىندا جول پوليتسياسى باسقارماسى ورگاندارىمەن تىعىز ءوزارا ارەكەتتەستىكتى قامتاماسىز ەتۋدەمىز. جول پوليتسياسىمەن بىرگە قارىزى بارلاردى ۇستاۋ جانە ولاردىڭ اۆتوكولىكتەرىن ايىپپۇل تۇراعىنا قويۋ باعىتىندا بىرلەسكەن رەيدتىك شارالار اتقارىلۋدا» دەيدى استانا قالاسى ادىلەت دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى قانات مۋسين.
اكەلەرگە ارنالعان جارمەڭكە
مۇنداي جۇمىستار, ارينە, ءوز جەمىسىن بەرەدى. «بۇگىندە رەسپۋبليكا بويىنشا مەملەكەتتىك سوت ورىنداۋشىلاردىڭ قولىندا
اليمەنت ماسەلەسىنە قاتىستى 220 مىڭ ءىس جاتىر. تەك استانا قالاسىنىڭ ادىلەت دەپارتامەنتىنىڭ وزىندە اليمەنتتىك تولەمدەردى ءوندىرۋ بويىنشا 18 412 ءىس تىركەلگەن. ءبىر قۋانتارلىعى, اتقارىلعان شارالاردىڭ ارقاسىندا اليمەنت تولەمەيتىندەردىڭ قاراسى ءسال دە بولسا ازايىپ كەلەدى. 12 536 اتقارۋ ءوندىرىسى بويىنشا اليمەنت تولەمدەرى بورىشكەرلەردىڭ جۇمىس ورنىنان جالاقىسىنان ۇستالعان, ال 4966 بورىشكەر ءوز ەركىمەن تولەۋدە. بۇگىندە قالامىزدا اليمەنت تولەمدەرىن تولەۋدەن مۇلدەم جالتارىپ جۇرگەن 910 بورىشكەر بار. ولار رەسمي تۇردە ەش جەردە جۇمىس جاسامايدى نەمەسە ەشقانداي جىلجيتىن جانە جىلجىمايتىن مۇلىكتەر تىركەلمەگەن. ونداي ازاماتتارعا دا قولايلى مۇمكىندىك جاسالۋدا. العاش رەت اليمەنتشى اكەلەرگە ارنالعان بوس جۇمىس ورىندارى ءجارمەڭكەسىن وتكىزدىك. كامەلەتكە تولماعانداردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ, اليمەنت تولەۋشىلەردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋدى كوزدەيتىن بۇل شارا استانا قالاسىندا ءبىرىنشى رەت وتكىزىلدى. ناتيجەسىندە تۇراقتى جۇمىسىنىڭ جوقتىعىنا بايلانىستى اليمەنت تولەي الماي وتىرعان وتىزعا جۋىق ادام جۇمىس تاپتى» دەيدى استانا قالاسى ادىلەت دەپارتامەنتىنىڭ اليمەنتتىك تولەمدەردى ءوندىرۋ ءبولىمىنىڭ مەملەكەتتىك سوت ورىنداۋشىسى ايدانا زاميروۆا.
ايدانانىڭ ايتۋىنشا, اسىرەسە, بورىشكەرلەردىڭ ەل اۋماعىنان شىعۋىنا شەكتەۋ قويۋ شاراسىنىڭ ءتيىمدى بولىپ وتىرعانىن ايتادى. «2016 جىلدىڭ 8 اي ىشىندە 1700 بورىشكەرگە شەكتەۋ قويىلعان. وسىنىڭ ناتيجەسىندە جاز مەزگىلدەرىندە دەمالۋعا نەمەسە شەكارالاس ەلدەرگە جۇمىس ىستەۋگە شىققىلارى كەلگەن بورىشكەرلەردىڭ كوبى قارىز سومالارىن بىردەن تولەپ جاتىر. سونىمەن قاتار, 154 بورىشكەر اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى. تۇرعىلىقتى مەكەنجايىن انىقتاۋ مۇمكىن بولمايتىن اليمەنتتىك بورىشكەرلەرگە سوت ارقىلى ىزدەۋ جاريالاندى» دەيدى ول.
قارىزىڭىزدان قۇتىلماي, شەتەلگە شىعا المايسىز
مۇنداي ءتاسىل ەلىمىزدە 2010 جىلدان بەرى قولدانىلىپ كەلەدى. پروكۋراتۋرا ماماندارىنىڭ ايتۋىنشا, موينىنا مىنگەن قارىزىنا بولا شەتەلگە شىعۋ قۇقىنان شەكتەلىپ وتىرعان استانالىقتاردىڭ سانى 16 مىڭعا جەتكەن. استانا قالاسىندا سوت ورىنداۋشىلار كۇنىنە 30-عا جۋىق ازاماتتىڭ شەتەلگە شىعۋىن شەكتەپ, اۋەجايلار مەن ۆوكزالداردان كەرى قايتارادى ەكەن. مۇنىمەن عانا شەكتەلىپ قالماي, ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەردەگى ەسەپشوتتارى دا بۇعاتتالادى.
ەلىمىزدىڭ زاڭى بويىنشا تەك اليمەنت نەمەسە جول ايىپپۇلدارىن تولەمەگەن ادامدار عانا ەمەس, قالانىڭ كوممۋنالدىق قىزمەتتەرىنە دە قارىزى بار تۇلعالار بورىشكەر دەپ تانىلادى. ياعني سوت ارقىلى ءوندىرۋ شەشىمى شىعارىلعان كەز كەلگەن تۇلعا قارا تىزىمگە ەنگىزىلەدى. ولار سوت ارقىلى سانكتسيالانىپ, سوت ورىنداۋشىسىنىڭ قاۋلىسى قوسىلادى. بۇل قاۋلىنىڭ ءبىر كوشىرمەسى بورىشكەرگە بەرىلىپ, تاعى ءبىر داناسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇقك شەكارا قىزمەتىنە جىبەرىلەدى. بورىشكەر شەتەلگە ۇشار كەزدە ءدال وسى قىزمەتتىڭ قىزمەتكەرلەرى ورتاق بازادا قارىزى تولەندى دەگەن بەلگى شىقپايىنشا, شەكارادان ەشقايدا وتكىزبەيدى.
مۇنداي كەلەڭسىز جايتقا تۇسپەس ءۇشىن كەز كەلگەن تۇرعىن الدىمەن قارىزىنىڭ بار-جوعىن تەكسەرىپ الۋ ءتيىس. قارىزدار بولعان جاعدايدا, بورىشىڭىزدى «اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى» كودەكسىنە سايكەس, سوتتىڭ شەشىمى ماجبۇرلەپ ورىنداۋعا تۇسكەن كۇننەن باستاپ 30 كۇن ىشىندە ەرىكتى تولەي الاسىز. سونىمەن قاتار, اتالمىش كودەكستە جەتى كۇن ىشىندە جالپى ايىپپۇل سوماسىنىڭ ەلۋ پايىزىن تولەۋ ءتارتىبى قاراستىرىلعان.
بۇركىت نۇراسىل
