پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ: اباي – بىرلىگى جاراسقان جۇرت بولۋ يدەياسىنىڭ جاقتاۋشىسى

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇلت ويشىلى اباي اقىننىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتۋ ءۇشىن قاسيەتتى سەمەي وڭىرىنە باردى. مەملەكەت باسشىسى الدىمەن اباي مۋزەيىن ارالاپ, «ۇلى اقىن اباي ۇلدارىمەن» ەسكەرتكىشىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قاتىستى. كوركەم دە ەرەكشە ەسكەرتكىشتىڭ لەنتاسى سالتاناتتى تۇردە قيىلىپ, مەملەكەت باسشىسى گۇل شوقتارىن قويىپ, جيىلعان قاۋىم الدىندا ءسوز سويلەدى.اباي – ءبىزدىڭ عانا ماقتانىشىمىز ەمەس, الەمدىك دەڭگەيدەگى كەمەڭگەر

– قۇرمەتتى قاۋىم! ارداقتى اعايىن! حاكىم ابايدى ءبىرتۇتاس ۇلت بولىپ ۇلىقتاۋ – ءبىزدىڭ پەرزەنتتىك پارىزىمىز. ۇلى اقىننىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتۋ ءۇشىن مەن وسى قاسيەتتى توپىراققا ارنايى كەلدىم. قالا تۇرعىندارىن جانە بۇكىل ەلىمىزدى اباي مەن ونىڭ ۇرپاقتارىنا ارنالعان جاڭا ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن!
بۇل – ءبىرتۋار عۇلاما ويشىلىمىزعا دەگەن زور قۇرمەتتىڭ بەلگىسى. ۇلى اباي – ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ماقتانىشى عانا ەمەس, الەمدىك دەڭگەيدەگى كەمەڭگەر. ول – قازاقتىڭ جان-دۇنيەسىنىڭ تۇڭعيىعىنا بويلاعان دارا تۇلعا. ونىڭ ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرى – ۇلتتىق بولمىسىمىزدىڭ ايناسى.
اباي جاڭا ادەبيەتى­مىزدىڭ نەگىزىن قالاعان اقىن رەتىندە ەل تاريحىندا ايرىقشا ءىز قالدىردى. ونىڭ ەڭبەكتەرى ءبىر عاسىردان استام ۋاقىت وتسە دە وزەكتىلىگىن جوعالتقان ەمەس. ءالى كۇنگە دەيىن بارشامىزعا رۋحاني ازىق بولىپ كەلەدى.
اقىننىڭ عيبراتتى عۇمىرى مەن مول مۇراسى – حالقىمىزدىڭ جانە جاھان جۇرتىنىڭ اسىل قازىناسى. ابايدىڭ وسيەتى – وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ اينىماس تەمىرقازىعى. ۇلى ويشىل جاستاردى ءبىلىم مەن عىلىمدى يگەرۋگە, ونەر مەن ءتىلدى ۇيرەنۋگە, ماڭداي تەرمەن مال تابۋعا شاقىردى.
اقىن ايتقان بەس اسىل ءىس: تالاپ, ەڭبەك, تەرەڭ وي, قاناعات, راقىم – ۇلت ءۇشىن اۋاداي قاجەت قاسيەتتەر. ءبىز دامۋدى تەجەيتىن بەس دۇشپاننان ارىلىپ, ەلدىك مۇددە جولىندا ەڭبەك ەتسەك قانا قوعامدىق سانانى جاڭعىرتامىز.
ءبىز اباي اماناتىنا ادال بولۋىمىز كەرەك. «جاۋاپتى مەملەكەت – جاۋاپتى قوعام – جاۋاپتى ادام» جۇيەسىنىڭ بەرىك ورنىعۋى وسىعان بايلانىستى. ول ءۇشىن بۇگىنگى بۋىن اباي مۇراسىنان ءنار الىپ, رۋحاني كەمەلدەنۋى قاجەت. مىنا ەڭسەلى ەسكەرتكىش جاس ۇرپاققا تاعىلىمدى وي سالۋعا ءتيىس.
اباي جانە ونىڭ ءسوزى مەن ءىسىن جالعاعان پاراساتتى پەرزەنتتەرى اقىلباي مەن تۋراعۇل – ەلگە ۇلگى بولعان تۇلعالار.
مۇندا ۇرپاق ساباقتاس­تىعى, اكە مەن بالانىڭ سىيلاستىعى بەينەلەنگەن. بۇل – قۇنانباي قاجى اۋلەتىنىڭ تەكتىلىگىن تانىتاتىن تۋىندى.
اباي شاڭىراعىنىڭ تاعىلىمى – ۇلت ۇلاعاتىنىڭ كورىنىسى. جالپى, ءتالىم-تاربيە ۇلت ساپاسىن قالىپ­تاستىراتىن باستى فاكتوردىڭ ءبىرى بولۋى كەرەك!
قۇرمەتتى قاۋىم! ءبىز بيىل ابايدىڭ 175 جىلدىق مەرەي­تويىن اتاپ وتۋگە ەرەكشە ءمان بەردىك. مەملەكەتتىك جانە حالىقارالىق دەڭگەيدە اۋقىمدى ءىس-شارالار وتكىزدىك. اقىن مۇراسىن ناسيحاتتاۋعا, ۇلاعاتتى ءسوزىن جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىنا سىڭىرۋگە دەن قويدىق.
جيدەبايداعى «اباي-شاكارىم» مەموريالدىق كەشەنى جاڭا تالاپقا ساي جاڭعىرتىلدى. ۇلى اقىننىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتۋگە كەلەتىن جۇرتشىلىققا قولايلى جاعداي جاسالدى. ءبىز مەرەيتوي كەزىندە ىسىراپشىلدىق پەن داڭعازالىققا جول بەرگەن جوقپىز. اباي ايتقان ماقتانشاقتىق, «بەكەر مال شاشپاقتى» تىيۋدىڭ ءبىر جولى وسى دەپ سانايمىن.
ۇلى ويشىلدىڭ مۇراسى – ەلىمىزدىڭ ودان ءارى ءوسىپ-
وركەندەۋىنە جول اشاتىن باعا جەتپەس قۇندىلىق. ابايدىڭ اسقاق رۋحى ۇلى مۇراتتارعا جەتەلەي بەرسىن, – دەدى پرەزيدەنت ­قاسىم-­جومارت توقاەۆ.قايتا تۇلەگەن تۇڭعىش مۇراجاي

مەملەكەت باسشىسى ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋ سالتاناتىنان كەيىن ابايدىڭ «جيدەباي-ءبورلى» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني جانە ادەبي-مەموريالدى قورىق-مۇراجايىن ارالاپ كوردى. مۇراجاي 1940 جىلى اقىننىڭ تۋعانىنا 95 جىل تولۋىنا وراي اشىلعان. بۇل قازاقستان تاريحىندا تۇڭعىش ادەبي-مەموريالدى مۇراجاي سانالادى. پرەزيدەنت وسىنداعى قۇندى جادىگەرلەرمەن, زاماناۋي ۇلگىدە جابدىقتالعان مۋلتيمەديالىق زالدىڭ جۇمىسىمەن تانىستى.
ويشىلدىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي مۋزەي زالدارى قايتا جوندەلىپ, عيماراتتىڭ قاسبەتى مەن اۋماعى جاڭارتىلعان. «ۇلى اقىن اباي ۇلدارىمەن» ەسكەرتكىشى دە ءدال وسى مۇراجاي اۋماعىندا بوي كوتەردى. پرەزيدەنتكە مۇراجايداعى جاڭا ەكسپوزيتسيالار ۇسىنىلدى. ەندى مۋزەيگە كەلۋشىلەر ەكسپوناتتاردى كورىپ قانا قويماي, زاماناۋي قۇرال-جابدىقتاردىڭ كومەگىمەن اباي ءومىر سۇرگەن زاماننىڭ رۋحىن سەزىنىپ, ۇلتتىق اسپاپتاردىڭ ءۇنىن تىڭداي الادى. قاسىم-
جومارت توقاەۆ مۋلتيمەديالىق زالدىڭ جۇمىسىنا وڭ باعا بەردى.
سونىمەن قاتار قازاق­ستان پرەزيدەنتىنە «اقىننىڭ بالالىق شاعى», «اقىننىڭ قالىپ­تاسۋى», «اقىننىڭ شىعارماشىلىعى», «ابايدىڭ پوەزيالىق مەكتەبى», «وتباسى», «قارا سوزدەر» زالدارىنداعى جادىگەرلەر تانىستىرىلىپ, ۇلى ويشىلدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايىندا جان-جاقتى مالىمەت بەرىلدى. «اقىننىڭ وتباسى» زالىندا اباي قۇنانبايۇلىنىڭ ۇرپاعى ايدوس اقىلباەۆپەن جۇزدەستى.
سالتاناتتى ءىس-شارا سوڭىندا زيالى قاۋىم وكىلدەرى اتىنان ءسوز العان سەمەي قالالىق ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى امانتاي دوعالاقوۆ سەمەي قالاسىنداعى الەۋمەتتىك-­ەكونوميكالىق جانە مادەني سالاداعى وڭ وزگەرىستەرگە توقتالىپ, پرەزيدەنتكە ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. بۇدان سوڭ قازاقستان پرەزيدەنتى مادەني-سپورت كەشەنىندەگى كورمەنى تاماشالادى. مەملەكەت باسشىسىنا ابايدىڭ سيرەك كەزدەسەتىن كىتاپتارى, «اباي الەمى» سەرياسى بويىنشا شىققان كىتاپتار مەن فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور, ابايتانۋشى ­مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلىنىڭ اقىن شىعارماشىلىعىنا ارنالعان كوپتومدىعى ۇسىنىلدى.

توي تويلاۋدى ەمەس, تاعىلىم الۋدى ماقسات ەتتىك

قاسىم-جومارت توقاەۆ  «ۇلى دالا التىنى» ارحەولوگيالىق كورمەسىن ارالاپ كورگەننەن كەيىن ابايتانۋشى عالىمدارمەن كەزدەستى. پرەزيدەنت ۇلت زيالىلارى­مەن قاسيەتتى توپىراقتا, تاريحي ماڭىزى زور سەمەيدىڭ تورىندە جۇزدەسىپ وتىرعانىنا قۋانىشتى ەكەنىن جەتكىزدى. ابايدىڭ 175 جىلدىق مەرەي­تويى الەمدىك پاندەمياعا تاپ كەلسە دە, ۇلى بابا رۋحى الدىنداعى پەرزەنتتىك پارىزدى ادال اتقارۋ ءۇشىن كۇش سالعانىمىزدى اتاپ ءوتتى. كەزدەسۋدە بۇل مەرەيتويدان توي تويلاۋدى ەمەس, تاعىلىم الۋدى ماقسات ەتكەنىمىزدى باسا ايتتى.
– بيىلدان باستاپ 10 تامىز «اباي كۇنى» دەپ بەكىتىلىپ, مەرەكەلەر قاتارىنا قوسىلدى. اقىننىڭ ەڭبەكتەرى ون تىلگە اۋدارىلىپ, الەمنىڭ بەدەلدى كىتاپحانالارىنا جىبەرىلدى. شەتەلدەگى ەلشىلىكتەرىمىزدىڭ جانىنان اباي ورتالىقتارى اشىلدى. بىراق بۇل تەك العاشقى قادام عانا, كەلەشەكتە مۇمكىندىككە قاراي اباي ينستيتۋتتارىن اشامىز دەپ ويلايمىن.
ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە اباي اكادەمياسى قۇرىلدى. بۇدان بىلاي اكادەميا اقىن شىعارماشىلىعىن جۇيەلى زەرتتەۋ­مەن اينالىسادى. «اباي» تەلەارناسى ءوز جۇمىسىن باستادى. جوعارى وقۋ ورىندارىندا «ابايتانۋ» كۋرسىن وقىتۋ قولعا الىندى. قازاق قوعامىندا وزىندىك ورنى بار سەمەي قالاسى «تاريحي ورتالىق» رەتىندە بەلگىلەندى. وسىنداي يگى شارالار ۇلى ويشىلدىڭ باعا جەتپەس مۇراسىن جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىنا ءسىڭىرۋ ءۇشىن جاسالدى. بۇكىل تۇركى الەمىندە اباي فيلوسوفياسىن دارىپتەۋ ىسىندە ايتارلىقتاي تابىسقا قول جەتكىزدىك, – دەدى پرەزيدەنت.
قاسىم-جومارت ­توقاەۆ ەلباسى نۇرسۇلتان ­نازارباەۆتىڭ جاقىندا جارىق كورگەن «اباي اماناتى» اتتى ماقالاسىنداعى «ۇلى اقىن ەلدىڭ بولاشاق باعدارىن ايقىنداپ بەرگەن رۋحاني تەمىرقازىعىنا اينالدى» دەگەن سوزىنە ەرەكشە توقتالىپ ءوتتى. سوندىقتان ادەبيەتىمىز­دىڭ الەمگە تانىمال الىبىن بۇكىل حالىق بولىپ ۇلىقتاۋ مەملەكەتىمىزدىڭ مەرەيىن ارتتىراتىنىن ءسوز ەتتى. ۇلى ويشىلدىڭ اسىل مۇراسىن ارداقتاۋ جانە جان-جاقتى دارىپتەۋ – بارشامىزدىڭ مىندەتىمىز ەكەنىن, ونىڭ ءار سوزىنە جەتە ءمان بەرىپ, استارىنا ءۇڭىلىپ, پاراسات-پايىمىنا بويلاي ءبىلۋ قاجەتتىگىن جەتكىزدى.
– اباي – مەملەكەت ءىسىنىڭ مۇددەلەسى, بىرلىگى جاراسقان جۇرت بولۋ يدەيا­سىنىڭ جاقتاۋشىسى. ول ءوز شىعارمالارى ارقىلى ەل ەڭسەسىن تىكتەۋگە زور ۇلەس قوستى. ۇلى اقىن ۇلتتى ۇيىستىرىپ, ادىلەتتى قوعام قۇرۋعا ۇندەيدى. ءبىز ۇسىنعان «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداماسى ءدال وسى ۇستانىممەن ساباقتاس. تۇيتكىلدى ماسەلەنى مەملەكەت پەن قوعام وكىلدەرىنىڭ بىرلەسە تالقىلاۋى – وركەنيەتتى قوعامنىڭ بەلگىسى. مۇنداي پىكىر الماسۋ حالىقتىڭ بيلىككە دەگەن سەنىمىن ارتتىرادى, تۇراقتىلىقتى نىعايتادى. بيلىك پەن بۇقارانى جاقىنداستىراتىن وسى يدەيانىڭ باستاۋىندا ۇلى اباي تۇر دەپ سەنىممەن ايتا الامىز, – دەدى ­قاسىم-جومارت توقاەۆ.
مەملەكەت باسشىسى بيىلعى جولداۋىندا ۇلتتىڭ جاڭا بولمىسىن قالىپتاستىرۋ تۋرالى ايت­قانىن, مۇنىڭ ستراتەگيا­لىق ماڭىزى بار مىندەت, كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلە ەكەنىن ايتا كەلە, ۇلتىمىز بەن جۇرتىمىزدىڭ جاڭا بولمىسىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن بىزگە ابايدان اسقان اقىلشى جوق ەكەنىن دە ەسكە سالدى.
– وسىناۋ جولدا اقىن مۇراسىن زەردەلەۋ ارقىلى ارەكەت ەتسەك, بەرەكەت تاباتىنىمىز انىق. ءبىز ىزدەگەن بارلىق سۇراقتىڭ جاۋابى حاكىم ابايدىڭ ولمەس ولەڭىندە, ساليقالى سوزىندە تۇر. ۇلى ويشىلدىڭ «پايدا ويلاما, ار ويلا, تالاپ قىل ارتىق بىلۋگە» دەگەن وسيە­تى – سونىڭ ايقىن دالەلى. اباي اڭساعان قوعام – ويى وزىق, ساناسى سەرگەك «تولىق ادامنىڭ» تولىققاندى قوعامى. «تولىق ادام» دەگەنىمىز – بۇل سول زامانداعى يننوۆاتسيالىق فيلوسوفيا ءۇردىسى. تۋراسىن ايتساق, اباي ءوز زامانىنان وزىپ شىقتى دەگەن ءسوز. سەبەبى ورىس تىلىندە «تسەلنايا ناتۋرا» يا بولماسا اعىلشىن تىلىندە «A person of integrity» دەگەن تۇسىنىكتەر الدەقايدا كەش پايدا بولدى. ءبىز اقىن مۇراسىنا جانە زيالىلاردىڭ الەۋەتىنە سۇيەنىپ, وسىنداي قوعام ورناتۋىمىز كەرەك. ول قوعامنىڭ ۇلتتىق يدەياسى ءبىلىم مەن ىلىمگە جەتەلەيتىن اعارتۋشىلىق ۇستانىم بولۋعا ءتيىس, – دەدى پرەزيدەنت.
اباي مەكتەپتەرىن اشۋ تۋرالى ويلانۋىمىز كەرەك

مەملەكەت باسشىسى بيىلعى مەرەيتوي كەزىندە ەلگە وي سالاتىن, تاعىلىمى مول ناقتى شارالار اتقارىلعانىن, بۇل ءۇردىس اباي جىلىنان كەيىن دە جالعاسا بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق ۇلى ابايدىڭ تۇلعاسىن شەتەل جۇرتشىلىعىنا كەڭ اۋقىمدا تانىتۋ جوباسى بويىنشا اقىننىڭ شىعارمالارى اعىلشىن, يسپان, اراب, تۇرىك, قىتاي, نەمىس, يتاليان, فرانتسۋز جانە جاپون تىلدەرىنە اۋدارىلدى. پرەزيدەنت بۇل اۋدارمالاردىڭ كوركەمدىك ساپاسى وتە جوعارى دەپ سانايتىنىن ايتتى.
– اباي شىعارمالارىن الەمدە كەڭ تاراعان تىلدەرگە اۋدارىپ, باسۋ – بىرەگەي حالىقارالىق جوبا. بۇل جاھانعا قازاق مادەنيەتىنىڭ جاڭا قىرىن تانىتىپ, الەمدەگى بارشا وقىرماندارعا اباي شىعارماشىلىعىمەن, تەرەڭ فيلوسوفياسىمەن جانە تەڭدەسسىز ليريكاسىمەن تانىسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
كەزدەسۋ بارىسىندا قاسىم-جومارت توقاەۆ زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ قوعامداعى ءرولى مەن ورنىنا توقتالىپ, ولاردىڭ قاشاندا ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى بارىنەن بيىك قوياتىنىن, ءاردايىم مارتەبەلى ميسسيا اتقارىپ كەلە جاتقانىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.
– وتكەن عاسىردىڭ 60-جىلدارىندا قالامگەرلەر ۇلتتىڭ رۋحىن كوتەردى. ۇلت جازۋشىلارى جىلىمىق كەزەڭدە ەل مۇددەسىمەن وزەكتەس شىعارمالاردى ومىرگە اكەلدى. تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىندا زيالىلار حالىقتى بەرەكە-­بىرلىككە شاقىردى. ولار ۇلت مۇراسىن تۇگەندەپ, تاريحىمىزدى جاڭعىرتۋعا ولشەۋسىز ۇلەس قوستى. زيالى قاۋىم جاس مەملەكەتتىڭ شەجىرەسىن جاساپ, بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ ساناسىنا ءسىڭىردى. ەندى ولاردىڭ قازىرگى كەزەڭدەگى مىندەتى – ۇلت بولمىسىنىڭ جاڭا قاعيداتىن قالىپتاستىرۋ, ۇلت ساپاسىن ارتتىرۋعا اتسالىسۋ, – دەدى پرەزيدەنت.
وسى رەتتە گۋمانيتارلىق سالانى دامىتۋدى قولعا الۋ كەرەك ەكەنىن ايتىپ, ونىڭ ىشىندە قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتىن وقىتۋعا جانە ساپالى وقۋلىق دايىنداۋ­عا باسا ءمان بەرۋىمىز قاجەت ەكەنىنە توقتالدى.
– ءبىز انا ءتىلىمىز بەن ءتول ادەبيەتىمىزدىڭ قادىر-­قاسيەتىن بالالارعا مەكتەپ جاسىنان باستاپ ءسىڭىرۋىمىز كەرەك. بۇل باعىتتا بىرىڭعاي ۇستانىم قاجەت. ياعني, الماتىداعى اباي اتىنداعى مەكتەپ-ينتەرناتىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن تولىق پايدالانعان ءجون. قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتىن تەرەڭدەتە وقىتاتىن بۇل مەكتەپتىڭ وقۋ ۇدەرىسى باسقا مەكتەپتەرگە ۇلگى بولادى دەپ ويلايمىن. ونى زاماناۋي تالاپقا ساي جان-جاقتى جەتىلدىرىپ, «اباي مەكتەبى» دەپ اتالاتىن ەڭ ۇزدىك ءبىلىم ورداسىنا اينالدىرۋ قاجەت. جالپى, ءبىز كەلەشەكتە اباي مەكتەپتەرىن اشۋ تۋرالى ويلانۋىمىز كەرەك, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
كەزدەسۋ بارىسىندا ­مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلى ابايدىڭ «تولىق ادام ءىلىمى» قالاي پايدا بولعانى جونىندە اڭگىمە ءوربىتتى. سونداي-اق تۇرسىن ­جۇرتباي, عاريفوللا ەسىم, بوريس ششەرباكوۆ سىندى عالىمدار مەن ابايتانۋشى جاستار دا ءسوز سويلەدى.
كەزدەسۋ سوڭىندا
قاسىم-جومارت توقاەۆ ابايتانۋعا ايتۋلى ەڭبەك سىڭىرگەن, وتاندىق عىلىمنىڭ دامۋىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان بىرقاتار ازاماتتاردى مەملەكەتتىك ناگرادالارمەن ماراپاتتادى.
جۇمىس ساپارى بارىسىندا قاسىم-جومارت
توقاەۆ جيدەبايعا بۇ­رىلىپ, «اباي-شاكارىم» مەموريالدىق كەشەنى مەن اقىننىڭ مۇراجاي-ۇيىندە اتقارىلعان شارۋالارمەن تانىستى.

اۋقىمدى جۇمىس­تار اتقارىلعان

ۇلى اقىننىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويى اياسىندا مەموريالدىق كەشەن مەن ابايدىڭ مۇراجاي-ءۇيى جوندەۋدەن ءوتىپ, زاماناۋي تالاپتارعا ساي قايتا جاڭعىرتىلعان. كىرەبەرىسىنەن باستالاتىن جاياۋ جۇرگىنشىلەردىڭ جولىنان باستاپ كەشەننىڭ ۇستىنە شىعاراتىن جولعا دەيىن گرانيت تاس توسەلگەن. 200-گە جۋىق شىرشا كوشەتتەرى ەگىلىپ, امفيتەاتردىڭ توبەسى كۇمبەزدەلگەن. كىرەبەرىس الاڭعا ۇلكەن كونسترۋكتسيالىق جوبالار جاسالعان. قازاقستان پرەزيدەنتى اتقارىلعان جۇمىس­تارعا وڭ باعاسىن بەرىپ, مەموريالدىق كەشەن مەن مۇراجاي-ۇيىنە ەستەلىككە كىتاپتار سىيلادى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ قايتا جاڭعىرتۋدان وتكەن «ساپار ورتالىعىن» ارالاپ كورىپ, زياراتشىلارعا قىزمەت كورسەتۋ ورنىنىڭ جۇمىسىن جوعارى باعالادى.
جالپى, بيىلعى مەرەيتويعا وراي اباي اۋدانىندا اۋقىمدى جۇمىس اتقارىلعان. ونىڭ ىشىندە اقىننىڭ كىندىك قانى تامعان سىرت قاسقابۇلاقتا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ, كىرەبەرىس جولىنا اسفالت توسەلگەن. اباي سۋ ىشكەن بۇلاقتىڭ باسى تولىعىمەن اباتتاندىرىلىپ, شىرشا, شىنار اعاشتارى وتىرعىزىلىپ, اقىننىڭ 45 قارا ءسوزى جازىلعان ءمارمار تاستار قويىلعان. «تۋعاندا دۇنيە ەسىگىن اشادى ولەڭ» دەگەن ستەللا تۇرعىزىلعان.
ەرەكشە اتاپ وتەرلىگى, قۇنانباي مەن ونىڭ اۋلەتى جەرلەنگەن اقشوقى قورىمىنىڭ اۋماعى كەڭەيتىلىپ, تولىعىمەن اباتتاندىرىلدى. ەلىمىزدە تۇڭعىش رەت ۇلى ابايدىڭ كەمەڭگەر اكەسى قۇنانبايعا ارناپ, ونىڭ ءومىرى مەن قايراتكەرلىك قىزمەتىن دارىپتەيتىن قۇنانباي مۋزەيى سالىندى. مۋزەي ءىشى زامان تالابىنا ساي جابدىقتالعان, كونفەرەنتسيا جانە ەكسپوزيتسيالىق زالدارمەن جاساقتالعان. مۋزەيدىڭ ەكسپوزيتسيالىق زالىنا ۇلىلار مەكەنىنىڭ تاريحىنان, ونەرى مەن مادەنيەتىنەن, تۇرمىس-سالتىنان سىر شەرتەتىن قۇندى جادىگەرلەر, باعالى بۇيىمدار, تۇرمىستىق زاتتار قويىلعان.
جىل كولەمىندە سەمەي مەن اباي اۋدانىندا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي قىرۋار شارۋا اتقارىلعان. مەملەكەت باسشىسى اتاپ وتكەنىندەي, ىسىراپشىلدىق پەن داڭعازالىققا جول بەرىلگەن جوق. ەڭ باستىسى, رەسپۋبليكا كولەمىندە اباي جىلى اياسىندا كوپتەگەن تاعىلىمدى شارالار
ۇيىمداستىرىلدى.