قاي-قايسىسىمىز دا ءوز جولىمىزدى – ومىرلىك كاسىبىمىزدى ىزدەيمىز, ونىڭ ماعىناسى نەدە, وعان قالاي جەتۋگە بولادى دەپ تولعانامىز. وسى كەزدە ەڭ قيىنى – «مەن ءوزى نەنى قالايمىن؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرۋ جانە «سۇيىكتى كاسىبىڭ» بولا الاتىن ناقتى ءبىر باعىتتى انىقتاۋ.
حالىق اراسىندا «ۇيادا نە كورسەڭ, ۇشقاندا سونى ىلەرسىڭ» دەگەن ناقىل ءسوز بار. ياعني, بالا ەر جەتكەندە قوعامدا قيىندىقسىز ءوز ورنىن, سۇيىكتى ءىسىن تاۋىپ, مۇراتىنا جەتۋ ءۇشىن ونىڭ قابىلەت-قارىمىن ءسابي كەزىنەن-اق دامىتۋ وتە ماڭىزدى. ءويتكەنى, كوپتەگەن جاعدايدا اتا-انالار بالالارىنان وزدەرى ارمانداپ, مەڭگەرە الماعان ماماندىقتاردى تاڭداۋدى تالاپ ەتىپ جاتادى.
باقىتىمىزعا وراي, بۇگىندە ءبىز ءوز بالالارىمىزدىڭ كەلەشەكتە الاتىن ءبىلىمى مەن كاسىبى تۋرالى كۇنى بۇرىن قامدانىپ, ولاردىڭ ارماندارىنىڭ ورىندالۋىنا جاعداي جاساي الامىز. بۇعان قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ باستاماسىمەن ازىرلەنگەن جانە 2013 جىلدىڭ ماۋسىم ايىنان باستاپ قىزمەتتى باستاعان مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ جيناقتاۋ جۇيەسى ءمۇمكىندىك بەرەدى. جاڭا سالىمدار جۇيەسى قاراجات جيناقتاۋ ارقىلى وقۋ اقىسىن تولەۋدىڭ تاعى ءبىر امالىن ۇسىنادى, ءارى مەملەكەتتىك گرانتتارمەن ءجانە ءبىلىم بەرۋ كرەديتتەرىمەن قاتار جۇمىس ىستەيدى.
جاستار ارقاشان تەگىن ءبىلىم الۋعا ءۇمىتتى, بىراق ول ءۇشىن ۇبت اياسىندا قاتاڭ ىرىكتەۋدەن ءوتىپ, ءوزىنىڭ ەرەكشە ءبىلىمدار ەكەنىن دالەلدەۋ قاجەت. تاجىريبەنىڭ ءوزى ۇلگەرىمى جوعارى وقۋشىلاردىڭ بارلىعى ءبىردەي گرانتقا تۇسە بەرمەيتىنىن كورسەتۋدە.
جاڭا دەپوزيتتەر جۇيەسى اتا-انالارعا بالالارى ءبىلىم بەرۋ گرانتىنا يە بولا الماعان جاعدايدا ساقتاندىرۋعا ءمۇمكىندىگىن بەرەدى. شوتتا قاجەتتى قاراجاتىڭ بولسا, قالاعان جوو جانە ماماندىقتى تاڭداۋعا بولادى.
مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ جيناقتاۋ جۇيەسى ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر ارقىلى جۇمىس ىستەيدى. سالىمشى قالاعان بانكىن تاڭداي الادى, ياعني, ول ۇسىناتىن شارتتارى وزىنە ەڭ وڭتايلى دەگەن بانكتى تاڭداۋعا قۇقىلى.
قازىرگى تاڭدا مبجج جۇيەسىندە ءازىرشە ءبىر عانا بانك – «تەمىربانك» اق جۇمىس ىستەيدى. اتالمىش بانك 2013 جىلى 17 ماۋسىمدا العاشقى سالىمشىسىن ءتىركەدى. ول – استانانىڭ قاراپايىم تۇرعىنى, 15, 10 جانە 2 جاسار ءۇش ۇلى بار اكە. جاقىن بولاشاقتا باسقا بانكتەردى دە جۇيەگە قوسۋ جوسپارلانۋدا.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەز كەلگەن ازاماتى جاس ەرەكشەلىگىنە قاراماستان سالىمشى بولا الادى. ول بانكپەن جيناقتاۋ سالىمى تۋرالى شارت جاساسىپ, شوت اشادى. شارت بالانىڭ اتىنا جاسالادى, بىراق ول سالىمعا يەلىك ەتە الاتىن جاسقا دەيىن ونىڭ مۇددەسىن اتا-اناسى نە باسقا دا زاڭدى وكىلدەرى قورعايدى. سالىم اشىلاتىن جاعدايدا ەڭ از باستاپقى جارنا رەتىندە 3 اەك (5 200 تەڭگەگە) مولشەرىندە اقشا ەنگىزۋ جەتكىلىكتى.
سالىم شارتىندا بانكتىڭ سىياقى مولشەرلەمەسى بەلگىلەنەدى. ونى ءار بانك ءوز بەتىنشە تاعايىندايدى. ماسەلەن, «تەمىربانك» اق سىياقى ءمولشەرلەمەسىن 8% كولەمىندە بەلگىلەدى. ال, مەملەكەت سىياقىسىنىڭ مولشەرلەمەسى – 5%, بەلگىلى ءبىر باسىمدىق بەرىلگەن ساناتتاعىلار ءۇشىن 7% ۇستەمەلەنەدى. مۇنداي ساناتقا جەتىم بالالار, كوپ بالالى وتباسىنىڭ بالالارى جانە از قامتىلعان وتباسىنداعى بالالار, مۇگەدەكتەر سياقتى الەۋمەتتىك جاعىنان ءالسىز توپتاعى ازاماتتار جاتادى.
جيناقتالعان قاراجات ءبىلىم الۋعا عانا جۇمسالادى جانە باسقالاي ماقساتتا پايدالانىلمايدى ءارى كەيبىر جاعدايلاردى ەسەپكە الماعاندا, سالىمشىنىڭ قولىنا بەرىلمەيدى. ەگەر سالىمشى گرانتقا ءتۇسسە نە دەنساۋلىعىنا بايلانىستى وقۋىن جالعاستىرا الماي قالسا نەمەسە سوت ونى ارەكەتكە قابىلەتسىز دەپ تانىسا, سونداي-اق, سالىمشى قايتىس بولسا, سالىمداعى جيناقتالعان قاراجات بانك سىياقىسى جانە مەملەكەت سىياقىسىمەن بىرگە سالىمشىعا نە ونىڭ زاڭدى وكىلىنە, مۇراگەرلەرىنە بەرىلەدى.
سالىمداعى قاراجات مەرزىمىنەن بۇرىن الىنسا, نە ماقساتتى پايدالانىلماسا, مەملەكەت سىياقىسى بيۋدجەتكە قايتارىلادى, ياعني سالىمشى جيناقتالعان اقشاسىن بانك سىياقىسىمەن عانا قوسا الادى, ال, مەملەكەت سىياقىسى ساقتالمايدى. جيناقتالعان قاراجات وقۋدىڭ اقىسىن تولەۋگە جەتكىلىكسىز بولعان جاعدايدا, سالىمشى جەتپەي تۇرعان سوماعا ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەن «قارجى ورتالىعى» اق-نىڭ ءجۇز پا-يىز كەپىلدىگىمەن ءبىلىم بەرۋ كرەديتىن رەسىمدەي الادى.
مبجج ەنگىزىلگەن العاشقى كۇندەرى «قارجى ورتالىعى» اق مەن «تەمىربانك» اق-عا دەپوزيتتىڭ بۇل جاڭا تۇرىنە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ, قوڭىراۋ شالۋشىلار ايرىقشا كوپ بولدى. ال, العاشقى اپتانىڭ قورىتىندىسى بويىنشا, «قارجى ورتالىعى» اق-عا ءبىلىم بەرۋ سالىمىن تىركەۋگە وتىزعا جۋىق ءوتىنىم كەلىپ ءتۇستى. بۇل – جۇرتشىلىق سەنىمىنىڭ ۇلكەن كورسەتكىشى. ەندەشە, ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ بۇل جاڭالىعى حالىق اراسىنان قولداۋ تاۋىپ, بالالارىنىڭ بولاشاقتا سۇيىكتى كاسىبىن تابۋىنا الاڭدايتىن اتا-انالار ءۇشىن دەمەۋ بولادى دەپ ءۇمىتتەنەمىز.
بولاشاققا قاراجات جيناقتاي ما, گرانتقا وقۋعا تۇسە مە, ءالدە ءبىلىم بەرۋ كرەديتىن الا ما؟ مۇمكىن, ءوز قالتاسىنان ءتولەيتىن شىعار؟ قايتكەندە دە ءبىلىم الۋدىڭ جولىن تاڭداۋ حالىقتىڭ ءوز ەركىندە. ال, مبجج وپەراتورى – «قارجى ورتالىعى» اق ارقىلى ۋاكىلەتتىك ەتەتىن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ ەندىگى مىندەتى – سالىمشىلاردىڭ سەنىمى مەن ءۇمىتىن اقتاۋ ءۇشىن جاڭا جۇيەنىڭ تولىققاندى جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتۋ.
«قارجى ورتالىعى» اق
استانا ق., ورىنبور كوش., 18.
(7172) 695-037, – 044, -045.
