بiزدiڭ باستىق – قىزىق كiسi. قاشان كورسەڭ ورىنتاعىن اينالىپ-تولعانىپ, سىلاپ-سيپاپ, قۇشىپ, ءسۇيiپ جۇرگەنi. اتتىلىعا جاتىپ, قارا جاياۋعا ءتونiپ قارايتىن ادەتi بار. كوبiنە كەكiرەيiپ جۇرەدi. جارتى قۇداي دەرسiز… مiنiن ايتا بەرiپ قايتەيiن؟ ودان دا اڭگiمەنiڭ توتەسiنە كوشەيiن دە…
سونىمەن, تىڭداڭىز. جوعارىدا وزiڭiزگە تانىستىرعان باستىعىم بiر كۇنi دوڭگەلەنتiپ تۇرىپ قويدىڭ سۋرەتiن سالدى دا, «مىناۋ – قويان دەگەن ماقۇلىق!» دەدi وقىستان. مەن تاڭدانىسىمدى جاسىرا الماي, بiراز ءۇنسiز وتىردىم دا, اقىرى شىداي الماستان:
– باسەكە, ا, باسەكە, سiز ءسال قاتەلەسiپ قالدىڭىز. مىناۋىڭىز قويان ەمەس, قوي عوي, – دەپ كۇمiلجي, وڭ جاعىنا بiر, سول جاعىنا بiر شىقتىم. ونىمنان تۇك تە شىقپادى. باسەكەم, ورنىنان بار ەكپiنiمەن اتىپ تۇردى دا, بەتiمە باقىرايىپ تۇرىپ:
– قويان! – دەدi. قالشىلداپ, دiرiلدەپ, ءارلi-بەرلi تەڭسەلiپ ءجۇردi. سوسىن ورىنتاعىنا بەتتەپ بارا جاتىپ, ەسiك الدىندا كiنالi ادامداي قالشيىپ تۇرعان ماعان مايلى موينىن جۇلقا بۇرىپ:
– مەن قاشان ەكi سويلەپ ەدiم, ا؟ بiلiپ قوي, مىناۋ جالعاندا, مىنا مەنiڭ اق دەگەنiم العىس, قارا دەگiنiم قارعىس بولادى! – دەدi.
– بب-باسەكە, باسەكە, وسى جولى ەكi سويلەڭiزشi, باسەكە. مەنiڭ ويلاعانىم سiزدiڭ ابىرويىڭىز ەمەس پە, باسەكە؟ وتكەندە وبلىستان ۇلكەن كiسiلەر كەلگەندە ءۇش-ءتورت ءتۇرلi سويلەپ ەدiڭiز عوي, باسەكە, – دەپ زۋىلداي جونەلiپ ەدiم, باسەكەم وكتەم داۋىسپەن:
– ءاي, سەن نەمەنە, مەنiڭ مىنا التىن باسىمداعى مۇتتاكام ميىما, مۇدiرمەس تiلiم مەن مۇباراك قولدارىمنان شىققان مىنا سۋرەتكە كۇمان كەلتiرەيiن دەدiڭ بە؟ مەن ەشقاشان ەكi سويلەگەن ەمەسپiن! وسى سەندەر قالاي جاعىمپاز-داناسىڭدار-ەي؟ تۇسiنبەيمiن. جوعارىداعىلار قۇداي مە ەكەن؟ بيلiكتiڭ وكiلiن كورسەڭدەر قۇرداي جورعالايسىڭدار. كiم ەكەن ولار سونشالىقتى؟ كiم ەكەن سول وبلىس, رەسپۋبليكاداعىلار؟ – دەپ جۋان ەرنiنiڭ جيەگiنەن كوپiرiگi بiر كiرiپ, بiر شىعىپ, كوكي باستاعانى سول ەدi, ەسiك شالقالاي اشىلدى دا, ار جاعىنان وبلىستاعى جۋانداردىڭ بiرi كورiندi. سوندا ءالi ەزۋiن جيىپ ۇلگەرمەگەن باسەكەم:
– ءا-االەكە, ءال-لەكە, ەشتەڭە ەستiگەن جوقسىز با, الەكە؟ ەستiمەدiم دەڭiزشi, الەكە؟ قق-حالiڭiز قالاي؟ مال-جان تەگiس امان با؟ ۇيدەگi جاس جەڭگەي جەرiك دەپ ەستiپ ەم, بiز كەلiنiڭiز ەكەۋمiز ۇيدەگi جاپقان باڭكi-ساڭكiلەردi الىپ بارعالى جاتىر ەدiك, – دەپ ەلپەڭدەي جونەلدi. ۇلكەن كiسi ەش جاۋاپ قايىر-ماستان توردەگi باسەكەمنiڭ ورىنتاعىنىڭ قاسىنا كەلiپ, كiلت توقتادى دا:
– مىنا سۋرەتتi كiم سالعان-ەي؟ قاسقىردان اينىتپاپتى-ەي ءوزiن, – دەپ, قوڭدى يىعى مەن مايلى قارنىن دiرiلدەتiپ, سەلك-سەلك كۇلدi. وسى ءسات مەنiڭ باسەكەم:
– ءا-اللەكە, بۇل قويان عوي, كادiمگi ۇزىن قۇلاق سۇر قويان. ءوزiم سالعام, – دەپ ۇلكەن باستىقتىڭ بەتiنە جالتاڭ-جالتاڭ قارادى. ءجۇزi ءورت سوندiرگەندەي قۋارىپ, قانى باسىنا شاپقان الەكەڭ:
– قاسقىر دەدiم بە, قاسقىر! – دەپ گۇرر ەتتi. باسەكەم جىم بولدى. «ءاپ, بالەم, قالاي ەكەن؟!» دەپ قويام iشiمنەن. باسەكەمدە ءالi ءۇن جوق. ەسەڭگiرە-ەپ بارىپ, ەسiن ازەر جيعان باسەكەم ۇلكەن كiسiنiڭ وزiنە قادالعان جانارلارىنا تiكە قاراي الماستان:
– الەكە, سiزدiڭ ايتقانىڭىز قاشان دا زاڭ عوي, الەكە! ايتقانىڭىز بولسىن, الەكە. قاۋاق باسىم قارا باسىپ, قوياننىڭ سۋرەتiن سالام دەپ وتىرىپ قاس-قىردىڭ سۋرەتiن قالاي سالعانىمدى اڭداماي قاپپىن-اۋ, – دەپ ءوز باسىن ءوزi توپەلەي بەردi, توپەلەي بەردi…
شارافات رىسپايقىزى
