الەۋمەت

قازاقتىڭ تۇڭعىش پرەمەرى

«العاشقى پرەمەر» اتانعان مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ۇزاقباي قارامانوۆ ءتىرى بولعاندا بيىل 85 جاسقا تولار ەدى. بۇلاي اتانۋىنا ونىڭ 1990 جىلعى قاراشادا قازاق كسر-ءىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالۋى سەبەپ بولدى. ەگەمەن ەلىمىزدىڭ وركەندەپ وسۋىنە زور ۇلەس قوسىپ, قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق دامۋ جولىندا ادال قىزمەت اتقارعان قايراتكەردى ارداقتاپ, اتىن ماڭگى ەستە قالدىرۋ ءۇشىن ەلوردانىڭ وڭتۇستىك جاعالاۋىنداعى جوبالىق اتاۋى ا41 كوشەسىنە بىلتىر تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىندا ۇزاقباي قارامانوۆ ەسىمى بەرىلدى.

[smartslider3 slider=2687]

2021 جىلعى 5 ساۋىردە قالالىق ونوماستيكالىق كوميسسيا وتىرىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ الماتى اۋدانىنداعى بىرنەشە كوشەگە بەلگىلى تۇلعالار ەسىمى بەرىلگەن ەدى. سولاردىڭ ءبىرى – ۇ.قارامانوۆ كوشەسى «نۇرلى جول» ۆوكزالىنا جاقىن ورنالاسقان, ۇزىندىعى – 940 مەتر. كوشەنىڭ ءبىر شەتى ق.احمەدياروۆ, ەكىنشى باسى ا564 كوشەسىنە بارىپ تىرەلەدى.

ونىڭ اتىنا ەلوردادا كوشە بەرىلسە, ءوزىنىڭ تۋعان جەرى قىزىلوردا وبلىسىنىڭ ارال اۋدانىنداعى ۇ.قارامانوۆ ەسىمىمەن اتالاتىن №262 مەكتەپ-گيمنازيا اۋلاسىنا ءمۇسىنى ورناتىلدى. قاراپايىم بالىقشىنىڭ وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن تۇڭعىش پرەمەردىڭ اكەسى قارامان ارالداعى ايگىلى بالىق اۋلاۋ ارتەلىندە قىزمەت ەتكەن, اۋىلداستارى اراسىندا بەدەلى ۇلكەن, سىيلى كىسى بولعان. مەكتەپتى بىتىرگەن بوزبالا ۇزاقباي 1959 جىلى كۋيبىشەۆ قالاسىنداعى ينجەنەرلىك-قۇرىلىس ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ, ەڭبەك جولىن اقتوبە وبلاۆتوترەسىنىڭ شۇبار قۇدىق اۆتوبازاسىندا پروراب رەتىندە باستايدى. 1961-1964 جىلدارى «قىزىلورداقۇرىلىس» ترەسىنىڭ وندىرىستىك-تەحنيكالىق ءبولىمىنىڭ اعا ينجەنەرى, ارال قالاسىندا قۇرىلىس باسقارماسىنىڭ باس­تىعى بولىپ ەڭبەك ەتتى. 1965-1980 جىلدارى «الماتى-ونەركاسىپقۇرىلىس» مەكەمەسىندە, «باس­الماتىقۇرىلىس» قازاق كسر اۋىر يندۋستريا كاسىپورىندارى قۇرىلىسى مينيسترلىگىنىڭ باس باسقارماسىندا باسشىلىق قىزمەت اتقاردى. 1980-1986 جىلدارى قازاق كسر جەڭىل ونەركاسىپ ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى, قازاق كسر قۇرىلىس ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى لاۋازىمدارىن اتقاردى. 1987 جىلعى ساۋىردە قازاق كسر ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جابدىقتاۋ مەملەكەتتىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى بولدى. 1989 جىلعى شىلدەدە ۇزاقباي قارامانوۆ قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى, 1990 جىلعى قاراشادا قازاق كسر-ءىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالدى.

1993 جىلى ارالدى قۇتقارۋ حالىقارالىق قورىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى, 1994 جىلدىڭ ناۋرىز ايىنان دەپۋتات, قر جوعارعى كەڭەسى تابيعاتتى پايدالانۋ جانە ەكولوگيا كوميتەتىنىڭ توراعاسى بولدى. 1995 جىلى «قازكونتراكت» رەسپۋبليكالىق كەلىسىمشارت كورپوراتسياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى, 1998 جىلى «قوماق-ينۆەست» قارجىلاي-كاسىپشىلىك توبىنىڭ پرەزيدەنتى, قر قۇرىلىسشىلار وداعىنىڭ پرەزيدەنتى, 1999 جىلدان قر پارلامەنتى ءماجىلىسى 2-ءنشى, 3-ءىنشى شاقىرىلىمىنىڭ دەپۋتاتى. قازاقستان قۇرىلىسشىلار وداعىنىڭ نەگىزىن سالۋشى.

عۇمىرىنىڭ 30 جىلىن قۇرىلىس سالاسىنا ارناعان ۇ.قارامانوۆ – قۇرىلىس جانە ساۋلەت سالاسىندا وزىندىك قولتاڭباسى قالىپتاسقان تۇلعا. ونىڭ ەلوردا مەن الماتى قالاسىنداعى تەڭدەسىز عيماراتتاردىڭ اۆتورى ەكەندىگىن جۇرت جاقسى بىلەدى. تۋعان جەر توپىراعىنىڭ قۇردىمعا كەتىپ بارا جاتقانىنا كوز جۇمىپ قاراي الماعان ول ارال تراگەدياسىن كوتەرىپ, سىر ءوڭىرىنىڭ ماسەلەسىمەن ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن كۇرەستى. قازاقستان ۇكىمەتى توراعاسى قىزمەتىنەن كەتكەننەن كەيىن دە ارال ماسەلەسىن ءبىر ساتكە دە نازاردان تىس قالدىرمادى. پارلامەنت ماجىلىسىنە دەپۋتات بولىپ سايلانعان جىلدارى ءماجىلىستىڭ قورشاعان ورتا, ەكولوگيا ماسەلەلەرىن باسقارىپ, ۇدايى نازاردا ۇستاعان. «1964 جىلى الماتىدا جەتەكشى قۇرىلىس مەكەمەلەرىن تىزگىندەپ, ولاردىڭ تابىستى جۇمىس ىستەۋىنە ىقپال ەتتى. بىلىكتى مامان الماتىنىڭ ادام تانىماستاي اجارلانۋىنا بار كۇش-جىگەرىن جۇمسادى. الماتىنىڭ بويتۇمارىنا اينالعان ىرگەلى عيماراتتاردىڭ بارىنە ابزال ازامات الاقانىنىڭ تابى تيگەن. ماسەلەن, م.اۋەزوۆ اتىنداعى دراما تەاترى, كوكتوبەدەگى تەلەراديو كەشەنى, مەدەۋ شاتقالىنداعى تاسقىننان قورعايتىن بوگەت, «قازاقستان» قوناقۇيى جانە قازىرگى دوستىق داڭعىلى مەن نازارباەۆ كوشەسىنىڭ اۋماعىنداعى ىرگەلى عيماراتتاردى سالۋعا قارامانوۆ بارىنشا اتسالىستى» («ايقىن». ن.جۇماحان, 2018 جىل).

«سىر وڭىرىندە رەسپۋبليكالىق ۇيىمداستىرۋ كوميسسياسىن باسقارعان ۇزاقباي قارامانوۆتىڭ ىقپالىمەن بۇرىنعى قىزىلوردا وبلىسى قازالى اۋدانىنداعى «قازاقستاننىڭ 40 جىلدىعى» اتىنداعى كەڭشارعا جانقوجا باتىردىڭ اتى بەرىلدى. اۋدان ورتالىعىنداعى №70 مەكتەپكە قر مينيسترلەر كابينەتىنىڭ قاۋلىسىمەن جانقوجا باتىر ەسىمى بەرىلدى» («ەل ەسىندەگى ەسكەرتكىش». 28.11.2012 ج. BAQ.kz). ۇزاقباي قارامانۇلى مەملەكەتتىك ماڭىزدى قىزمەتتەردى اتقارا ءجۇرىپ, عىلىمنان دا قول ۇزبەدى. بىرنەشە عىلىمي-زەرتتەۋ ەڭبەكتىڭ, كوپتەگەن ماقالالاردىڭ اۆتورى بولدى.

مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ەل مۇددەسى جولىنداعى قاجىرلى ەڭبەگى ءۇشىن II دارەجەلى «بارىس», «ەڭبەك قىزىل تۋ» وردەندەرىمەن, قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ قۇرمەت گراموتالارىمەن جانە ءتۇرلى جوعارى دارەجەدەگى مەدالدارمەن ماراپاتتالعان. كسرو مينيسترلەر كەڭەسى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتانىپ, وسى كەڭەس سىيلىعىنىڭ, ەۋروپا قورشاعان ورتانى قورعاۋ وبلىستىق «التىن گلوبۋس» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى بولدى. قىزىلوردا وبلىسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى اتاندى.

2017 جىلى 25 قىركۇيەكتە 80 جاسىندا الماتى قالاسىندا دۇنيەدەن وزعان ۇ.قارامانوۆ قازىرگى قازاقستاننىڭ قالىپتاسۋىنا, رەسپۋبليكانىڭ قۇرىلىس سالاسىنىڭ دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوستى. ول ءوز ەلىنىڭ شىنايى پاتريوتى, بىلىكتى باسشى جانە جوعارى دەڭگەيدەگى كاسىبي مامان بولدى. تۇڭعىش ۇكىمەتباسىنىڭ ونەگەلى جولى مەن جاساعان ەڭبەگى, جارقىن بەينەسى ەل جادىندا ۇزاق ساقتالادى.

تاعىدا

رايحان راحمەتوۆا

«استانا اقشامى» گازەتىنىڭ شولۋشىسى

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button