استانا كۇنى قارساڭىندا قىزىلوردا وبلىستىق نارتاي بەكەجانوۆ اتىنداعى قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترى ەلورداعا گاسترولدىك ساپارمەن كەلدى. قىزىلوردا وبلىسىنىڭ مادەنيەت جانە ونەر كۇندەرى اياسىندا استانا جۇرتشىلىعى يران-عايىپتىڭ «قورقىت», جابال ەرعاليەۆتىڭ «قۇلپىتاستىڭ كوز جاسى» پسيحولوگيالىق دراماسىن جانە ەرسايىن تولەۋبايدىڭ «اباي» تراگەدياسىن تاماشالايدى.
تەاتردىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى حۇسەين ءامىر-تەمىردىڭ ايتۋىنشا, كۇنى كەشە ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىندا جابال ەرعاليەۆتىڭ «قۇلپىتاستىڭ كوز جاسى» پسيحولوگيالىق دراماسى قويىلدى.
وندا كەشەگى كەڭەستىك كەزەڭنىڭ اششى اقيقاتى ايتىلسا, ەندى بىردە بۇگىنگى قوعامدا قورقاۋ قوڭىزدارعا جەم بولعان قورعانسىز جاستاردىڭ مۇڭلى تراگەدياسى دراما ارقاۋىنا اينالعان. دراماتۋرگ وتكەن مەن بۇگىنگىنىڭ شىڭعىرعان شىندىعىن اشۋ بارىسىندا بيلىك پەن بايلىققا يە بولعان توعىشارلاردىڭ توڭمويىن قىلىقتارىنا ءالسىز, بەيكۇنا جانداردىڭ جانكەشتى كۇرەستەرىن قارسى قويادى. اقىر اياعىندا ماحاببات پەن ىزگىلىكتىڭ سالتانات قۇرۋىمەن تۇيىندەلەدى. كورەرمەننىڭ كوز الدىندا وربىگەن سيتۋاتسيا دامي كەلە درامالىق تارتىستاردىڭ وشاعىنا اينالىپ كەتە بارادى.
ال, 28 ماۋسىم كۇنى وقۋشىلار سارايىندا ونەرسۇيەر قاۋىمعا يران-عايىپتىڭ ەكى ءبولىمدى «قورقىت» دراماسى ۇسىنىلماق. بيىل عانا تۇساۋى كەسىلگەن تۋىندىنىڭ نەگىزگى كەيىپكەرى – تاڭىرگە تابىنۋشى تۇركى الەمىنىڭ ابىز-باقسىسى قورقىت. قويىلىمدا قورقىتتى اجالدان قۇتقاراتىن قوبىز سارىنى عانا. ول قولىنا قوبىزىن الدى دەگەنشە گوي-گويلەپ قويا بەرەدى-اۋ جارىقتىق. قورقىتتىڭ قولىنان شىققان قارا قوبىز اڭىزعا اينالىپ, بىزگە جەتتى.
سونىمەن قاتار, 29 ماۋسىم كۇنى ەرسايىن تولەۋبايدىڭ «اباي» تراگەدياسى كورەرمەنگە جول تارتادى. اتالمىش قويىلىم اباي تۋرالى قازاق ساحناسىندا 1940 جىلدان بەرى قويىلىپ كەلە جاتقان جاتتاندى ۇلگىدەن مۇلدە بولەك. جاڭا كورىنىستە ۇلى اقىننىڭ الپىسقا قاراعان شاعىندا ءوز ورتاسىنان ورىن تاپپاي, اۋىر وي ارقالاپ, ىشتەي ەگىلگەن كەزى سۋرەتتەلەدى.
ۇلى اقىن ءومىرىنىڭ سوڭعى كەزەڭى. ونىڭ تاعدىرى تىم اۋىر جاعدايلارعا تولى بولدى. ارالارىنا التى ايدان سالىپ, بالالارى كوز جۇمادى. ماعاۋيا قايتىس بولعاننان كەيىن تۋرا 40 كۇن وتكەندە ءوزى ومىردەن وزعان. وسىلاي دۇركىرەگەن اۋلەتتىڭ تاس-تالقانى شىقتى. نەگە ولاي بولدى؟ قويىلىمدا «سوقتىقپالى سوقپاقسىز جەردە ءوسىپ, مىڭمەن جالعىز الىسقان» جاننىڭ تەرەڭدەگى جۇمباعى, اباي ازابىنىڭ ايتىلماي كەلگەن تىلسىم بەينەسى كورسەتىلەدى.
«بۇگىندە ەل ءىشى دۇرلىگۋلى. جۇرتتى ۇرلىق پەن الىپساتارلىق, جەمقورلىق پەن وتىرىك-وسەك جايلاۋدا. ءوز ءتىلىن ءوزى قور ساناپ, ءتىلماش اتانىپ, جات تىلمەن جان باققانداردىڭ سانى ارتىپ, ەل ءىشىن ىرىتۋدە. تىلىنەن, دىنىنەن ايىرىلعان ەلدىڭ كۇنى قاراڭ. قازاقتىڭ سۇراپ وتىرعانى – ءوز جەرى, ءوز سۋى, ءوز ءتىلى, ءوز مەكەنى, ءوز ءدىنى. حالىق اتىنان جاۋاپ كۇتۋشى يبراھيم قۇنانبايۇلى وسكەنباەۆ».
بۇل ەرسايىن تولەۋبايدىڭ پەساسىنداعى ابايدىڭ پاتشا اعزامعا جازعان حاتىنان الىنعان. پەسا بويىنشا قويىلعان سپەكتاكل – وسكەلەڭ ۇرپاقتى ۇلتجاندىلىققا, وتانسۇيگىشتىككە, ءتىلىمىز بەن ءدىنىمىزدى بەرىك ۇستاۋعا تاربيەلەيدى.
گۇلميرا شارحانقىزى
