كۇنى كەشە كورەرمەندەر كۇنتىزبەنى كەرى پاراقتاپ, قىرىق ءبىرىنشى جىلدارعا تاپ بولعانداي كۇي كەشتى. ويتكەنى, ەلوردالىق جاستار تەاترى م.گوركي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق ورىس دراما تەاترىنىڭ ساحناسىندا وتكەن شاقتىڭ وشپەس ەلەستەرىن قايتا ءتىرىلتىپ, «تىراۋ-تىراۋ تىرنالار» دراماسىن قويدى.
ونى ساكەن ءجۇنىسوۆتىڭ «جارالى گۇلدەر» پەساسىنىڭ نەگىزىندە رەجيسسەر نۇرقانات جاقىپباي ساحنالادى. «ساكەن ءجۇنىسوۆ بۇل پەسانى جەڭىستىڭ وتىز جىلدىعىنا ارناپ جازعان بولاتىن. العاش رەت عابيت مۇسىرەپوۆ اتىنداعى
بالالار مەن ءجاسوسپىرىمدەر تەاترى قويدى. تەاترعا ەندى اياق باسقان جاس اكتەر ەدىم. باقىتتىڭ ەسەيگەن شاعىن وينادىم. سول ەسىمە ءتۇستى دە, درامانىڭ قويۋ فورماسىن وزگەرتىپ, جەڭىستىڭ جەتپىس جىلدىعىنا وراي ساحناعا شىعارعىم كەلدى. مىسالى, قازاقستاننان 5118 ايەل سوعىسقا قاتىسقان ەكەن. بۇل وتە كوپ قوي. سول سەبەپتى سپەكتاكل سوڭىندا بۇكىل اۋىلدى سوعىسقا اتتاندىردىم. پەسادا ول جوق. جالپى, ەموتسيالىق اسەر بەرۋگە باسىمدىق بەردىك. ويتكەنى, كورەرمەننىڭ جان-دۇنيەسىن قوزعاپ, قانداي دا ءبىر كۇيگە كەلتىرمەسە, ول ونەرگە جاتپايدى» دەيدى رەجيسسەر.
ترۋپپانىڭ بۇل ماقساتى ۇدەدەن شىقتى. سۇيگەندەرى جىراقتا جۇرگەن ايەلدەردىڭ «ءشيلى وزەن» ءانىن سالىپ, مايداندا جۇرگەن ەرلەرى ساحنانىڭ ار جاعىنان «ءشيلى وزەن قامىس-اي, ءبىزدى ويلاي ءجۇر, تانىس-اي» دەپ قوسىلا شىرقاعان داۋىستارىنىڭ جاڭعىرىعى ەستىلگەندە, ەكى جاقتىڭ ساعىنىشىنا ءسۇيسىنىپ, امان-ەسەن كورىسۋلەرىن تىلەيسىڭ. ال, اقان سەرىنىڭ «قاراتورعايى» حورمەن ورىندالعاندا, ءتىپتى, دەنەڭ تۇرشىگىپ, تىنىسىڭ تارىلىپ, زارلاتىپ جەتكەن قارالى حاباردان كوزگە جاس ۇيىرىلەدى.
سپەكتاكل سوڭىنا دەيىن اكتەرلەردىڭ داۋىس ىرعاعى, ءىس-قوزعالىسى, بەت-ءجۇزىنىڭ ميميكاسى شىنايىلىقتان ءمۇلت كەتپەدى. اسىرەسە, مەيىرعات امانگەلديننىڭ باستى كەيىپكەر – بالا باقىتتىڭ رولىنە ءساتتى تاڭدالعانىنا كوزىمىز جەتتى. اكەسىن كورگىسى كەلىپ جىلايدى, جالعىزدىقتان قابىرعاسى قايىسا قايعىرادى, بىراق تىراۋلاپ ۇشقان تىرنالار لەگىنە ارمان-تىلەگىن جولداپ, كەلەشەككە زور ۇمىتپەن كوز تىگەدى.
ال, سوعىس ۋاقىتىندا قازاقستاندا تۇرعان كوممۋنيست نەمىستەردىڭ جاعدايى نە بولعان دەسەڭىزشى؟ نەمىس بالاسىنان دوپ ساتىپ الىپ ويناپ جۇرگەن اپلاش پەن بالتاشقا قانى باسىنا شاۋىپ ىزالانىپ, باقىت «نەمىستىڭ دوبىنان قولىم تازا!» دەپ ونى بار كۇشىمەن ءبىر تەبەدى. مەكتەپكە ورىس تىلىنەن ساباق بەرۋگە كەلگەن نەمىس ەمما تاۋريدكە بالالار وشتىكپەن قارايدى. «نەمىس, نەمىس, كولباسا, مەن تۋرايىن, سەن اسا» دەپ باستالاتىن شۋماقتاردى ءماز بولىپ وقيدى. وسىنىڭ ءبارى ساكەن ءجۇنىسوۆتىڭ كوركەم شىعارماسىنا وزەك بولعان ومىرلىك كورىنىستەر ەكەن. ونى جازۋشىنىڭ جەرلەسى مايرا شوكەن اپامىز ايتتى. «پرەمەرا كەرەمەت ءوتتى. زالدا وتىرعاندا ەستەلىكتەر كوز الدىمدا جاڭعىردى. ساكەن اعا ەڭبەك جولىن مۇعالىمدىكتەن باستاعان عوي. بۇل شىعارما مەكتەپتە كورگەن وقيعالارىنىڭ كوركەمدىك جيىنتىعى سەكىلدى. اۆتور پروتوتيپتەردىڭ فاميلياسىن وزگەرتكەن. ەمما يۆانوۆنا دەگەن نەمىس ءتىلى ءپانىنىڭ مۇعالىمى, كارل فەدوروۆيچ مەكتەپ ديرەكتورى بولعان. الگى بالاڭ تاقپاقتاردى دا ايتىپ جۇرەتىنبىز. وزدەرىڭىز كوردىڭىزدەر, سپەكتاكلدە جازدا كەلگەن قارالى حاباردى كۇزدە عانا ەستىرتتى. كەزىندە جۇمىس توقتاتپاۋ ءۇشىن سولاي ىستەلگەنى دە راس» دەيدى مايرا اپا.
سۇراپىل جىلداردىڭ تاريحىن وقىپ, ەستىپ تە ءجۇرمىز. قان مايداندا شايقاسقان اتالارىمىزدى ماقتان تۇتامىز. بىراق, بەيبىت زاماننىڭ ادامدارى, ءبىز, وتكەندى كوزبەن كورمەگەندىكتەن, سوعىستىڭ زارلى زاردابىن كوڭىلگە جاقىن قابىلداۋ قيىن-اق. سوناۋ ارتتا قالىس قالعاندى «تىراۋ, تىراۋ تىرنالار» قيقۋى سەزىندىردى…
ءمادينا جاقىپ
