ەلوردانىڭ بيىلعى جارتىجىلدىقتاعى سانيتاريالىق جاعدايى قانداي؟ جەمىس-جيدەكتەردى قاي جەردەن ساتىپ العان دۇرىس؟ بۇل جونىندە مەملەكەتتىك سانيتاريالىق-ەپيدەميولوگيالىق قاداعالاۋ كوميتەتىنىڭ استانا قالاسى بويىنشا دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى سارحات بەيسەنوۆامەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.
– سارحات ساعىنتايقىزى, بيىلعى جارتىجىلدىقتاعى استانا قالاسىنىڭ سانيتاريالىق-ەپيدەميولوگيالىق احۋالى قانداي بولدى؟ تاعامنان جاپپاي ۋلانۋ, قانداي دا ءبىر جۇقپالى سىرقاتتىڭ وقىستان تارالۋى سەكىلدى توتەنشە جاعداي تىركەلدى مە؟
– ونداي وقىس وقيعادان امانبىز. كەلىمدى-كەتىمدى كىسىلەردىڭ كوپتىگىنە قاراماستان, استانادا سانيتاريالىق-ەپيدەميولوگيالىق جاعداي تۇراقتى. ديفتەريا, قىزىلشا, قىزامىق, كوكجوتەل, قۇتىرما, سىرەسپە, تىرىسقاق, ءسىبىر جاراسى سەكىلدى جۇقپالى سىرقات تۇرلەرى تىركەلگەن جوق. بۇعان الدىن الا ەگىلۋ جۇمىستارى دا وڭ اسەر ەتكەنى انىق.
بىلتىرعى وسى ۋاقىتپەن سالىستىرعاندا ءجىتى ىشەك ينفەكتسياسى(جىي) 4,9 پايىزعا تومەندەدى. تاراتىپ ايتساق, سالمونەللەز – 5 پايىزعا, ۆيرۋستى ا گەپاتيتى – 48,9 پايىزعا, ۆيرۋستى ۆ گەپاتيتى – 7,5 پايىزعا كەمىگەنى بايقالدى. بۇل جۇقپالاردىڭ وشاعى قايدان تارالعانىن تەكسەرگەن كەزدە, 54 پايىزى تۇرمىستىق-بايلانىس جولىمەن, 47,5 پايىزى ۆيرۋستىق فاكتورلار ارقىلى, 33,6 پايىزى تاماقپەن, 1,4 پايىزى سۋ ارقىلى جۇققانى انىقتالدى.
بيىلعى ءساۋىر ايىنان بۇگىنگە دەيىن وسى دياگنوزبەن 8 تۇرعىن قالالىق جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسىنا ءتۇستى. ءبىز ەمدەۋ مەكەمەسىنە تۇسكەن ءار اداممەن سويلەسىپ, سىرقاتىن نەمەن بايلانىستىراتىنىن, قانداي تاعام جەگەننەن كەيىن اۋرۋ بەلگىلەرى بايقالعانىن ءتاپتىشتەپ سۇراپ, سودان كەيىن ەپيدەميولوگيالىق كورسەتكىشتەر بويىنشا ءجىي وشاقتارىنا ءمىندەتتى تۇردە تەكسەرۋ جۇرگىزەمىز. سونداي تەكسەرۋ كەزىندە ازىق-تۇلىكتەن الىنعان 135 سىنامانىڭ تورتەۋى باكتەريولوگيالىق كورسەتكىشكە سايكەس كەلمەدى. بۇعان قوسا, ەپيدەميولوگيالىق ماڭىزدى ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن دە ۇنەمى باقىلاۋدا ۇستايمىز. سانيتاريالىق-حيميالىق كورسەتكىشتەرى بويىنشا تالاپقا ساي كەلمەگەن ازىق-تۇلىكتىڭ ۇلەسى – 1,5 پايىزدى, ميكروبيولوگيالىق كورسەتكىشتەرى بويىنشا – 4,4 پايىزدى قۇرادى.
قۇس جانە ءسۇت ونىمدەرىنىڭ ساپاسىن تەكسەرۋ ءۇشىن الىنعان 428 سىنامانىڭ 6-اۋى قالىپتاعىداي بولماي شىقتى. سونىڭ ىشىندە قۇس ەتىنەن الىنعان 98 سىنامانىڭ ەكەۋىندە پاتوگەندى سالمونەللا انىقتالدى. بۇلار – اقش پەن ۋكراينا ەلدەرىنىڭ ءونىمى.
ال ءسۇت ونىمىنەن 183 سىناما زەرتتەلىپ, سونىڭ ىشىندە پاۆلودارلىق «مولكوم» جشس ءونىمى ميكروبيولوگيالىق كورسەتكىشتەرگە سايكەس كەلمەدى. اقمولا وبلىسى تسەلينوگراد اۋدانى سوفيەۆكا اۋىلىنان اكەلىنگەن شيكى ءسۇتتىڭ قۇرامىنان برۋتسەللەز قوزدىرعىشىنىڭ دنك-سى تابىلدى.
مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق ەكونوميكالىق سوتىنا 27 ماتەريال جىبەرىلىپ, 4 نىساننىڭ جۇمىسى توقتاتىلدى.
– ءجىتى ىشەك ينفەكتسياسىن الدىن الۋ ماقساتىندا قانداي جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر؟
– ارينە, اۋرۋدى ەمدەگەننەن گورى ونىڭ الدىن العان الدەقايدا جاقسى. دەپارتامەنت ماماندارى العاشقى جارتىجىلدىقتا سانيتاريالىق-ەپيدەميولوگيالىق احۋال مەن ينفەكتسيالىق سىرقاتتاردىڭ الدىن الۋ جونىندە جەرگىلىكتى گازەتتەرگە 23 ماقالا جاريالاپ, تەلەارنا مەن راديوعا 28
سۇحبات بەردى. وسى تاقىرىپتا قالاداعى بەينەتەرمينالداردا روليكتەر تۇراقتى تۇردە جۇرەدى. ءىرى بيزنەس ورتالىقتارى مەن ساۋدا
ورىندارىندا ءجىتى ىشەك ينفەكتسياسىنان ساقتانۋ جولدارى جازىلعان باننەرلەر ورناتتىق. قوعامدىق تاماقتاندىرۋ ورىندارىندا, ءسان سالوندارىندا, بيۋدجەتتىك ۇيىمداردا 40-تان استام سەمينار دا وتكىزىپ ۇلگەردىك.
– ءجىتى ىشەك ينفەكتسيالارىنىڭ تارالۋىنا كەيدە جەمىس-جيدەكتەردىڭ ساپاسى دا اسەر ەتىپ جاتادى. استانادا ساتىلاتىن باقشا ونىمدەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگى جونىندە نە ايتار ەدىڭىز؟
– استانا قالاسىنا سىرتتان اكەلىنەتىن جەمىستەر مەن كوكونىستەردىڭ ساپاسى دا ۇنەمى باقىلاۋىمىزدا. وتكەن التى اي ىشىندە ءبىز جەمىس-جيدەكتەردىڭ قۇرامىنداعى نيترات مولشەرىن تەكسەرۋگە 529 سىناما الدىق. سونىڭ ىشىندە 17 سىنامادا كورسەتكىش قالىپتاعىدان جوعارى ەكەنى انىقتالدى. ونىڭ 11-ءى قىتايدان اكەلىنگەن كادى (باكلاجان) جانە شالعام, قاۋىننان تابىلدى. وسىلايشا, بارلىعى 80 كەلى جەمىس-جيدەك ساتىلىمنان الىندى. سوندىقتان تۇرعىندارعا ايتارىمىز, جەمىس, كوكونىستەردى كورىنگەن جەردەن ساتىپ الۋدان اۋلاق بولىڭىزدار. ولاردى تەك ساۋدا ورتالىقتارىنان, ءىرى دۇكەندەر مەن بازارلاردان العان ءجون. جول بويىندا, پالاتكالاردا جانە ماشينامەن اكەلىپ ساتىپ تۇرعان ونىمدەرگە جولاماعاندارىڭىز ابزال. كەز كەلگەن جەمىستى مۇقيات جۋ كەرەك. وندىرۋشىلەر باقشا ونىمدەرى ۇزاق ساقتالۋى ءۇشىن ونى وندىرىستىك بالاۋىزبەن وڭدەيدى. سونىڭ سالدارىنان ونىمدەردىڭ سىرتىندا ادام دەنساۋىعىنا زيان ۋلى حيميكاتتار مەن باكتەريالار قالىپ قويادى. سوندىقتان, جەمىستەردى ءۇي جاعدايىندا دەزينفەكتسيالاپ العان ءجون. ول ءۇشىن «ميكروحلور» پرەپاراتىن قولدانۋعا بولادى. بۇل پەستيتسيدتەردى, باكتەريالاردى جويىپ, جەمىستەردى تازالاپ قانا قويماي, ولاردىڭ بالعىندىعىن ساقتاۋعا دا وڭ اسەر ەتەدى.
– قازىر جاعاجاي ماۋسىمىنىڭ قىزعان شاعى. قالالىق ساياباقتىڭ اۋماعىنداعى ەسىل وزەنىنىڭ جاعالاۋىندا ەلوردالىقتار دەمالىپ, سۋعا شومىلىپ جۇرەدى. جالپى, وزەن مەن ونىڭ اينالاسىنداعى قۇمدى جاعاجاي قانشالىقتى تالاپقا ساي كەلەدى؟
– ءبىز مامىر ايىنان قازان ايىنا دەيىن ەسىل وزەنى مەن اقبۇلاق سۋىنىڭ ساپاسىن اي سايىن تەكسەرىپ وتىرامىز. جالپى, ەلورداداعى جالعىز شومىلاتىن سۋ ايدىنى ءوزىڭىز ايتقان ورتالىق ساياباقتاعى ەسىلدىڭ جاعالاۋى ەكەنىن باسا ايتقىم كەلەدى. ونىڭ سانيتاريالىق-حيميالىق جانە ميكروبيولوگيالىق كورسەتكىشتەرى تالاپقا ساي. ال اقبۇلاق سۋىنا شومىلۋعا تىيىم سالىنعان. ونىڭ تۇسىنا بۇل تۋرالى ەسكەرتۋ جازىپ تا قويدىق. بىراق كەيبىر تۇرعىندار وعان قاراماي, شومىلىپ جۇرەتىنىن بايقايمىز. لاي سۋ ءارتۇرلى تەرى جانە جۇقپالى اۋرۋلارعا اكەلىپ سوقتىرۋى مۇمكىن. سوندىقتان, اباي بولىڭىزدار دەگىم كەلەدى.
اڭگىمەلەسكەن
قىمبات توقتامۇرات
از-كەم انىقتاما
استانا قالاسى سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق دەپارتامەنتi التى ايدىڭ ىشىندە جوسپارلى – 890, جوسپاردان تىس – 647, باسقا دا 2305 تەكسەرۋ جۇرگىزىپ, انىقتالعان زاڭ بۇزۋشىلىقتار بويىنشا 800-دەن اسا سانيتارلىق ۇيعارىم بەردى. جالپى سوماسى 10416929 تەڭگەنى قۇرايتىن 750 ايىپپۇل سالىنىپ, 624 ادام جۇمىستان شىعارىلدى.
تەكسەرۋدىڭ ناتيجەسىندە تالاپقا ساي كەلمەگەن 878 كەلى ازىق-تۇلىك ساۋدادان الىنىپ تاستالدى.
