«استانا وپەرا» تەاترى ۇيىمداستىرعان «جىبەك جولى» حالىقارالىق فەستيۆالى باستالدى. فەستيۆال شىمىلدىعى دجاكومو ءپۋچچينيدىڭ ايگىلى «توسكا» وپەراسىمەن اشىلدى.
توسكا پارتياسىن اننا پيروتستسي, سكارپيا پارتياسىن يتاليالىق وپەرا ءانشىسى البەرتو گازالي ورىنداپ, الەمگە ايگىلى تەنور – ماسسيمو دجوردانو كاۆارادوسسيدىڭ رولىنەن كورىندى. لۋكا رونكونيدىڭ سارقىلمايتىن رەجيسسەرلىك قيالىمەن استاسقان «لا سكالا» تەاترىنىڭ ايرىقشا قويىلىمى راسىمەن دە تاڭداي قاقتىرادى. كورەرمەندەر ناپولەون اسكەرى يتالياعا باسىپ كىرگەن تاريحي كەزەڭدى قامتىعان قويىلىمنىڭ دەكوراتسيالارى مەن كوستيۋمدەرىنە ءسۇيسىنىپ جاتتى. «توسكاعا» كەلگەندەر يتاليادا جۇرگەندەي كۇي كەشەرى ءسوزسىز» دەگەن تەڭەۋمەن كەلىسپەۋگە بولماس. ءبىر عاسىردان استام ۋاقىت بۇرىن جارىق كورگەن مۋزىكالىق جاۋھار بۇگىندە الەمدىك وپەرانىڭ بەستىگىنەن تۇسپەي كەلەدى. ەلوردا كورەرمەندەرىنە ۇسىنىلعان جاڭالىقتار بۇل عانا ەمەس. قازاننىڭ التىسىنا دەيىن جالعاساتىن فەستيۆال اياسىندا «استانا وپەرا» تەاترى ساحناسىنىڭ تورىندە يتاليادان بولەك, فرانتسيا, قىتاي, رەسەي جانە قازاقستاننىڭ وپەرا جانە بالەت جۇلدىزدارى ونەر كورسەتەدى.
كورەرمەن نازارىنا ۇسىنىلاتىن س.پروكوفەۆتىڭ اتاقتى «رومەو مەن دجۋلەتتا» بالەتىندەگى رومەو رولىنە فرانتسيادان رومان ميحالەۆ شاقىرتىلسا, دجۋلەتتانى ءمادينا باسپاەۆا سومدايتىنىن ايتا كەتكەن ءجون. ال, م. تولەباەۆتىڭ «بiرجان-سارا» وپەراسىنا سانكت پەتەربۋرگتەگى ماريا تەاترىنىڭ جەتەكشى ءسوليسى احمەت اعادي مەن قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى نۇرجامال ۇسەنباەۆا قاتىسادى. سونداي-اق, ايتۋلى شارا باعدارلاماسىنا كسرو حالىق ءارتىسىنىڭ 85 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان «ءسۇيۋ, ۇمىتتەنۋ جانە سەنۋ» اتتى بيبىگۇل تولەگەنوۆانىڭ بەنەفيسى ەنىپ وتىر. ۇلتتىق وپەرا ساڭلاعى قۇرمەتىنە ۇيىمداستىرىلعان كونتسەرت باعدارلاماسىندا قازاقستان جانە شەتەل كومپوزيتورلارى وپەراسىنان اريالار, حالىق اندەرى, رومانستار, اسپاپقا ارناپ جازىلعان تۋىندىلار ورىندالادى.
سونىمەن بىرگە, ماريا تەاترى ۇسىناتىن ر.ۆاگنەردىڭ «نيبەلۋنگ ساقيناسى» تەترالوگياسىنىڭ ەكى بولىگى, «رەين التىنى» جانە «ۆالكيريا» وپەراسى قازاقستاندا ءبىرىنشى رەت ورىندالماق.
«استانا وپەرا» مەملەكەتتىك وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ ديرەكتورى تولەگەن مۇحامەدجانوۆتىڭ ايتۋىنشا, استانالىقتار اتالمىش فەستيۆالگە ەرەكشە ىقىلاس تانىتۋدا. «90-جىلدارى اباي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ ديرەكتورى بولعاندىقتان, كورەرمەن جيناۋدىڭ قيىندىعىن بىلەمىن. زالدى تولتىرا الماي, كەيىڭكىرەپ جۇرەتىن ەدىك. ال, قازىرگى جاعداي باسقا. حالىقتىڭ تەاترعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ەداۋىر ارتقانىن بايقادىق. اسىرەسە, «توسكا», «ءبىرجان-سارا» وپەرالارى, «رومەو مەن دجۋلەتتا» بالەتىنىڭ بيلەتتەرى شىققان كۇننەن-اق تەز ساتىلىپ كەتتى. كەي قويىلىمداردىڭ بيلەتتەرى تاۋسىلىپ تا قالدى. ال, باعاسىنا توقتالار بولسام, ارينە, اركىم وتىراتىن ورىندى قالتاسىنا قاراي تاڭدايدى عوي. بىراق اجەپتاۋىر قولجەتىمدى, ويتكەنى بيلەت قۇنى 500 تەڭگەدەن باستالادى» دەيدى ول.
فەستيۆالگە بايلانىستى وتكىزىلگەن بريفينگتە شەتەلدەن كەلگەن ونەر مايتالماندارىنا قويىلعان ءبىر ءجۋرناليستىڭ «قازاقستان وپەرا ساڭلاقتارىنان كىمدەردى بىلەسىز؟ ەلىمىزدىڭ شىعارماشىلىعىمەن قانشالىقتى تانىس ەدىڭىزدەر؟» دەگەن سۇراعىنا, وكىنىشكە قاراي, كوڭىل كونشىتەرلىك جاۋاپ ەستىمەدىك. ماسسيمو دجوردانو ءبىزدىڭ ساحنادا العاش رەت ونەر كورسەتەتىندىگىن ايتىپ, ارىپتەستەرمەن تانىسىپ, شىعارماشىلىق بايلانىس ورناتۋعا مۇمكىندىك تۋعاندىعىنا ءوز ريزاشىلىعىن بىلدىرسە, اننا پيروتستسي «بىلمەيمىن» دەگەندەي, ءۇنسىز عانا يىعىن كوتەردى.
«ءبىزدىڭ ءانشى-بيشىلەر دە ەشكىمنەن كەم ەمەس. ءمادينا باسپاەۆا فرانتسياداعى «بوردو» تەاترىندا بىرنەشە رەت دجۋلەتتا ءرولىن سومدادى. مەدەت شوتاباەۆ بۇگىنگى كۇنى يتاليالىقتارعا قولتاڭباسىن بەرىپ ءجۇر. جۇپار عابدۋللينانى رۋمىنيا تەاترى «ايدا» وپەراسىنىڭ باستى پارتياسىن ورىنداۋعا شاقىرعان بولاتىن. ال, «ايدا» – كەز كەلگەن ءانشى قول جەتكىزە بەرمەيتىن بيىكتىك. بۋحارەست ساحناسىندا ول ۇزدىك ونەر كورسەتتى. وسىنداي-وسىنداي سەرىكتەستىك ارقىلى وپەرا انشىلەرىنىڭ الەمدىك جولىن اشۋىمىز كەرەك. جان-جاقتى بايلانىس ورناتىلعاننان كەيىن ونەرپازدارىمىز دۇنيە ءجۇزى تىڭداۋشىلارىنا تانىلا باستايدى» دەگەن سوزىمەن تولەگەن مۇحامەدجانوۆ ازعانتاي عانا ۇنسىزدىكتى ءبولىپ جىبەردى.
ال, البەرتو گازالي:
– عاجاپ تەاتردىڭ ومىرگە كەلگەنىنە كۋا بولىپ وتىرمىن. مەن ءۇشىن بۇل لوندونداعى كورولدىك تەاتر مەن مەتروپوليتەن وپەرا تەاترى ساحناسىندا ونەر كورسەتكەنمەن بىردەي, – دەپ تەاترىمىزعا جوعارى باعا بەردى.
ءمادينا جاقىپ
