قازىرگى تاڭدا زياتكەرلىك مەنشىك ماسەلەلەرىنە ايرىقشا نازار اۋدارىلادى. ول دەربەس سالا رەتىندە ەلىمىزدىڭ يننوۆاتسيالىق دامۋىنىڭ بارلىق ستراتەگيالىق قۇجاتتارىندا جانە حالىقارالىق كەلىسىمدەردە قامتىلدى. ايتالىق, قازاقستان – پاريج كونۆەنتسياسىنىڭ, مادريد كەلىسىمىنىڭ, پاتەنتتىك ىنتىماقتاستىق تۋرالى حالىقارالىق كەلىسىمنىڭ قاتىسۋشىسى. سونداي-اق, پاتەنتتەر, تاۋار تاڭبالارى تۋرالى زاڭداردى قوسا العاندا, زياتكەرلىك مەنشىك نىساندارىنىڭ قۇقىلارىن قورعاۋدىڭ ءبىرتۇتاس جۇيەسى جاسالدى.
مىنە, سوندىقتان, ءبىز پرەزيدەنت ن.ءا.نازارباەۆ بيىل 5 شىلدەدە قول قويعان جاڭا رەداكتسياداعى اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكستە زياتكەرلىك مەنشىك قۇقىعىن بۇزۋ, ياعني, بوتەن تاۋار تاڭباسىن, قىزمەت كورسەتۋ تاڭباسىن, تاۋار شىعارىلعان جەردىڭ اتاۋىن نەمەسە فيرمالىق اتاۋدى زاڭسىز پايدالانعانى ءۇشىن اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتاتىن زاڭ تالاپتارى قالاي كورىنىس تاپقانىنا توقتالامىز.
جاڭا رەداكتسياداعى كودەكستىڭ 158-بابىنا سايكەس, بوتەن تاۋار بەلگىسىن, قىزمەت كورسەتۋ تاڭباسىن نەمەسە تاۋار شىعارىلعان جەردىڭ اتاۋىن, بىرتەكتەس تاۋارلارعا, كورسەتىلەتىن قىزمەتتەرگە ارنالعان, ولارعا ۇقساس بەلگىلەۋلەردى, سونداي-اق بوتەن فيرمالىق اتاۋدى زاڭسىز پايدالانۋ, ەگەر بۇل ءىس-ارەكەتتەردە قىلمىستىق جازا قولدانىلاتىن بەلگىلەر بولماسا, تاۋار تاركىلەنەدى. ال, ونى اينالىسقا ەنگىزىپ, پايدا كوزدەگەن جەكە تۇلعالارعا – 30, شاعىن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە – 40, ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە – 50, ءىرى كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە 100 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل سالىنادى.
1999 جىلدىڭ 26 شىلدەسىندە قابىلدانعان «تاۋار تاڭبالارى, قىزمەت كورسەتۋ تاڭبالارى جانە تاۋار شىعارىلعان جەرلەردىڭ اتاۋلارى تۋرالى» زاڭعا سايكەس, تاۋار تاڭبالارىن قورعاۋ قۇقى كاسىپكەرلىكپەن اينالىساتىن كەز كەلگەن زاڭدى تۇلعاعا نەمەسە جەكە تۇلعاعا بەرىلۋى مۇمكىن. تاۋار تاڭباسىنا مەنشىك قۇقىعى كۋالىكپەن راستالادى.
ەسكەرە كەتەرلىگى, زاڭدى تۇردە تاۋار تاڭباسى
ن پايدالانۋ قۇقىعى ليتسەنزيالىق كەلىسىم بويىنشا باسقا تۇلعاعا بەرىلۋى مۇمكىن. ونداي كەزدە زياتكەرلىك شىعارماشىلىق جۇمىس ناتيجەسىنىڭ يەگەرى مەنشىك قۇقىن ۋاقىتشا پايدالانۋ جونىندە ەكىنشى تاراپپەن كەلىسىمگە كەلە الادى.
جاڭا رەداكتسياداعى اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكس 2015 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ كۇشىنە ەنەدى. بۇرىنعىسىمەن سالىستىرعاندا جاڭارتىلعان زاڭدا زياتكەرلىك مەنشىك قۇقىلارىن قورعاۋ سالاسىندا «بوتەن تاۋار تاڭباسىن, قىزمەت كورسەتۋ تاڭباسىن, تاۋار شىعارىلعان جەردىڭ اتاۋىن نەمەسە فيرمالىق اتاۋدى زاڭسىز پايدالانعانى ءۇشىن» دەگەن 158-جالعىز عانا باپ قالدى. الايدا, جاڭا رەداكتسيادا اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك ءىس-ارەكەتتەردە قىلمىستىق جازا قولدانىلاتىن ارەكەت بەلگىلەرى بولماسا عانا قولدانىلادى. ياعني, زاڭ شىعارۋشى ورگان جاۋاپكەرشىلىك شەڭبەرىن كەڭەيتىپ وتىر. وسىعان ۇقساس زاڭ بۇزۋشىلىقتىڭ بىرنەشە مارتە جاسالۋى نەمەسە ءىرى زالال كەلتىرۋ سياقتى جىكتەمەلىك بەلگىلەرى كەز كەلگەن زاڭدى نەمەسە جەكە تۇلعانى 222-باپ بويىنشا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋعا نەگىز بولىپ تابىلادى. قىلمىستىق ءىس-ارەكەت ءۇشىن ءۇش ءجۇز اەك دەيىنگى مولشەردە ايىپپۇل سالىنادى نەمەسە 240 ساعاتقا دەيىنگى مەرزىمگە قوعامدىق جۇمىستارعا جەگۋ, 75 تاۋلىككە دەيىنگى مەرزىمگە قاماۋعا الۋ جازاسى قولدانىلادى.
جاقسىبەك توكەەۆ,
استانا قالاسى بويىنشا ادىلەت دەپارتامەنتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى
