Qazaqstanda 2009 jyldan bastap qabyldanǧan «Diplommen auylǧa» jobasy bügınge deiın jüzege asyrylyp keledı. Jobanyŋ negızgı maqsaty – auyldyq eldi mekenderge jūmys isteuge jäne tūruǧa kelgen densaulyq saqtau, bilim beru, äleumettik qamsyzdandyru, mädeniet, sport, agroönerkäsıptık keşendı mamandary men auyldyq okrug äkımderı apparattarynyŋ memlekettık qyzmetşılerıne äleumettik qoldau körsetu.
Jobanyŋ şeŋberınde kelgen mamanǧa 100 (AEK) ailyq eseptık körsetkışte (345 myŋ teŋge) bırjolǧy köterme järdemaqy berıledı. Al tūrǧyn üi satyp alu üşın jyldyq 0,01% mölşerinde 15 jylǧa deiıngı merzimge 1 500 (AEK) ailyq eseptık körsetkışte (5 200 mln myŋ teŋge) kredit türınde äleumettık qoldau şaralary közdelgen.
Alaida būl baǧdarlamasynyŋ jüzege asyp jatqanyna 14 jyl boldy, mamandarǧa mūqtaj öŋırler köbeimese, azaiǧan joq. Öz mındettemesın oryndap, üş jyl auylda jūmys ıstegen mamandar tiıstı merzımı aiaqtalǧan soŋ jügın buyp-tüiıp, qaitadan qalaǧa köşıp ketıp jatyr. Jyldar boiy biudjetten qarjy qūiylyp kelgen baǧdarlama nege mındetın mınsız oryndai almai jatyr?
Köşken jas mamandardyŋ baǧdarlamadan ainyp, qalaǧa qaityp ketuınıŋ salmaqty sebebı – tūrǧyn üidı satyp alu qiyndyqtary jäne ortalyqtandyrylǧan su men jyludyŋ jabdyqtaluynyŋ joqtyǧy.
Nätijesı köptegen auyl älı künge deiın täjıribelı mūǧalımsız, bılıktı därıgersız otyr.
Memleketten berıletın bır rettık 345 myŋ teŋge nege jetedı!? Qazır azyq-tülıktıŋ auyldaǧy qūny qaladaǧy baǧamen bırdei. Üige dep berıletın 5 million teŋgege üi ala alasyz ba? Nemese jobamen barǧan maman sol auylda «kvartirant» bolyp jüru kerek pe?
Osy oraida, Jalpyūlttyq sosial-demokratiialyq partiiasy, auyldyq jerlerge barǧan mamandarǧa jaǧdai jasau maqsatynda tömendegı ūsynystardy ūsynady:
- Mamandarǧa berıletın bır rettık köterme järdemaqyny, är otbasy müşesıne iaǧni adam basyna 150 (AEK) ailyq eseptık körsetkışke (520 myŋ teŋgege) deiın arttyru;
- Auyldar tügılı, keibır audandardyŋ özınde «Diplommen auylǧa» baǧdarlamasynyŋ kriteriilerıne säikes keletın tūrǧyn üiler joq. 70-jyldary salynǧan üiler qūlaiyn dep jatyr jäne tūruǧa qolaisyz. Sondyqtan da jas mamandarǧa 5 mln teŋgege kredit bergenşe jaŋa üiler salyp beru nemese tūrǧyn üi satyp aluǧa jäne saluǧa berıletın nesie mölşerın 3000 (AEK) ailyq eseptık körsetkışke (10 mln teŋgege) deiın ūlǧaitu. (auyldy eldı mekenderdıŋ geografiialyq ornalasqan jerıne bailanysty.)
- Baǧdarlama aiasynda auyldyq jerlerge baratyn mamandardyŋ 70% jas otbasylar bolǧandyqtan, mındettı eŋbek ötılımın 3 jyldan, 5 jyl nemese 7 jyl aralyǧyna deiın ūzartu qajet.
- Baǧdarlamanyŋ auqymyn keŋeitıp, oǧan auyldyq audandardyŋ ortalyqtary bolyp tabylatyn monoqalalar men şaǧyn qalalardy engızudı ūsynamyz.
Nauryz SAILAUBAI,
Mäjılıs deputaty
