Alaş kösemı, qazaq älıpbiınıŋ, ūlttyq tıl bılımınıŋ, türkıtanu ǧylymynyŋ, ädebiettanudyŋ atasy, ūlt ūstazy Ahmet Baitūrsynūlynyŋ 140 jyldyǧyna arnalǧan «Ahmet Baitūrsynūly: qairatker amanaty jäne ūlt mūraty» atty respublikalyq ǧylymi-teoriialyq konferensiia öttı. Elımızdıŋ tükpır-tükpırındegı ziialy qauym men ahmettanuşylar osy basqosudan tabyldy.
L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınde būrnaǧy künı ūiymdastyrylǧan şara barysynda qazaq älıpbiınıŋ jasaluyndaǧy, ūlttyq tıl bılımınıŋ qalyptasuyndaǧy, ūlttyq söz önerı teoriiasynyŋ jazyluyndaǧy Ahmet Baitūrsynūlynyŋ tarihi missiiasyna ǧylymi saraptama jasaldy. «Ahmet – ǧasyrlar tolǧanysymen tuǧan, ǧasyrlardyŋ qajettıgıne jauap beretın ūly tūlǧa. Onyŋ san-salaly qyzmetı, mūrasy – ärqaisysy bır-bır Alatau dese bolady. Ahaŋnyŋ ǧalymdyǧy, qairatkerlıgı, audarmaşylyǧy, sazgerlıgı ülken-ülken zertteulerge negız bolatyn dünie. A.Baitūrsynūlynyŋ eŋ ülken eŋbegı, menıŋ oiymşa, ol – halyqty oiatqany. Ǧasyrdyŋ basynda Abai qazaqty «jaqsy men jamandy aiyrmadyŋ» dep aitqan emes pe, osy «jaqsy men jamandy aiyrmaǧan» qazaqty Ahaŋdar oiatty. Ahmet qazaq memlekettılıgın qalai qūru kerektıgın aiqyndap bergen jäne sonyŋ alǧaşqy qadamyn jasap ketken tūlǧa» deidı Ş.Uälihanov atyndaǧy Tarih jäne etnologiia institutynyŋ direktory, professor Hangeldı Äbjanov. «Ahmet Baitūrsynūlynyŋ mūrasymen, artynda qaldyrǧan eŋbegımen san ūrpaq tärbielenetın bolady jäne odan halqyna qyzmet etudıŋ, älemdık bäsekege tötep berudıŋ ülgısın alatyn bolady. Mūndai tūlǧalarsyz bızdıŋ tarihymyz bolmas edı, olarsyz äleumettık ılgerıleu de bolmas edı. Bız Baitūrsynūlyna mäŋgı boryştar halyqpyz. …Ahaŋa «ūlt ūstazy» degennen görı, «ūlttyŋ ar-ojdany» degen laiyq» deidı ǧalym. Sebebı, Ahmet Baitūrsynov bılım men ǧylymǧa türen salyp qoiǧan joq, qazaqtyŋ alǧaşqy älıpbiın tüzgen. Qazaq tılı bılımınıŋ ırgetasyn qalaǧan. Ūlttyq söz önerınıŋ teoriiasyn jasaǧan adam. Ǧalymdyǧy bır töbe bolsa, qairatkerlıgı, aǧartuşylyǧy, audarmaşylyǧy, sazgerlıgı taǧy bar. «Osynyŋ bärı älı de tereŋ zerdeleudı qajet etedı» deidı ziialy top.
Konferensiianyŋ jäne bır maŋyzdy maqsaty – Ahmet Baitūrsynūlynyŋ tuǧan jylyn naqtylau. Astana qalasy Tılderdı damytu basqarmasynyŋ bastyǧy Erbol Tıleşovtıŋ aituynşa, keibır oqulyqtarda ǧalymnyŋ tuǧan jylyna qatysty türlı jaŋsaq nūsqalar berılıp, ǧylymi ortadaǧy pıkır bır ızge salynbai qoidy. «Ahmet Baitūrsynov 1873 jyldyŋ 28-qaŋtarynda tuǧan» delınıp jür. Al, şyndyǧynda olai emes. Qairatkerdıŋ düniege kelgen künı – 1872 jyldyŋ 5-qyrküiegı. Būǧan dälel – taiauda tabylǧan Ahaŋnyŋ öz qolymen jazǧan ömırbaiany. Sondyqtan, tarihi derekter naqtylanyp, qairatker ǧūmyrbaianyna qatysty qatelık tüzelse, deidı ǧalymdar.
Ashat RAIQŪL
