Älemdegı bırden-bır beibıt qala atanǧan Astana taǧy da tatulyqpen kelısımdı tu etken alqaly jiynnyŋ alaŋyna ainaldy. Älemnıŋ 25 elınen aǧylǧan qoǧam, mädeniet, dın qairatkerlerı qazaq elınıŋ astanasynda bas qosyp, I Bükılälemdık ruhani kelısım kongresınıŋ 20 jyldyq mereitoiyna arnalǧan «Ruhani mädeniet arqyly – düniejüzılık beibıtşılıkke qadam» atty halyqaralyq ǧylymi-täjıribelık konferensiia ötkızdı.
Täuelsızdık saraiynda ötken alqaly basqosudy osy jiynnyŋ basy-qasynda jürgen «Ruhani kelısım kongresı» halyqaralyq qoǧamdyq qorynyŋ töraǧasy, senator Tölegen Mūhamedjanov aşty. Ol jyl saiyn elımızde 18 qazan künı atalyp ötetın Ruhani kelısım künınıŋ tarihyna toqtalyp, osydan jiyrma jyl būryn Almatyda ötkızılgen Bükılälemdık ruhani kelısım kongresıne ekpın tüsırdı.
– Kongrestı ötkızu künı kezdeisoq taŋdalǧan joq, – dedı Tölegen Mūhamedjanūly. – Osydan jüz jyl būryn būl ideia Chikago qalasynda (AQŞ) düniege kelgen bolatyn. Ökınışke qarai, tamaşa bastama jalǧasyn tappady. Tek 1992 jyly igı ıs qazaq elınde qaita jandanyp, Almatyda «Ǧaryş. Jer. Adamzat» ūranymen I Bükılälemdık kongress öttı. Sol kezde Respublika saraiyna jinalǧan üş myŋ adam bır kümbezdıŋ astynda, bır demmen Jaratuşyǧa jürekterınıŋ eŋ ızgı nietterımen dūǧa qylǧany esımızde. Sol künnen bastap ruhani kelısım ideiasy älemge taralyp, adamzat sanasyna adamgerşılık qūndylyqtaryn sıŋıruge ūmtylyp keledı.
Öz sözınde Tölegen Mūhamedjanov I Bükılälemdık ruhani kelısım kongresın ötkızude Elbasy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ eŋbegı erekşe ekenın aita kele:
– Ruhani kelısım künı arqyly bız ūzaq jyldar boiy qol üzıp qalǧan jaqsy dästür – qaiyrymdylyqty qaita jaŋǧyrttyq. 18 qazan küngı qaiyrymdyq ıs-şaralar – būl tek ädemı işarat qana emes, şynymen igı ıs, ızgılıktı qadam. Şyn jürekten şyqqan igılık qana jürekterge jylylyq ūialatady. Adamdar arasynda ruhani bailanys osylai paida bolady. Ruhani-önegelık qūndylyqtar arqyly älemdı ruhtandyru – bügıngı künnıŋ de, bolaşaqtyŋ da atqaruǧa tiıs mındetı, – dedı.
I Bükılälemdık ruhani kelısım kongresınen keiın būl kün – atauly mereke retınde küntızbege endı. Onyŋ maŋyzdy oqiǧasynyŋ bırı – 2010 jyldyŋ qazan aiynda Astanada ötken Bükılälemdık ruhani mädeniet forumy edı. «Oǧan älemnıŋ 72 elınen 500-den astam delegat qatysty. Älemdık täjıribede alǧaş ret Forum ruhani mädeniettıŋ qos qanaty: dıni jäne zaiyrly ruhanilyqty bırlıkke şaqyrdy», – dep atap körsettı T.Mūhamedjanov.
Alqaly mäjılıste negızgı baiandamany RF Memlekettık dumasynyŋ deputaty, KSRO halyq ärtıs İosif Kobzon jasady.
Jiynda Mädeniet jäne aqparat ministrı Darhan Myŋbai da söz alyp, TMD elderınıŋ mädeni-ruhani ordasy bolǧan elordamyz endı türkı älemınıŋ de mädeni-ruhani astanasyna ainalyp otyrǧanyn, jaqynda Memleket basşysy N.Nazarbaevtyŋ ūsynysymen IýNESKO-nyŋ sessiiasynda Mädenietterdıŋ yqpaldasuynyŋ 10 jyldyǧyn atap ötu jönınde ūsynys bıldırgenderın, bırden qoldau tapqan būl bastama laiyqty atalyp ötetının jetkızdı.
Konferensiiada Bükılälemdık forumnyŋ bas hatşysy Mohammad Taşhiri, Jahandyq instituttyŋ prezidentı Djonatan Granoff, IýNESKO janyndaǧy Qazaqstannyŋ tūraqty ökılı Oljas Süleimenov, Äzerbaijannyŋ būrynǧy mädeniet ministrı Polat Biulbiuloǧly, taǧy basqalar söz söiledı. Alystan at terletıp kelgen qoǧam, mädeniet qairatkerlerı, dınbasylary düniejüzın jailaǧan alauyzdyq pen qatygezdık adamzattyŋ ruhani jūtaŋdauynan bolyp otyrǧanyn, jūmyr jerdı qaqtyǧys pen daǧdarystan qūtqarudyŋ bır joly – ruhani bırlık pen özara kelısım ekendıgın äŋgıme özegıne ainaldyrdy. Döŋgelek üstel basyna jinalǧandardyŋ aituynşa, älemde jiılep ketken tabiǧat apattary da kezdeisoqtyq emes. «Adamzat balasynyŋ qatygezdık qūmar, jauyzdyqqa jaqyn boluyna Jer-ana da öz qarsylyǧyn bıldırıp jatyr. Tosynnan kelgen tabiǧi apattar – sonyŋ aiǧaǧy. Älemdı qūrdymǧa ketuden qūtqaruşy küş – ruhani mädeniet. Işkı jan düniesı küizelıske ūşyraǧan älem halyqtaryna osy mäselenı ūǧyndyru kerek», – deidı olar.
Osy pıkır töŋıregıne toptasqan köpşılık baiandamalar oqylyp bolǧannan keiın I Bükılälemdık ruhani kelısım kongresınıŋ mereitoilyq qararyn qabyldady. Onyŋ mätını 1 million 200 myŋ adamǧa taratyldy. Ūiymdastyruşylardyŋ aituynşa, hat alǧan azamattardyŋ 500 myŋy Qazaqstanda, 500 myŋy – Reseide, qalǧan 200 myŋy Ukrainada tūrady. Osylaişa, ruhani qūndylyqtar men beibıtşılık ömırge ündegen qūjat jürekten jürekke jol tapty.
Al aldaǧy jyly II Bükılälemdık ruhani mädeniet forumyn ötkızu josparlanyp otyr. Bügıngı ǧylymi-täjıribelık konferensiia sol jiynǧa äzırlık ıspettı. Ūiymdastyruşylar keleşek forumǧa jetekşılık etetın köşbasşylar tızımın jasau, onyŋ tūraqty jūmys organyn qūru, jiyn ötkızetın negızgı ortalyqtardy anyqtau, naqty ūsynystar äzırleu, nasihattyq-aqparattyq şaralar aiasyn keŋeitu syndy mäselelerge erterek qamdana bastady.
Qymbat NŪRǦALİ
Jer şary beibıtşılıktı qalaidy
İosif KOBZON,
RF Memlekettık Dumasynyŋ deputaty, KSRO halyq ärtısı:
– Beibıtşılık pen kelısımge şaqyratyn osyndai igı şarany ötkızuge mümkındık berıp otyrǧan Qazaq elıne, onyŋ basşysyna alǧys bıldıremın. Bügıngı taŋda jer betın jailaǧan jahandyq apattar bärımızdı de alaŋdatyp otyr. Älem soǧystan, qaqtyǧystan, jauşylyqtan, ädıletsızdık pen aşközdıkten äbden şarşady. Düniejüzılık qarjy-ekonomikalyq daǧdarystyŋ jaŋa kezeŋı köptegen elderge jaŋa synaq bolǧaly tūr. Onyŋ üstıne özge problemalar qosyldy. Älemdı qūtqaru üşın ne ısteuımız kerek? Ärine, tyǧyryqtan şyǧudyŋ joly bar. Ol – küllı älemdı ruhani mädenietke şaqyryp, beibıtşılıkke ündeu. Bızdıŋ ärqaisysymyzda ortaq qūndylyqtarymyz bar. Olar: otbasymyz, Otanymyz, dostyǧymyz ben qauıpsızdıgımız. Dınıne, dılıne, ūltyna qaramastan, halyqty bırıktıretın küş – mahabbat, şyndyq, ädemılık. Ūzaq jyldar boiy älemnıŋ köptegen memleketterınde şyrqalyp kelgen «Ärqaşan kün sönbesın!» änın esımızge alaiyqşy. «Ärqaşan kün sönbesın» – būl ǧaryştaǧy beibıtşılık, «Ärqaşan būlt tönbesın!» – būl bızdıŋ planetamyzdaǧy beibıtşılık, «Qasymda bolsyn, anam!» – būl är otbasynyŋ, är jürektıŋ beibıtşılıktı qalauy, al «Bolaiyn men de aman!» – būl beibıt ömırdı qalaǧan balalyq şaqtyŋ ünı. Mıne, jer şaryndaǧy kez kelgen halyq, kez kelgen tūrǧyn tek beibıt ömır sürgısı keledı. Sondyqtan jahandyq kürdelı mäselelerdı özara tüsınıstık pen kelısımde şeşkenımız özımız üşın de, keleşek ūrpaǧymyz üşın de maŋyzdy.
Astana – küllı älemnıŋ ruhani ordasy
Bava JEIN,
BŪŪ janyndaǧy Bükılälemdık dın köşbasşylary keŋesınıŋ bas hatşysy:– Qazaqstan – beibıtşılık pen tūraqtylyqty saqtai otyryp damyp kele jatqan bırden-bır el. Sızderdıŋ būl ūstanymdaryŋyz älemnıŋ köptegen memleketterıne ülgı-önege. Osy ruhani jiyn arqyly da yntymaq pen kelısımdı damytuǧa qosqan ülesterıŋız aiqyn aŋǧarylady. Astanany bärımız de küllı älemnıŋ ruhani astanasy retınde jaqsy bılemız. Düniejüzılık kongress ötken keiıngı jiyrma jyl az da, köp te uaqyt emes. Endı bız osyndai ekınşı ülken forumǧa qazırden bastap äzırlenuımız kerek. Aldymyzda köptegen mındetter men maqsattar tūr. Keler jyly ötetın ruhani mädeniet forumyna köşbasşylar taǧaiyndauymyz kerek. Arnaiy jūmys organyn qūryp, negızgı ortalyqtardy anyqtap aluǧa tiıspız. Būl jūmystar – kezek küttırmeitın mäsele. Bükılälemdık forum arqyly jūrtşylyqty ruhani mädenietke ündep, beibıtşılıkke şaqyru – basty maqsatymyz bolyp qala bermek.
Ruhani kelısım künın qoldauşylar köp
Eraly TOǦJANOV,
Qazaqstan halqy Assambleiasy Töraǧasynyŋ orynbasary:– Bügın Astana şyn mänınde ruhaniiat ortasyna, mädeniet ordasyna ainaldy. Türlı mädeniet ökılderınıŋ Astanada bas qosyp, ortaq mäselelerdı osy jerde talqylauy da kezdeisoq oqiǧa emes. Bükılälemdık ruhani mädeniet forumynyŋ ordasyna ainalyp otyrǧan Täuelsız Qazaqstan Elbasy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ tarihi bastamalarymen, halqynyŋ qoldauymen ruhani kelısım, özara üilesımnıŋ özındık alaŋyna ainaldy. Būgınde Ruhani kelısım künı älem jūrtşylyǧynyŋ ülken qoldauyna ie. Qazaqstan osy mäselelerdı jüzege asyruda köptegen memleketterdıŋ arasyndaǧy bırı ǧana emes, bıregeiı bolyp tabylady.
