Ata-babamyz atam zamannan kün men tünnıŋ teŋeluıne orai nauryz aiynyŋ 22 jūldyzyn «jyl basy» sanap, erekşe toilap kelgen edı. Halqymyz ejelgı saltynda «otamaly» ötken soŋ-aq, «endı nauryz aiy tuady» dep öz şama-şarqynşa, qal-qadırınşe kün ılgerı daiyndalatyn.
Būl merekenıŋ negızgı qaǧidasy: tazaru, jaŋaru, ūiysu. Ärkım öz ömırınde köŋılıne qandai da bır kırbıŋ ūialasa, öz aǧattyǧyn, pendelıkpen jıbergen qatelıgın paiymdap, qatysty adamdardan keşırım sūrau. «Altau ala bolsa, auyzdaǧy ketedı. Törteu tügel bolsa, töbedegı keledı» degen ata-baba ösietın ūstanyp, el bırlıgıne adam bıtken janqiiarlyqpen eŋbektenıp, aǧaiyn-auyldaspen etene aralasyp, bereke-bırlıkke ūiysu. Merekege orai tazalyqpen täuır kiımın kiiu, üi-jaiyn, qora-qopsysyn tazartu, at äbzelderın jaŋartyp, äzırleu.
Adamnyŋ özı de, sözı de, ısı de tazaryp, jaŋaryp, jyl basy – 22 nauryzǧa asa bır ıltipatty ızgı nietpen äzırlenıp toilaityn. Būl qarsaŋda är üi et asyp, ülkenderdıŋ sybaǧasy: bas, jambas, syily qonaqtarǧa: asyqty jılık, jal-jaia, qazy-qartany salyp, ūnnan kespe, bidai, kürış, sök, et, sorpa, qaryndaǧy qatyǧyn bastap, «astyŋ dämın keltırgen – tūz, qaraǧym» degendei, jetı türlı dämnen asa taiqazanda köje jasaidy. «Esıŋe alsaŋ, eskı astan auyz tigız» dep ötken jazda alǧan qūrt-ırımşık, qyzyl jarma, jūqalap tılıp keptırgen aq ırımşık, qozy qaryn, sary maiynan aiaq-aiaq salyp jäne aq bauyrsaq, qūima qant, türlı tüstı kämpittermen keŋ jaiylǧan dastarqandy türıltıp, toltyryp qoiady.
Alys-jaqyn, aǧaiyn-tuys, qūda-jekjat, auyldastar, sol öŋırdıŋ halqy tügeldei atty-jaiau şūbyryp, aitşylap, är üiden nauryz köje ışıp, däm tatpaityn adam bolmaidy. Aq orda aqşaŋqan kiız üiler qatarlastyryp tıgılıp, azamattar jaqsy atyn erttep mınıp, oinaqtatyp, sailanyp, audaryspaq, teŋge ılu, paluan salyp, bäsekelerın ötkızse, keşke qolaily sanalatyn auyl-üilerde jinalyp, jyrşylar jyr tögıp, aqyndar aitysyp, küi şertılıp, jastar dalada altybaqan qūryp, qyzyq-duman qyza tüsetın.
Toi nauryzdyŋ 20 jūldyzynda bastalyp, üş kün boiy ūlan-asyr toilanyp, 22 jūldyzynyŋ keşınde märege jetetın. Täube! Elımız täuelsızdıgın alǧaly ejelgı töl merekemız, jyl basy – Nauryz merekesın toilau öz naqyşyn tauyp, jyldan-jylǧa quattanyp toilanyp keledı.
Nauryz merekesın on kün toilau degen ūsynys, bız qazaq salbökseleu halyqpyz ǧoi, halqymyz özınıŋ töl merekesınıŋ qyr-syryn ūǧyp, ejelgı saltymyz sanasyna ūialasyn. Äsırese qyz-kelınşek, äiel, analar öz kiımderın özderı tanyp kisın, ǧasyrdan asa uaqyt kigen (özge el äielderınıŋ) şalbaryn şeşsın, jany taza, qany taza halqymyzdyŋ syrt beinesınen de qazaqtyǧyn aŋǧartsyn degen kökeitestı ūsynys dep bılemız.
Dünie dübırledı oi menen qyr,
Şejıre tarihtan şertısıp syr.
Asqaq än aspanǧa örlep qalyqtasa,
Küi şertıp, kökırekten tögılıp jyr.
Jaiylyp nauryz toiy dastarqany,
Jal-jaia asyp, qartqa bas tartady.
Äz-äje taiqazanmen köşe jasap,
Tämsıl ǧyp köpke jetken asty aitady.
Babalar «äumin» dep bata tılep,
Aitylyp qasiettı bata-tılek.
– Ūlys oŋ bolsyn!
– Aq mol bolsyn!
– El mäŋgı arylmasyn!
– Qūdaiym jarylqasyn!
El bırlıgı nyǧaisyn, yrys üdep! – degım keledı.
Egeuhan MŪQAMÄDİQYZY,
Qazaqstan, Moŋǧoliia Jazuşylar
odaǧynyŋ müşesı,
«Qūrmet» ordenınıŋ iegerı,
«Altyn alqaly» ana
