Bauyrjan KERIMBEKOV, Astana qalasy Ekonomikalyq jäne sybailas jemqorlyqqa qarsy küres departamentı sybailas jemqorlyq turaly qylmystardy aşu jäne aldyn alu basqarmasy bastyǧynyŋ orynbasary: BIZDIŊ MINDET – QALANYŊ QAUIPSIZDIGIN QAMTAMASYZ ETU
Ötken aptada Qarjy polisiiasy sybailas jemqorlyq turaly qylmystardy aşu jäne aldyn alu basqarmasy bastyǧynyŋ orynbasary Bauyrjan Kerımbekov būqaramen tıkelei tıldestı. Oqyrman saualdarynyŋ basym bölıgı qaladaǧy jemqorlyq äreketterınıŋ beleŋ aluyna qatysty örbıdı. Endeşe, sız de qūlaq türıŋız.
–Allo, sälemetsız be? Men – Baitasov Erjan bolamyn. Qalamyzda jemqorlyq qai salalarda erekşe közge tüsedı?
–Erjan, soŋǧy bes aidyŋ ışınde qarjy polisiiasy 20 jemqorlyq faktısınıŋ betın aşty. Onyŋ beseuı boiynşa qylmystyq ıs sotqa tapsyryldy. Anyqtalǧan jemqorlyq deregınıŋ jeteuı qyzmet ökılettılıgın terıs paidalanumen, 7 – para alu, 3 – biudjet qarajatyn jymqyru, 1 – bilıktı asyra paidalanumen bailanysty.
Qarjy polisiiasy organdarynyŋ statistikasy körsetkendei, memlekettık satyp alular men salyq organdary jemqorlyqqa erekşe şaldyqqan salalar bolyp otyr.
Salyq organdaryna qatysty 3 qylmystyq ıs qozǧalsa, memlekettık satyp alular salasynda 4 jemqorlyq qylmys anyqtaldy.
– Keibır anyqtalǧan jemqorlyq qylmystary turaly keŋınen aityp berseŋız…
– Mäselen, özınıŋ qyzmet babyn paidalana otyryp, jaǧymdy sot ükımın şyǧaruǧa yqpal ete alatyndyǧyna azamatty sendırıp, sotqa 3 myŋ AQŞ dollary somasynda para beruge aidap salǧan Şortandy audandyq Işkı ıster basqarmasynyŋ bölım bastyǧy Bekahmetov üş jylǧa bas bostandyǧynan aiyryldy.
Sondai-aq, oryndau sanksiiasy boiynşa ıs şarany qoldanbau üşın öndırılıp aluǧa tiıstı somanyŋ 10 paiyzyn, iaǧni 250 myŋ teŋge somasynda para alu küdıgı boiynşa Astana qalasynyŋ sot aktılerın oryndauşysy Mahantaev ūstaldy.
– Jaqynda «Bıreuge diplom alyp beruge uäde bergen äiel ūstaldy» degen aqparatty jaŋalyqtan estıdım. Bılgım kelgenı, sol äieldıŋ taǧdyry ne boldy? Keşırım beruge bola ma? Aty-jönım – Quandyqova Qarlyǧaş.
– Bılım ministrılıgıne qarasty ǧylymi kadrlardy daiarlau jäne baqylau boiynşa basqarma bastyǧy Smailova qylmys üstınde qolǧa tüsken bolatyn. Ol ızdenuşıden zaŋ ǧylymynyŋ kandidaty diplomyn aluǧa kömek körsetu üşın 10 myŋ AQŞ dollaryn bopsalaǧan. Bızdıŋ departamentke şaǧymdanǧan azamat özıne tiesılı diplomdy jäne zaŋ ǧylymynyŋ kandidaty ǧylymi därejesın bır jyl boiy ala almai jürgen. Keiınnen Smailova para mölşerın 5 myŋ AQŞ dollaryna deiın tömendetken. 23 mausym künı deldal arqyly 2 myŋ AQŞ dollary somasynda bastapqy parany alǧannan keiın Smailova ūstaldy. Otbasy jaǧdaiyna, kämelettık jasqa tolmaǧan balasynyŋ bar boluyna jäne qylmysyn tolyq moiyndauyna bailanysty ol qamauǧa alynǧan joq, odan eşqaida ketpeu turaly qolhat alyndy.
– Tırkelgen jemqorlyq qylmystarynyŋ nätijesınde memleketke keltırılgen ziian mölşerı qandai?
– Qarjy polisiiasy departamentınıŋ aralasuymen anyqtalǧan jemqorlyq qylmystary boiynşa zalal mölşerı 1,5 milliard teŋgeden asyp otyr.
– Menıŋ atym – Qanat. Politehnikalyq kolledjdıŋ studentımın. Biylǧy jyldyŋ anyqtalǧan eŋ ülken jemqorlyǧyn atai alasyz ba?
– Qanat, jemqorlyqtyŋ kez kelgen türı – qylmys. Ol boiynşa barlyq adam jauapkerşılıkke tartylady. Mümkın, sızdıŋ saualyŋyz, memleketke eŋ köp şyǧyn äkelgen jemqorlyqtyŋ türı bolar.
Astana qalasynyŋ qarjy polisiiasy qyzmetkerlerı respublikanyŋ 7 oblysynda ornalasqan 36 su şaruaşylyq jüielerın tekseruge bölıngen 1,5 mlrd teŋgenı ūrlau faktısı boiynşa Su resurstary komitetınıŋ lauazymdy tūlǧalaryna qatysty jäne «AKKE Astana» JŞS-nıŋ basşylaryna qatysty qylmystyq ıs qozǧady. Atalǧan biudjet qarajatyn jymqyrdy degen aiyppen komitet töraǧasynyŋ orynbasary Kumaşev pen JŞS direktory Mūrat ūstaldy. JŞS direktoryna 28 mausym künı Almaty audandyq sotynan 2 aiǧa qamauǧa alu turaly sanksiiasy berıldı.
– Amansyŋ ba, tıkelei tıldesu me eken? Men – zeinetkermın. Menıŋ balam bır mekemede bastyq bolyp ısteidı. Keide jeke mäselelermen qyzmettık kölıgın sūrai qalsaŋ, at–tonyn ala qaşady. Sonda balamnyŋ kölıgın nemese qyzmetkerlerın kömektesuge jūmsasaq, ol da jemqorlyqqa jata ma?
– Bilıktı nemese ökılettıgın asyra paidalanu auyr jemqorlyqtyŋ bırı bolyp tabylady. Sızge osyǧan ūqsas bır jaitty aityp bereiın. Astana qalasy boiynşa Qylmystyq atqaru jüiesı departamentı bastyǧynyŋ orynbasary Meirambekov özınıŋ maqsaty boiynşa sottalǧandarǧa jūmys ıstetkızgen. Ol qyzmet babynyŋ şegınen şyǧa otyryp, özıne tiesılı qūrylys materialdaryn jetkızıp salu üşın qyzmettık avtokölıktı jäne 2 sottalǧan azamatty jūmsau turaly qol astyndaǧylarǧa nūsqau bergen. Olar Meirambekovtı mekenjaiyna aparyp, soŋynan onyŋ nūsqauymen qūrylys materialdaryn İlinka eldı mekenıne jetkızgen. Osylaişa, özı basşy bola otyryp, memlekettık kölıktı jäne sottalǧandardyŋ eŋbegın zaŋsyz paidalanǧan. Qazırgı taŋda qylmystyq ıs boiynşa tergeu aiaqtalyp, ıs sotqa jıberıldı.
Sondyqtan, sızdıŋ balaŋyzdyŋ ıs-äreketın dūrys dep qūptaimyn. Memlekettık kölık pen qyzmetkerlerdıŋ eŋbegın zaŋsyz paidalanǧandar da jauapkerşılıkke tartylady.
–Sälemetsızder me, menıŋ atym Baian. Zaŋ salasynyŋ mamanymyn. Menı qyzyqtyrǧan saual – zaŋdy bıle tūra, zaŋgerlerdıŋ de qylmysqa baruy mümkın be?
– Baian, saualyŋyz oryndy. Qūqyqbūzuşylyqty bıreuler bılmei jasasa, keibıreuler bılıp ısteidı. Osy rette aita keteiın, jaqynda Astana qalasynyŋ 87 jastaǧy tūrǧyny Uliana Pavlovna bızdıŋ qyzmetkerlerge alǧys aityp keldı.
Ol zaŋnamalyq qyzmet aluǧa bailanysty bır azamattan kömek sūrap barǧan. Olar zaŋnamalyq qyzmetterdı körsetu jaily kelısımşartqa qol qoiǧan. Älgı azamat aldau jolymen Uliana Pavlovnanyŋ 600 myŋ teŋge aqşa qarajattaryn ielenıp alyp, kelısımnıŋ şarttaryn oryndamai, jarty jyldai jasyrynǧan. Aǧymdaǧy jylǧy mamyrda azamatşa departamentke aryzben jügındı. Bırneşe kün ışınde qarjy polisiiasy qyzmetkerı aldaǧan azamattyŋ ornalasqan jerın anyqtap, aqşanyŋ barlyq somasy aryzdanuşyǧa qaitaryldy. Sondyqtan qūqyqbūzuşylyqqa zaŋgerler barmaidy degen pıkırmen daulasuǧa bolady.
–Halyq qarjy polisiiasy organdarynyŋ «144» senım telefonyna habarlasa ma? Ol boiynşa azamattardyŋ şaǧymy qanşalyqty oryndaluda?
– Departamentte senım telefony täulık boiy jūmys ısteidı. Habarlasqan azamattardyŋ şaǧymy kezekşı bölımde tırkeledı. Jemqorlyq, qyzmet babyn terıs paidalanu, para alu, taǧy basqa mäsele boiynşa habarlasqan azamattyŋ şaǧymy qarausyz qalmaidy.
Äŋgımeŋızge rahmet!
Gülmira AIMAǦANBET
