BILIM BAǦBANY

Ūstaz – ūly tūlǧa. Bılım beru jolynda bılıktılıgı men bılımdılıgın tanytyp, şäkırtterıne bılgenın üiretıp jürgen ūstazdar eŋbegı qaşanda märtebelı sanalady. 

«Ūstazdyq etken jalyqpas üiretuden balaǧa» dep danyşpan Abai atamyz aitqandai, ūstazdyq etu jolynda erınbei ter tögıp kele jatqandardyŋ bırı Astanamyzdaǧy jüz jyldyq tarihy bar J.Jabaev atyndaǧy №4 mektep-gimnaziiasynyŋ mūǧalımı Maira Aisaqova der edım. Özımızdıŋ ärıptesımız, ärıptes bolǧanda ūstazdar ūjymy men şäkırtterı ülgı-önege tūtatyn Maira Bapanqyzy jönınde kün saiyn estıp jürgen jyly lebızderdı bır maqalaǧa syiǧyzyp aitu mümkın emes dep oilaimyn. «Ūiadan ne körseŋ, ūşqanda sony ılersıŋ» demekşı, Maira mūǧalım 1954 jyldyŋ säuır aiynda Aqmola oblysy Selinograd audany «Jaŋa jol» auylynda ūstazdar otbasynda düniege kelgen. Äkesı Bapan Tūiaqūly Ūly Otan soǧysynyŋ maidangerı, KSRO Oqu ministrlıgınıŋ Qūrmet gramotasymen marapattalǧan, 40 jyl­dan astam ūstazdyq etken Qazaq KSR-ı aǧartu ısınıŋ üzdıgı bolsa, anasy Ubäida Temırbolatqyzy bala tärbiesımen ainalysqan, ömırden körgenı men tüigenı mol, auyl-aimaqqa syily ūlaǧatty jan edı. Osyndai önegelı otbasynda ösken Maira apaidyŋ ūstaz boluy zaŋdylyq dep oilaimyz. Degenmen, ūstazdyq joldy taŋdauyna äkesınıŋ aqyl-keŋesı, köpke ülgılı eŋbek joly äser etken bolu kerek. 8-synypqa deiın auyl mektebınen bılım alǧan Maira apai 10-synypty sol kezdegı Selinograd qalasyndyǧy J.Jabaev atyndaǧy №4 mektepte jalǧastyrady. Mūnda qala maŋyndaǧy jaqyn auyl­dardan kelgen balalar oqityn edı. Qala balalary öte az bolatyn. Onyŋ sebebı, «Orysşa bılmeseŋ, adam bolmaisyŋ» degen qaǧidany ūstanǧan ata-analar balalaryn orys mektepterıne beruge qūştar boldy. Sonymen, 1970 jyly 10-synypty oidaǧydai bıtırgen soŋ Maira qala ırgesındegı Rodionovka segız jyldyq mektebınde bastauyş synyp mūǧalımı bolyp alǧaşqy eŋbek jolyn bastaidy.

«Bıle bergım keledı, bıle bergım,

Bıle beru emes pe tılegı eldıŋ», -dep aqyn jyrlaǧandai, bılımın köterudı maqsat etken Maira apai 1974 jyly Şymkent pedinstitutyna oquǧa tüsıp, 1979 jyly tarih mamandyǧy boiynşa bıtırıp şyǧady. Sol jerde Äbdıhal aǧamen däm-tūzy jarasyp, otbasyn qūryp, ūstazdyq eŋbegın jalǧastyrady.

Ötkenge bır şegınıs jasasaq, keŋestık solaqai saiasattyŋ saldarynan 80 jyldary sol kezdegı Selinogradta jalǧyz ǧana qazaq mektebı qalyp (atal­myş mektep), onyŋ özıne jabylyp qalu qaupı töngen edı. Sol qauıptı seiıltıp, mekteptıŋ materialdyq-tehnikalyq bazasyn jaŋartuda jäne onyŋ bedelın köterude 80-90 jyldar aralyǧynda Qazaq KSR oqu-aǧartu ısınıŋ üzdıgı, ısker ūiymdastyruşy, bılıktı basşy Jūmabike Ärpenovanyŋ jasampazdyq ısterın aitpasqa bolmaidy. «Jūmyla kötergen jük jeŋıl», jıgerlı de ta­lantty ūstaz Jūmabike Ärpenova qaladaǧy az ǧana ūltjandy qazaq zi­ialylary, ūstazdar qauymymen bırıge qimyldaudyŋ arqasynda qaladaǧy är qazaq otbasyna baryp, balalaryn qazaq mektebıne berudı nasihattap, ügıt jūmystaryn tiianaqty jürgıze bıldı. Sonyŋ nätijesınde qazaq mektebınde oqityn balalarynyŋ sany artty. Keŋes ökımetınıŋ älsırep jatqan kezdegı qiynşylyqtarǧa qaramastan bar mümkındıktı paida­lana otyryp, jaŋadan 700 oryndy 3 qabatty mektep ǧimaratyn saluǧa qol jetkızıldı. 1981 jyly otbasy jaǧdaiyna bailanysty Maira apai Selinogradqa qonys audaryp, özı oqyǧan №4 mektepke ornalasyp, ūstazdyq eŋbegın bastaidy. «Özıme sabaq bergen ūlaǧatty ūstazdarymmen bırge bır mektepte jūmys ısteu ülken quanyş pen baqyt edı. Ol ūstazdarym: Dämeş Aimaǧanbetova, Şolpan Syzdyqova, Käsira Şäkırqyzy, Halima Äubäkırqyzy, Mariia Nūrtaeva, Tem­ken Hasenov»,– dep eske alady Maira apai. Sabaq sapasyn arttyru jäne onyŋ tiımdılıgın jetıldıru baǧytynda ärdaiym ızdenedı. Kündelıktı jospa­rynda sabaq maqsattaryn däl anyqtap, material mazmūny men oqytudyŋ ädıs-täsılderın tiımdı üilestıredı.

Bügınde Maira apai mekteptegı eŋ täjıribelı mūǧalımder qatarynda sana­lady. Öz ärıptesterı arasynda ärqaşan eŋbekqorlyǧymen, jaŋaşyldyǧymen, janaşyrlyǧymen erekşelenıp tūratyn onyŋ ūjymdaǧy orny bölek. Şäkırtterge sapaly bılım men sanaly tärbie beru ısınde de Maira Bapanqyzynyŋ şoqtyǧy biık. Oǧan şäkırtterınıŋ jaqsy nätijelerı kuä. Mäselen, 2007-2008 oqu jylynda ŪBT qorytyndysynda tarihtan bılım deŋgeiı boiynşa qala oquşylarynyŋ arasynda şäkırtterı 4-şı orynǧa şyqty. Osy mektepte ūstazdyq et­ken jyldary Maira Bapanqyzynyŋ aldynan bılım alǧan talai şäkırtı tarih jäne qūqyq pänderı boiyn­şa audandyq, qalalyq, oblystyq, respublikalyq bılım saiystaryna qatysyp, jüldelı oryndarǧa ie bol­dy. Biylǧy oqu jyly da ūstazǧa köp qunyş äkeldı. Özı daiyndaǧan 11 «m» synybynyŋ oquşysy Marjan Säldebaeva respublikalyq ǧylymi jobalar saiysynda III oryndy jeŋıp aldy. Qūqyq pänı boiynşa audandyq, qalalyq saiystarda biylǧy şäkırterı Jambyl Tölepbergen, Altynai Aqjan III oryndardy ielendı. Būdan 10 jyl­dai būryn bıtırgen şäkırterınıŋ bırı Güljan Bäitemırova respublikalyq grantty jeŋıp alyp, halyqaralyq qūqyq fakultetın bıtırıp, bügınde L.N.Gumilev atyndaǧy EŪU-de ūstazdyq etedı. Oljas Äkımov, Rahym­jan İsaqūlov, Baubek Toqtaǧazin, Däuren Omarov siiaqty talantty şäkırtterı alys şetelderdıŋ taŋdauly oqu oryndarynda bılım alyp, aldy qyzmetke aralasuda. Qytaida bılım aluşy, magistrant Däuren Omarov atty şäkırtı jaŋa tehnologiialar salasyna mamandanyp jatsa da, uaqyt tauyp jurnalistikamen de ainalysady. Oqi jürıp, «Aiqyn» gazetınıŋ Qytaidaǧy tılşısı qyzmetın atqarady. Jazǧandary elordalyq, respublikalyq basylymdarda jaryq körude. Osy şäkırtınıŋ Filippin elıne ıs-saparmen barǧandaǧy bır joljazbasynda ūstazyna bet älpetı ūqsas bilet satatyn kassir äieldı kezdestırgen kezınde meiırımdı Mai­ra apaiyn saǧynyşpen esıne alyp, jaŋaǧy filippindık äielge: «Sız menıŋ mekteptegı mūǧalım apaiymnan aumaidy ekensız, men endı sızdı Maira apai dep ataiynşy», – dep jazǧanyn tebırenbei oqu mümkın emes («Ana tılı» gazetı 17-30 nauryz 2011 jyl). Oquşylarynyŋ köbı ūstazymen bai­lanysyn üzbei habarlasyp, meiram künderı qūttyqtap jatady. Ūstazǧa şäkırtterınıŋ ystyq yqylasy men qūrmetınen artyq qandai biık mara­pat boluşy edı. Sondyqtan, Maira Bapanqyzy özı oqytqan bılım-tärbie bergen şäkırtterıne ärqaşanda rizaşylyǧyn bıldırıp, ünemı maqtan tūtady.

Maira apai tek qyzmetıne adal jan ǧana emes, sonymen qatar, adal jar, aiauly ana, ardaqty äje. Otbasy tırlıgıne de, qoǧam tynysyna da sergek qaraityn jan. Jūbaiy Äbdıhal ekeuı bır ūl ekı qyz tärbielep ösırıp, olardan nemereler süiıp otyr.

Maira Bapanqyzynyŋ J.Jabaev atyndaǧy mektepte 30 jyldan astam jasap kele jatqan eŋbegı eleusız qalǧan emes. 1991, 2006, 2007 jyldary QR Bılım jäne ǧylym ministırlıgınıŋ Qūrmet gramotasymen marapattaldy. 1999 jyly QR Bılım beru ısınıŋ üzdıgı atandy. Bala janynyŋ baǧbany Maira apaidan därıs alǧan köptegen oquşylar respublikamyzdyŋ tükpır-tükpırınde jemıstı eŋbek etıp, Otanymyzdyŋ güldenıp damuyna öz ülesterın qosuda.

Mıne, bügın ūlaǧatty ūstaz Maira Bapanqyzy taǧy bır oqu jylyn aiaqtap otyr. Taǧy da tülekter ūşyrady. Būl – jaqynda ǧana zeinetkerlık jasqa tolǧan ärıptesımızdıŋ taǧy bır ömır belesı desek bolady.

Hasen MASHŪTŪLY