31 mamyr künı elorda jūrtşylyǧy saiasi quǧyn-sürgın qūrbandaryna taǧzym etu üşın Astana ırgesındegı Aqmol auylynda oryn tepken «ALJİR» memorialdy mūrajai keşenıne aǧyldy.
Prezident Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ bastamasymen aşylǧan eŋselı ǧimarat keşege deiın talai körermenıne taǧylym berdı. «26-nükte» atanǧan lagerdegı äielder baragynyŋ syrtqy körınısı, tüsı suyq türme küzetşısınıŋ üş jasqa tolǧan balany anasynan tartyp alyp tūrǧan müsını, Stalin vagony, basqa da jädıgerler men qūjattar sonau qasyrettı jyldardy eske salyp, tarihty köz aldyŋyzda söiletedı.
Astana tūrǧyndary men ziialylary mūrajaidy qorşai ornalasqan «Zerde» taqtasyna gül şoqtaryn qoiyp, «ALJİR» lagerınde azap şekken äielder ruhyna taǧzym ettı. Arnaiy räsımnen keiın ötken mitingte Astana qalalyq mäslihatynyŋ hatşysy Sansyzbai Esılov söz söiledı. Būl mekennıŋ el egemendıgı men ūlt erkındıgı üşın öz ömırlerın qiǧan, tuma-tuystarynan aiyrylǧan qazaqstandyqtar üşın qasiettı orny ekenın aitqan ol babalar esımı ūrpaq esınde mäŋgılık qalatynyn jetkızdı.
Basqosuda Selinograd audanynyŋ äkımı Baqbergen Mäulenov, «ALJİR» tūtqyny Kramer Evgeniianyŋ nemeresı, Sankt-Peterburg qalasynyŋ tūrǧyny Natalia Grigoreva atauly künnıŋ maŋyzy men mänın äŋgımeledı. «Nūr Astana» ortalyq meşıtınıŋ bas imamy Nauryzbai Ötpenov saiasi quǧyn-sürgın qūrbandary men olardyŋ tuystarynyŋ ruhyna baǧyştap, qūran oqydy.
SÜBELI SÖZ
Qaiyrbek KEMEŊGER, saiasi quǧyn-sürgın qūrbany Qoşke Kemeŋgerūlynyŋ şöberesı:
– Bızdıŋ babamyz repressiiaǧa ūşyrap, atylyp ketken bolsa, aiauly Gülsım äjemız «halyq jauynyŋ» äielı retınde quǧyn-sürgınge ūşyrady. Halyq sol tarihtan taǧlym, ūrpaqtar ǧibrat aluǧa tiıs. Öitkenı, keşegısın ūmytqan eldıŋ erteŋı – būlyŋǧyr. Egemendıgımızdı mäŋgılık etu üşın sol egemendık jolynda qūrban bolǧandardy ardaqtau är buynnyŋ ainymas paryzy bolyp qala beredı.
Şara barysynda mūrajaidyŋ «Alaş» zalynda «ALJİR»-dıŋ äigılı esımderı» atty panoramaly körme ūiymdastyryldy. Onda esımderı keŋestık kezeŋde keŋınen tanylǧan Aqmola lagerınıŋ tūtqyndaryna arnalǧan qysqaşa anyqtamalar men fotosuretter körsetılgen. Olardyŋ ışınde Äziza Rysqūlova, Künjamal Mailina, Lidiia Ruslanova, Dämeş Jürgeneva, Rahil Pliseskaia, Fatima Osmanova, Zaǧfi Tınälina jäne taǧy basqalary bar. Qonaqtarǧa «Alaş», «ALJİR», «Azattyqtyŋ azapty joly» atty mūrajai zaldary tanystyrylyp, «ALJİR»-dıŋ yzǧarly suyǧy» derektı film men «1937 jyl. Erte solǧan gülder» beinebaiany körsetıldı.
Aqmoldaǧy taǧylymdy şara Astana qalasyndaǧy 1932-33 jyldardaǧy aşarşylyq qūrbandaryna arnalǧan eskertkıştıŋ tübınde jalǧasty.
Ashat RAIQŪL
