ÖZIN JAZYP, ÖZGENI OILANDYRǦAN

Körnektı jazuşy Berdıbek Soqpaqbaevtyŋ tuǧanyna – 90 jyl

Ömır qūbylystaryn qaz qalpynda şynaiy suret­teu­dıŋ özı jazuşy­nyŋ suret­kerlıgıne, tabiǧi talantyna, sezım-tüisıgıne bailanysty. Berdıbek Soqpaqbaev – tuǧan topy­raǧynan, qimas balalyq şa­ǧy­nan, jas kezınde bastan keş­ken­derı­nen tabiǧi türde jaratyl­ǧan jazu­şy, tuma talant. Soqpaqbaev jal­ǧan jazuǧa joq, özı bastan keşıp sezın­gen, janyn auyrtyp, jüregın tebı­rentpegen taqyrypqa qalam tartyp körmegen tektı talant iesı.

Keşegı keŋestık ideologiia qalam qairatkerlerın erkın oilauǧa, «aua jaiyluǧa» jıbermei, qaqpailap qai taqyrypqa salmady. Özınıŋ jany auyrǧan, jüregın syzdatqan jäitterdı jazǧyzbai, kommunistık partiianyŋ öktem qauly-qararlaryna orai baǧyt sıltep, nūsqau berıp, ötırıktı şyndai, aqsaqty tyŋdai etıp, «qalyptan şyqpai», «tärtıp būzbai», «ömırşeŋ» şyǧarma jazuǧa itermelep otyrdy ǧoi.

Sol keŋestık däuırdıŋ özınde kom­partiianyŋ nūsqau baǧytyna pysqyrmai, onyŋ qyspaǧyn sezıne tūra, özınıŋ jürek soǧysyn ǧana tyŋdap, jalǧandyqtan qaşyp, tek şyndyqty jazyp ötken jazuşynyŋ bırı jäne bıregeiı – osy B.Soqpaqbaev. Şyndyq, şynşyldyq degenimiz būl jerde jazuşynyŋ özi körip, äbden közin jetkizip, basynan keşirgen jäitter. Būl jöninde Bekeŋniŋ özi de bylai äŋgimeleidi: «Bir sözben aitsam, sol özin jazatyn jazuşy menmin. Alystan arbalap material jinamaimyn, arhivtiŋ şaŋyn jūtpaimyn. Jaqynnan, öz basymnan keşkendi, özim baiqap-tüigenderimdi, özimdi, öz ainalamdy terbetken jaittardy dorbalap jinaimyn. Solar turaly jazamyn. Būl tūrǧydan alǧanda taǧdyr maǧan köp «kömektesti», qutaqyr qaldyrmady. Ömirde, adam basynda bolatyn ne ǧalamat jaittardy, qiyn-qystau oqiǧalardy qabyrǧam qatpaǧan kezimnen-aq meniŋ üstime aiamai üiip-tökti».

Bekeŋdı köbıne «balalar jazuşysy» deidı jūrt. Onysy oryndy da şyǧar. Bıraq kımge arnalsa da ol şyǧarmanyŋ jūrtty ilandyra alatyn şynaiylyǧy jetpese, onyŋ eşkımge keregı de joq. Mäsele suret­kerlıkte. Ärbır suretker jūrtyna aitsam, jetkızsem degen oiyn balaǧa arnai ma, eresekterge arnai ma, bärıbır. Äiteuır, oqyǧan adamdy bei-jai qaldyrmaityn tūşymdy oi, ülken söz bolsa, maqsattyŋ oryndalǧany. B.Soqpaqbaev jas pen jasamysqa bırdei ortaq suretkerlık sözın äldeqaşan aityp bergen jazuşy. Öitkenı, Bekeŋ keiıpkerın qoldan jasamaǧan, ömırdıŋ özınen oiyp alǧan. Turasyn aitsaq, basty keiıpkerı özı. Saraptau-sūryptauy bolǧanymen, qospasy, äserleuı, jasan­dylyǧy joq. Adam balasyna, pende bıtkenge tän erekşelıkterdı balaǧa tän tuma qasietterden, ba­laǧa tän aŋǧaldyqtan, tazalyqtan ızdeidı. Sol baiqaǧandaryn boiamasyz körsetıp, jalǧany joq jasampaz obrazdar jasaidy. Söitıp, tabiǧilyqty, jasan­dylyqsyz şynaiy ömırdı nasihattap ötken jazuşynyŋ özı de jaratylysynan jinaqy, bolmysy taza adam. Ötırıkke, köpsözdılıkke o bastan jany qas. «Ol ösektı, jauyzdyqty, aramdyqty, jaǧympazdyqty, ekı­jüzdılıktı jek kördı, – dep eske alady jazuşynyŋ qyzy Samal Ber­dıbekqyzy, – Adamdardyŋ boiynan ondai qasietterdı baiqap qalsa, onymen at qūiryǧyn kesıp, pyşaq keskendei tyiylatyn».

Balalar üşın jalaŋ didakti­ka­dan görı nanymdy da naqty ştrih-detaldyŋ äserı men paidasy äl­de­qaida zor bolmaq. Osy rette, būl mäseleler jönınde taǧy da avtor­dyŋ özıne söz berudıŋ yŋǧaiy kelıp tūrǧan siiaqty. Jazuşyǧa «Ba­lalar ömırıne arnap şyǧarma jazu­dyŋ özıne tän qyry men syry turaly aityp berseŋız» degen sūraq qoiylǧanda, ol: «Men, mysaly, öz şyǧarmalarymdy bırınşı jaqtan jazam. Būl ömır qūbylystaryn – jaqsy men jamandyqty, aq pen qarany bala közımen köru, bala tüisıgımen tüiındeuden tuyndaidy. Sodan keiın balany zerıktıretın surettempazdyqtan, täptıştep ūsaq-tüiek tatymsyzdyqty tasyta beruşılıkten aulaq bolam. Bala oiyna laiyq şyǧarmalar jazuǧa tyrysam» dep jauap bergen. Jazuşy şyǧarmalarynyŋ şynşyldyǧy men qarapaiymdylyǧynyŋ bır syry osynda bolsa kerek.

B.Soqpaqbaevtyŋ balalyq şaǧy elimizdegi türli äleumettik özge­ris­terge toly däuirge däl, tūspa-tūs keldi. Sol bala kezindegi közben kö­rip, bastan keşirgenderiniŋ, sezip-sezingenderiniŋ, tüsinip-tüisin­gen­de­riniŋ negizinde «Balalyq şaqqa saiahat» povesin jazdy. Avtor mūnda auyl balalarynyŋ tynys-tirşiligin söz ete otyryp, otyzynşy jyldardaǧy auyl ömirin bükil qaişylyǧymen körsetip, ülken bir däuirdiŋ tūtas bei­nesin köz aldymyzǧa äkeldi.

Atalǧan kezeŋdegı qazaq auylynyŋ şyndyǧyn – aşarşylyqqa ūşy­ra­ǧanyn bız endı ǧana aita bastasaq, al Soqpaqbaev balalarǧa ony erte­rekte-aq aityp qoiǧan. Jazuşy şyǧar­malarynyŋ ömırşeŋdıgı de sonda.

Avtor adam minez-qūlqyn, portretin tabiǧi qalpynda berip otyrady. Öz töŋiregindegi – äke-şeşesiniŋ, aǧasy men jeŋgeleriniŋ, naǧaşylarynyŋ, joldas-dostarynyŋ, t.b. minez-qūlqy, bolmysy qolmen qoiǧandai şeber jasalynǧan.

Sonymen, «Balalyq şaqqa saiahat» povesi şynaiy, ömirbaiandyq derekterge qūryla otyryp, ömir qūbylystaryn tabiǧi qalpynda surettegen körkem tuyndy.

Balalar ädebietı turaly aita kelıp, akedemik-synşy S.Qirabaev bylai deidı: «Balalar kıtaptarynda äre­kettıŋ naqtylylyǧy men obrazdyŋ körnektılıgı, liriktık sezımtaldyq, harakterler men uaqiǧanyŋ dina­mikalyq türde damuy, tıl tazalyǧy men tartymdylyǧy qajet. Bala oiy men ūǧymy abstraksiiadan görı naqtylyqty süiedı. Sezımıne äser ete bılu arqyly ony adamdy süiuge, gumanistık äreketterge tärbieleuge bolady. Jazuşy tılı de bala ūǧymyna laiyq, tüsınıktı, taza boluǧa tiıs».

Osy oraida jazuşynyŋ balalar ömırın arqau etken kez kelgen şyǧarmasyna kışkentai keiıp­ker­lerdıŋ oi-közqaras, psihologiiasyn naqty aşyp körsetetın, tap basyp tanytatyn qarapaiym da sättı, şymyr da şynaiy şrih-detaldardy köptep kezdestırer edık.

«Özin jazatyn jazuşymyn» dep joǧaryda özi aitqandai, avtor şyǧarmalarynyŋ qai-qaisysynda ömirbaiandyq derekterdı paidalanyp, basqa tuyndylarmen sabaqtastyryp otyrady. Äsirese, qazaq balalar äde­bietinde ülken qūbylysqa ainalyp, özindik bir jaŋa lep, jaŋaşa bet ala kelgen «Meniŋ atym Qoja» pove­siniŋ de alǧaş «Özim turaly po­vest» atalǧanyn büginde bireu bilse, bireu bilmeidi. Būl şyǧarma turaly oqyrmandar arasynda  «Qoja kim? Ömirde bolǧan ba?» degen saual­dar jii bolyp tūratyn. Ol turaly jazuşynyŋ özi bylai deidi. «Eger şynymdy aitsam, minez-qūlyq jaǧynan Qoja özge emes, meniŋ özime ūqsaŋqyraidy. Jasymda qoi auzynan şöp almas momyn edim dep, sirä, aita almasam kerek. Al biraq Qojanyŋ basynan keşkeniniŋ bäri de däl osy küiinde meniŋ basymnan keşken eken dep ūǧylmaǧany dūrys. Jazuşylyq qiial aqsaqty tyŋdai, ötirikti şyndai etip baiandai bilse, ol aiyp emes, Sūltan, Janar, Jantastar da älgindei jiyntyq obrazdar. Biraq solardyŋ qai-qaisysy turaly jazǧanda da avtor özi jaqsy biletin bireulerdi közine elestetip otyruy äbden mümkin».

Al endi povestegi Qoja qandai bala, qandai keiipker?.. Şyǧarma boiyndaǧy jaŋalyq nede? Jalpy, «Meniŋ atym Qoja» povesi jaryq körgenge deiin qazaq balalar ädebietindegi kişkentai geroilardyŋ bäri de bir qoldan şyqqandai şeti­nen tärbieli, til alǧyş, jüris-tūrysy ädepti, «belsendi» bolyp keletin. Al osy shematizmdi būzyp, tap­tauryn bolǧan köne jolmen jür­mei, özinşe kelgen jazuşyǧa da, ja­ǧymdy qylyǧynan jaǧymsyz qy­lyqtary köp Qojaǧa da jūrt äueli to­syrqai qarady. Jalpy, qandai da bir jaŋalyq, qūbylystyŋ birden qabyldana, maqūldana qoiuy qiyn ǧoi. «Balalarǧa būl kitap qandai tärbie bermek», «Balalar tek jaqsy, önegeli keiipkerler boluy kerek. Al Qoja būzyq, jürgen jerine şöp şyqpaityn sotqar oquşy» dep alaia qaraǧandar az bolǧan joq. Tipti, keibiri «Mekteptegi barlyq balany «huligan» etip şyǧarǧylaryŋyz kelse, būl kitapty tezirek basyŋyzdar» dep te pikir aitqan.

Qoja beinesı – qazaq balalar ädebietıne qosylǧan ülken olja, ırı tabys. Osy bır qara balanyŋ beinesı özıne tabyndyryp, barǧan saiyn biıktep, Mark Tvennıŋ Tom Soierımen, Arkadii Gaidardyŋ Timurymen, qazaq auyz ädebietınıŋ Tazşa balasymen teŋespei-aq qoisyn, degenmen solardai bır tosyn mınez baiqatyp, qazaq degen halyqtyŋ «aqyldy tentegı» Qojanyŋ özgeşe tanylyp, solardai qyzyq körsetıp, elge jaǧuy elımızdı de, ädebietımızdı de biıkke köterıp tastaǧanyn nege maqtanyşpen aitpaimyz!

«Qazaq degen halyqta da bala bar, onyŋ tentegı de, telpegı de bolady, baiqap körıŋderşı, adamzat! Balanyŋ bärı bala emes pe!» degen oimen «qazaqqa da osyndai şyǧarma kerek-au» dep baryp düniege kelgen tuyndy. Osynyŋ özı Bekeŋdı sol düniejüzılık klassiktermen teŋestırer edı. Sol düniejüzı talanttarynyŋ bırı Singrid Ulger (Nobel syilyǧynyŋ laureaty), «balalar ädebietınsız beibıtşılık bolmaidy» deptı.

«Menıŋ atym – Qoja» bügınde bırneşe ūrpaqty tärbieleuge qyzmet ettı, älı de talai ūrpaqtyŋ tamyryna när beretını sözsız.

«Ömırdıŋ özındei sūlu, ömırdıŋ özındei mınezdı, ömırdıŋ özındei naqty, qarapaiym, ömırdıŋ özındei ystyq, ūlttyq boiauy qanyq, qalyptan qapysyz şyqqan būl tuyndy B.Soqpaqbaevtyŋ atyn ädebietke mäŋgı qaldyrdy» (T.Sydyqov).

Jas ören harakteriniŋ orny­ǧyp, qalyptasuyn, azamattyq ösu, örleu jolyn körsetuge arnalǧan povestiŋ biri – «Jekpe-jek». Būl – auyl sporty­nyŋ, äsırese, bokstyŋ damuyna ülken töŋkerıs jasaǧan, qūryştai şynyqqan saŋlaqtardyŋ dürkırep şyǧuyna sony serpılıs, küştı serpın bergen aituly körkem dünie. Şy­ǧarma keiipkeri Mūrat Batyrbaev sportqa berilgen, boksty jan-tänimen süietin jas. Ol izdengiştiginiŋ, tau­dai talabynyŋ arqasynda talai şai­qastarda jeŋimpaz atanyp, 16 jasynda Parijde ötken student boks­şylardyŋ halyqaralyq birinşiliginde älem chempiony degen ataqqa ie bolady.

Büginde bokstan ataǧy älemge jaiylǧan qazaq jastarynyŋ önerin tamaşalaǧan kezde osy Mūrat Batyrbaev eske tüsip, jazuşy köregendigine tänti bolasyŋ.

Jazuşynyŋ köbirek ter tögip, köp izdenip jazǧan kürdeli de kölemdi tuyndysy – «Ölgender qaityp kelmeidi» romany.

Äueli osy romannyŋ aty jöninde: oquşylar hattarynda nemese kezdesulerde – siz romanyŋyzdy nege būlai atadyŋyz? Ölgender qaityp keledi dep bireu sizben daulasty ma? Būl kitapta eşkim ölmeidi ǧoi, endeşe nege olai atalǧan degen siiaqty sūraqtar jazuşyǧa jii qoiylady eken. Būl jöninde avtor bylai deidi: «Öletin tek adam ba? Iske aspaǧan arman, qol jetpegen maqsat, bir närseden tüŋilip, talaq etu, üzilgen ümit… Osynyŋ bäri ölgen emei nemene? Şyǧarmanyŋ bas geroiy Erkin – jas jıgıt. Maqsatyma jetemin dep jürip, köp sürinedi. Ömir joly būralaŋ qiyn jol eken, kitaptan jattap alǧan qaǧidalar keide kädege aspai öli jük bolyp, dalada qalyp qoiatynyn birtin-birtin tüsinedi. «Osyndaǧy Erkin öziŋiz emessiz be?» dep sūraidy tüsingiş oqyrmanym. «Toqsan prosenti özim» dep jauap berem».

Mineki, povesterindegidei negizgi keiipker avtordyŋ özi nemese onyŋ ömir täjiribesine negizdelip jasalǧan beineler bolatyny siiaqty mūnda da ortalyq qaharman avtordyŋ özi eken. Osylai bäri özi bastan ke­şir­gen, özi közimen körgen uaqiǧalar bolǧandyqtan, jazuşynyŋ äŋgime, povesterindegi özindik erekşeligi, ömir şyndyǧyn aiqyn da naqty kör­setuge qabilettiligi būl romanynda da birden boi körsetedi.

«Ölgender qaityp kelmeidi» romanynda Ekınşı düniejüzılık soǧystyŋ aldy-artyndaǧy, soǧys kezindegi alystaǧy qazaq auylynyŋ şyndyǧy bar qyr-syrymen jan-jaqty suretteledi.

Kitap üş bölimnen, iaǧni, üş däp­terden tūrady. Är däpter öz işinen şaǧyn-şaǧyn körinisterge bölingen. Būdan jalpy B.Soqpaqbaev tvorchestvosyna tän jinaqylyq, yqşamdylyq sipattaryn aiqyn aŋǧaruǧa bolady.

Atalmyş roman – boiamasyz aşyq ta aiqyn şyndyqqa, psihologiialyq analizge bai şyǧarmalardyŋ biri.

Jalpy, B.Soqpaqbaev qarapaiym tilmen qarapaiym baiandap otyryp-aq harakter aşyp tastaityn suretker. Onyŋ kez kelgen şyǧarmasynan özine tän stildik örnek baiqalyp tūrady. Jazuşy stili – naǧyz «tilge jeŋil, jürekke jyly» tietin stil. Öitkeni, onyŋ söz qoldanysy, til örnekterinen jasandy, jattandy tirkesterdi kezdestirmeimiz. Ol sözdi syrlap, sylap jatpaidy. Bärin qarapaiym, tabiǧi qoldanady. Sonymen-aq aşy şyndyqty jerine jetkize aityp beredi, tiptik qūbylys pen şynaiy  uaqiǧany suretkerlikpen sezine otyryp, körkem obrazǧa ainaldyrady.

Joǧaryda aitqandai, jas kezınde şeşesı ölıp, jetımdıkpen köp tau­qymet tartyp ösken Berdıbek Soq­paqbaev – sol özı ömır keşken qoǧamnyŋ ädıletsızdıgın, bar auyrt­palyq, qiyndyǧyn şynaiy körsetem dep taǧdyrdyŋ köp qiianatyn körıp ötken jazuşy.

Ataqty «Menıŋ atym – Qoja» povesınıŋ qandai qiyndyqpen jaryq körgenın aityp öttık koi. Tıptı, el ömırındegı kezeŋdık oqiǧalardyŋ şynaiy suretın salǧan «Ölgender qaityp kelmeidı» romanynyŋ ja­ryqqa şyǧuy da oŋai bolǧan joq. Şyndyqty şyryldatyp, jerıne jetkıze aitqan tūstaryn «Mūndaidy aituǧa bolmaidy, būl jaǧdailar so­vettık şyndyqqa qaişy, jat» dep, şyǧarmanyŋ üşten bır bölıgı aiausyz turaldy.

Osyndai qiianattardan, jalpy toqyrau jyldary ömırımızdı jailaǧan keleŋsızdıkterden jany auyryp, qajyǧan jazuşy bır uaq özımen-özı bolyp, tomaǧa tūiyq, bärınen tüŋılıp jürıp aldy. Şarşady, qajydy. Qisynsyz qiianat tityqtatty.

Daŋǧazalyq pen jasandy dabyrany jany qalamaityn Bekeŋnıŋ közı tırısınde 50, 60 jyldyq mereitoilary da atalmady. Būl ol kısınıŋ özınen de bolǧan siiaqty. «Almatyny menıŋ 60 jyldyǧyma bailanysty dürlıktırmei-aq qoiyŋdar. Onyŋ bärı basy artyq dünie. Daŋǧazalyqtyŋ ne qajetı bar. Maǧan oqyrman süiıs­penşılıgınen qymbat ta qūrmettı eşnärsenıŋ keregı joq» degendei ötınış bıldırıptı. Ony bylai qoiyŋyz «Ekran aldynda otyryp, özıŋ jaily berılgen sūraqtarǧa jauap bergennen ne şyǧady. Tap-taza jasandylyq qoi» dep teledidarǧa tüsuge şa­qyr­­ǧan kısılerge de barmaǧan.
Be­keŋ­­nıŋ būl pıkırı Äuezovtıŋ:
« … Äde­­biet üşın reklama kerek emes. Būl reklama özımşıldık, künşıldıktı tuǧy­zady. Al jeke adamdy reklamalau – talantsyzdyqtyŋ belgısı, ol – pendeşılık» degen sözımen ündesıp jatsa kerek.

Bekeŋ ülken otyrystarǧa da bara bermeitın. Tabiǧatynan köpsözdılıktı, böspelıktı, jaǧympazdyq pen daŋǧa­zalyqty jek körgendıkten, älgındei jiyn-toida sondailardyŋ kösıletını köŋılıne tıkendei qadalatyn edı.

1974 jyly «Ölgender qaityp kelmeidı» romany Qazaqstan Res­publikasynyŋ Memlekettık syi­lyǧyna ūsynyldy. Konkursqa qatar tüsken tuyndylarynan oq boiy ozyq tūrǧanymen, jeme-jemge kelgende, sol kezdegı barmaq basty, köz qystymen taǧy da şet qaqpai qala berdı. Al şyǧarma şyn mänınde Memlekettık syilyqqa laiyq edı.

Būl da jazuşyǧa oŋai soqqy bolǧan joq. Qajyǧan qalamgerdıŋ odan ary tauy şaǧylyp, küizelgenın közımız kördı.

Berdıbek Soqpaqbaev qaitys bolardan az uaqyt būryn bır top qart qalamger «Halyq jazuşysy» degen ataqqa ūsynyldy. Olardyŋ ışınde Bekeŋ de bar bolatyn. Keiın sol ataq alǧandardyŋ qatarynda B. Soqpaqbaev taǧy da joq bolyp şyqty.

Qalai bolǧanda da, sätı tüspedı, joly bolmady dep ärtürlı sebepter aitylǧanmen, şynaiy yqylas, qamqor jürek jetpei qalǧandai köŋılde bır tüitkıl tūrady da qoiady.

Söitıp, balalar ädebietınıŋ klassigı atanǧan jazuşy eşbır syilyq almastan, ataq ielenbesten ömırden öttı.

Qazaq elınıŋ, qazaq ruhynyŋ täuelsızdıgı üşın ömır boiy basyn bäigege tıgıp, täuekel etken qalamgerdıŋ oilaityny: «Qazaq qaşan el bolady?! Qaşan basqanyŋ qataryna qosylady? Özımızdı-özımız syilaudy, baǧalaudy qaşan üirenemız?!» degen siiaqty mūŋǧa toly arman edı.

Bügınde Bekeŋnıŋ būl armany oryndaldy. Osy oraida jazuşynyŋ soŋynda qalǧan, eşbır kıtabyna enbegen «Ergejeilı elıne saiahat» atalǧan şaǧyn ertegı-povesıne toqtala ketsek: Şyndyq pen ädılet saltanat qūrǧan «Ergejeilıler elınde» ömır-tırşılık mülde basqa edı. Halyq sailaǧan prezidenttıŋ oilaityny tek qana el-jūrttyŋ qamy. Paraqorlyq pen ūrlyq-qarlyq atymen joiylǧan. Elde halyq eşnärsege mūqtaj emes. Balalar men qarttarǧa jasalǧan qamqorlyqta şek joq. Tıptı, ergejeilıler elınde äsker men qaru-jaraq ta bolmaidy eken. Barlyq memlekettermen teŋ qūqyly qarym-qatynas jasap, özınıŋ salt-dästürın qataŋ saqtaityn beibıtşılık süigış el bolatyn.

Körıp otyrǧanymyzdai, bızdıŋ täuelsız qazaq elı qazırgı taŋda däl osy baǧytta damyp keledı. Būl zamandy, jan-jaqty örkendegen eldı körgende Bekeŋ, ärine, marqaiar edı.

Elımız egemendık alyp, öz şaŋy­raǧyn biık köterdı. Qazaq ädebietı de erkındıkten, azattyqtan när alyp, jaŋaşa ürdıspen damyp keledı. Bır kezde keŋestık qauly-qararmen ömırge kelgen «ömırşeŋ» şyǧarmalar zaman köşıne ılese almai, öz-özınen ūmytyla bastady. Al B.Soqpaqbaev şyǧarmalaryna degen halyqtyŋ süiıspenşılıgı kün sanap artyp kele jatqandai.

Täuelsız qazaq elı barda Berdıbek Soqpaqbaev ta bar, äste ūmytylmaq emes. Öitkenı, ol – tuǧan halqynyŋ taǧdyryn jyrlap, onyŋ jüregıne äldeqaşan jol tapqan jazuşy. Ondai qalamgerdıŋ özıne laiyq syi-qūrmetten kende qalmaityny da, mynau şyndyqty bükpei, bürkemelemei aita alatyn zamanda onyŋ şynaiy şyǧarmalarynyŋ baǧy janyp, jar­qyrai tüsetını de äbden aqiqat.

Tūrlybek MÄMESEIIT,

halyqaralyq «Alaş» syilyǧynyŋ laureaty