Tılder künıne arnalyp «Astana» ūlttyq suret galereiasynda ötken «Otanymnyŋ tılı – öz tılım» respublikalyq baiqauynda elımızdegı etnomädeni bırlestıkterdıŋ jas müşelerı memlekettık tıldı qanşalyqty meŋgergenı anyqtaldy. Şılde aiynda jariialanǧan baiqaudyŋ aqtyq kezeŋıne ırıktele kele 7 adam joldama alǧan. Memleketımızdıŋ oŋtüstıgı men soltüstıgı, batysy men ortalyǧynan elordaǧa kelgen olar qazaq tılınde qai deŋgeide söilei alatynyn körsettı.
Baiqaudyŋ alǧaşqy kezeŋınde är qatysuşy bıreulerı öleŋmen, bıreulerı qara sözben özderın tanystyrdy. Alǧaşqy bolyp şyqqan pavlodarlyq Artur Barteldıŋ ana tılımızge qyzuǧyşylyǧy segızınşı synypta oqyp jürgenınde oianǧan eken. «Abai oqularyna» da qatysypty. «Özge tıldıŋ bärın bıl, öz tılındı qūrmette» dep Qadyr aqyn aitpaqşy, nemıs tılın de üirengen ol qazırde Kerekudegı «Vozrojdenie» nemıs qoǧamynda Gete tılın özgelerge üiretıp jür.
Qyzylordadan kelgen ūlty şeşen Dagmara Gutausova Syr elı – jyr elı ekenın däleldedı. Kentaulyq Nadima Nasirovanyŋ sözınen onyŋ fizika pänınıŋ mūǧalımı, ekı qyz, üş ūldyŋ anasy ekenın bıldık. Arystan jetken Anna Şolgina satirik Sadyqbek Adambekov, jazuşy Dulat İsabekov, änşı Nūrjamal Üsenbaeva, kompozitor Erjan Serıkbaev syndy qazaq ruhaniiatynda berık oryn alǧan tūlǧalarmen jerles bolǧanyna maqtanatynyn jetkızdı.
M.Qozybaev atyndaǧy Soltüstık Qazaqstan memlekettık universitetınıŋ studentı Ekaterina Jukova qazaq mektebınde oqyǧanyn, anasy – muzyka mūǧalımı onyŋ än-küige degen mahabbatyn oiatqanyn, sodan pianinomen qatar dombyrada da oinaudy üirengenın täptıştep aityp berdı.
Qaraǧandy gumanitarlyq kolledjınıŋ «Qazaq tılı men ädebietı mūǧalımı» mamandyǧy boiynşa Diana Platonovich kömırlı ölke jaily äŋgımemen bastap özın tanystyrsa, maŋǧystaulyq Greta Hachaturian: «362 äulie jatqan jerden sälem!» dep jinalǧandarǧa du qol soqtyrdy. Kaspiii jaǧasynda ösken qyz jergılıktı telearnada jaŋalyqtardy jürgızedı eken.
«Tıldaryn» atalǧan kezeŋde qatysuşylarǧa gazet mätının audaru tapsyrmasy berılse, soŋǧy tapsyrma – şyǧarmaşylyq nomer körsetu boldy. Osy jerde «Arpa ışınde bır bidai» – Artur Abaidyŋ bırınşı qara sözın jatqa oqyp, kezınde «Abai oqularyna» beker qatyspaǧanyn körsettı. Onyŋ üşınşı oryn aluyna osy sep bolǧan siiaqty. Greta ūly danyşpanymyzdyŋ «Jelsız tünde jaryq ai» änıne salyp, ekınşı oryndy jeŋıp aldy. Bır emes, ekı nömır körsetken Diana aldymen qobyzben küi tartty, odan keiın aqiyq aqyn Mūqaǧali Maqataevtyŋ öleŋın oqydy. Qazylar alqasyn osynysymen baurap alǧan boluy kerek, oǧan bırınşı oryn berıldı. Jüldegerlerge baǧaly syilyqtar tapsyryldy, özge de saiyskerler syilyqsyz qalǧan joq.
Baiqaudy Qazaqstan halqy assambleiasy men Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ Jastar ısı komitetı ūiymdastyrǧan. «Memlekettık tıldı meŋgergen jas azamattyŋ osy bır artyqşylyǧy onyŋ qyzmette ösuıne ülken mümkındık tudyrady. Jalpy, tıl bılgen saiyn adamnyŋ ışkı älemı baii tüsedı dep esepteimın» deidı qazylar alqasynyŋ töraiymy, Parlament Mäjılısınıŋ deputaty Zuhra Saiapova.
SÜBELI SÖZ
Nūrlan OQAŪLY, Qazaqstan halqy assambleiasy hatşylyǧy meŋgeruşısınıŋ orynbasary:
– Elımızde «Tıl turaly» Zaŋnyŋ 25 jyldyq mereitoiyn atap ötıp jatyrmyz. Osy Zaŋ alǧaş ret 1989 jyly 22 qyrküiekte qabyldanǧan bolatyn. Däl sol kezden bastap öz elınde, öz jerınde ūzaq jyldar boiy ögeilık körgen qazaq tılınıŋ boiyna jan kırdı, tamyryna qan jügırdı. Elbasymyz Nūrsūltan Nazarbaev
«Qazaqstan – 2050» Strategiiasynda «Qazaqstannyŋ bolaşaǧy – qazaq tılınde» degenı barşaǧa äigılı. Şyndap kelgende, tılge degen közqaras – elge degen közqaras. Qazaq tılı – Qazaqstan Respublikasynyŋ memlekettık tılı. Ata Zaŋymyzda taiǧa taŋba basqandai etıp osylai anyq jazylǧan. Sondyqtan, tılımızdı konstitusiialyq märtebesıne sai köterıp, tūǧyryn nyqtau – Qazaq elın özınıŋ Otany dep sanaityn ärbır azamattyŋ qasiettı boryşy. Mysaly, Resei Federasiiasynda orys tılınsız ömır süru mümkın emes. Ūlybritaniiada aǧylşyn tılın, Japoniia japon tılın bılmegen adam sol eldıŋ qoǧamynda özın erkın sezıne almaidy. Bız de bırtındep osyǧan kele jatyrmyz. Oǧan barlyq jaǧdai jasalǧan. Soŋǧy üş jyldyŋ özınde memlekettık tıldı damytuǧa biudjetten 10 milliard teŋgenıŋ bölınuı – osynyŋ aiqyn dälelı. Qajettı oqu-ädıstemelık qūraldar da, oqytatyn bılıktı mamandar da jetkılıktı. Bızge qazır keregı – memlekettık tılge degen qamqorlyq, memlekettık tılge degen janaşyrlyq jäne eŋ bastysy – memlekettık tıldı üirenem degen niet.
Amanǧali ŞMİTŪLY
