Astana qalasy densaulyq saqtau basqarmasy men «ZhaStar» Jastar saiasaty ortalyǧy qoǧamdyq qorynyŋ ūiymdastyruymen «Bäiterek» halyqaralyq baspasöz ortalyǧynda «Astana – temekı tütınınen azat qala» taqyrybynda brifing öttı. Brifingtıŋ maqsaty – jastar arasynda salauatty ömır saltyn qalyptastyryp, ziiandy ädetterden aulaq qylu.
Alǧaş söz alǧan Salauatty ömır saltyn qalyptastyru ortalyǧynyŋ direktory Marat Qūrmanov: «Būl auyr ädetten aryludyŋ joly da kürdelı, oǧan ketetın uaqyt ta bırşama. Mäselen, Kanada elınde osy jönınde ötkızılgen şaralar segız jyl ışınde ǧana oŋ nätijeler bergen. Al, bız öz resmi saitymyz arqyly jürgızgen saualnamaǧa süiener bolsaq, «Sız salauatty ömır saltyn ūstanasyz ba?» degen saualymyzǧa 2010 jyly tūtynuşylardyŋ 47 paiyzy «joq» dese, 2014 jyly būl körsetkış 37,5 paiyzǧa tüsken» dep, ıstıŋ alǧa basyp kele jatqanyn aitty. Sondai-aq, ol temekınıŋ ǧana emes, nasybaidyŋ da ziiandylyǧyna toqtalyp, osyǧan bailanysty auruhanalarda bolǧan 4 oqiǧany tılge tiek ettı.
Ötken jyly elordamyzda şylymqorlyq ädettıŋ aldyn alu jönınde 1500-ge juyq şaralar atqarylǧan. Osyǧan orai astanalyq medisina ortalyqtary belsendı äreket etıp keledı. Därıgerler tarapynan 2013 jyly 88 419 adamdy qamtyǧan 1402 ıs-şara ötkızılıp, onyŋ tört myŋy ırı auqymdaǧy aksiialarǧa qatysty boldy. Al, 33 myŋǧa juyq adam Aşyq esık künderıne atsalysqan. Medisinalyq-sauyqtyru ortalyǧy bas därıgerınıŋ orynbasary Gauhar Bektaeva da būl problemanyŋ bügıngı qoǧam aldynda tūrǧan özektı mäselelerdıŋ bırı ekenın aitty. «Jalpy, temekı, nasybai nemese özge de psihobelsendı zattardy tūtynu deŋgeiı qoǧamda älı tömendemei tūr. Äsırese, jastar arasynda 12 jastan bastap temekıge äuestık jiı baiqalady. Temekıge täueldılık – esırtkı zattaryna täueldı boludan kem emes. Bügınde jastardyŋ esırtkı zattaryn tūtynu deŋgeiı resmi derek boiynşa 3,8 paiyzǧa tömendegenımen, marihuana zattaryn qoldanuy 7,8 paiyzǧa ösken. Būǧan qosa, därıhanalarda därıger reseptısı boiynşa berıletın därı-därmekter eş qadaǧalausyz satyluda. Ökınıştısı, būl därılerdıŋ qūramynda esırtkı tektes zattar da bar» dedı.
Atap ötu kerek, elordalyqtar osy mäsele boiynşa ötkızıletın seminar, trening, döŋgelek üstelderge belsendı türde qatysyp keledı. Osy rette ziiandy ädettıŋ zardaptary jaiynda 51 200 dana aqparattyq materialdar taratylǧan.
Al, medisinalyq ūiymdar temekı önımderınen keletın ziian jaiynda beinerolikter tüsırıp, öz mekemelerı ǧimarattarynda ornalasqan teledidar arqyly pasientterdıŋ nazaryna ūsynyp keledı.
Baspasöz mäslihatynan keiın «Kongress-holl» saraiy aldynda astanalyq jastardyŋ atsalysuymen salauatty ömır saltyn nasihattaǧan fleşmob ötkızıldı. Onda elorda örenderı temekı tartudan bas tartuǧa şaqyryp, būqaranyŋ nazaryn audaryp, «Temekı şegu – sän emes, erkın tynys al» jäne «Nikotinge – mandarin» aksiialaryn jürgızıp, qala tūrǧyndaryna oi tastady.
Jaiyq NAǦYMAŞ
