Ötpelı kezeŋdı artqa tastap, bäsekege qabılettı elder qataryna qosyluǧa talpynǧan elımızde keiıngı jyldary paida bolǧan özgerıster ūlt sanasyn jaŋǧyrtty. Äsırese, halyqaralyq deŋgeidegı tosyn oqiǧalar, älemdık qauymdastyqtaǧy tyŋ betalystar elımızdıŋ būdan ärı örkendep damuynda şeşıluı kezek küttırmeitın naqty mäselelerge ūlasyp, el bilıgınen aiqyn da, aşyq jauaptar talap ettı.
Elbasymyz Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaev özınıŋ halyqqa jyl saiynǧy Joldauynda «Qazaqstandyq jol», «Jalpyǧa ortaq eŋbek qoǧamy», «Mäŋgılık el» sekıldı tüiındı tūjyrymdar arqyly halqymyzdyŋ erık-jıgerın damudyŋ dara jolyna baǧyttaityn bıregei baǧdarlamalar ūsynǧany mälım. Degenmen, eldıgımızdıŋ negızgı tıregı bolǧan, Qazaqstan halqynyŋ basym bölıgın ūstaityn memleket qūruşy ūlt – Qazaq ūltynyŋ tüitkıldı mäselelerıne Ūlytau sūhbaty bırşama anyǧyraq jauap bergen sekıldı.
Däl osy Ūlytau törınde: «Bız ötken ǧasyrdaǧydai, onyŋ ar jaǧyndaǧydai ru-ruǧa bölınıp, jüz-jüzge bölınıp, är auyl öz batyryn sailaǧan päleden qūtyluymyz kerek. Eldıŋ basy bırıkpese, byt-şyt bolyp ketemız. Onda köldeneŋ kök atty keledı de, basqara beredı» dep, Elbasy būl rette bärınen būryn ūlttyq ışkı bırlık pen ortalyqqa ūiysu küşın arttyruǧa, türlı ırtkı-şırtkı mınez-qūlyqtarǧa qarsy ruhani immunitettı joǧaltyp almauǧa şaqyrdy. Dıni senım mäselesınde türlı zalaldy aǧymdardan aulaq bolyp, qasiettı Qūran kıtaby uaǧyzdaityn mäŋgı-baqi jaqsylyq jasau sekıldı ükımderdı būljytpai oryndauǧa ūmtylu kerektıgın eskerttı. Memlekettık tıldıŋ qūzıretın arttyruda ärı jaibasarlyqqa salynbau kerek ärı tym asyǧystyqqa berılıp, Ukrainadaǧy sekıldı qajetsız qaqtyǧystar tudyryp almauǧa tiıspız. Qazaq tılın tūraqty türde üzdıksız damytumen bırge aǧylşyn, nemıs, japon tılderı sekıldı älemdık tılderge halqymyzdyŋ sauatty boluy ūlttyq bılım sapasyn joǧarlatuǧa paidaly ekenı anyq.
Aluan taǧdyr jetegınde elımızge kelıp, köp jyldar boiy sıŋısıp ketken basqa ūlt ökılderınıŋ de erık-müddesın eskeru, bereke-bırlık saiasatyn ūstanu Qazaqstan örkendeuınıŋ basty kepılı bolyp tabylady. Orys tılı elımızdı mekendegen san aluan ūlttar arasyndaǧy qarym-qatynas pen bırlıktı qoldau qūraly desek, al aǧylşyn tılı – bügıngı taŋdaǧy älem boiynşa aldyŋǧy şeptegı bılım-ǧylym közderıne qol jetkızu tetıkterınıŋ bırı. Al, qazaq tılın qasiettılerımızdı qasterlep, ūltymyzdyŋ jasampazdyǧyn ǧasyrdan-ǧasyrǧa jetkızetın «ūlttyŋ ūly qūraly» deuge bolady. Äsırese, körşı şetelderge tarydai şaşylǧan qandastarymyzdy elge şaqyru jäne eldıŋ halyq sany az öŋırlerıne jüielı türde qonystandyru – erteŋ qazaq memleketı bolyp qalu-qalmauymyzǧa tıkelei yqpal etetının Elbasy anyq atap körsettı.
Keiıngı jyly elımızdıŋ Kedendık odaqqa enuı, Euraziialyq ekonomikalyq odaqtyŋ bır müşesı boluy ūzaq uaqyt Resei otary bolǧan el üşın täuelsızdıktıŋ bülınuı bola ma degen küdık buyp, būqaralyq aqparat qūraldarynda köp talqylanǧany jasyryn emes. Būl turaly Elbasymyz «täuelsızdıgımızden aiyrylyp qalamyz» degen üreidıŋ qisynsyzdyǧyna köptegen dälelder keltırıp, egemendıktıŋ berık bolaşaǧyna sendıre bıldı. Euraziialyq odaq eşqandai bır saiasi, ne basqadai odaq emes, ol tek ekonomikalyq odaq bolyp qala beretının, odaqqa kıretın üş eldıŋ paidasy teŋ eskerıletının, elımız tauarlarynyŋ «teŋızge şyǧuy» sekıldı egemen elımız üşın basty kürdelı mäselenıŋ oŋtaily şeşıletındıgın, osyǧan orai türlı salyq türlerınıŋ azaiatyndyǧyn ūǧyndyra bıldı.
«Bızdıŋ «teŋızımız» – Resei territoriiasy. Bızdıŋ «teŋızımız» – Qytai territoriiasy. Osy ekı memlekettı teŋız dep sanasaq, bız solardyŋ jaǧasynda tūrmyz. Endı bız osylarmen sauda-sattyq jasamasaq, onda ekonomikamyz qalai ösedı?» dedı Nūrsūltan Äbışūly. Täuelsızdık tuyn jelbıretkennen bastap osy künge deiın, Qazaqstan sekıldı alyp kemenıŋ dūrys baǧytyn taŋdai bılgen Elbasynyŋ köregen saiasatker ekendıgıne kümänımız joq. Jalpy, özara alys-berısımız mol, körşımız – Resei elımen aradaǧy bıtım-bırlıktıŋ ǧasyrlar boiy maŋyzy zor bolatyny, eger olar atalǧan Odaqtyŋ kelısım erejelerıne tūraqty türde boiūsynsa, onda täuelsızdık, beibıtşılık jäne keşendı damu bırdei deŋgeide ıske asatyny anyq.
Täjıribe körsetkendei, oqşaulanǧan el älemnıŋ jaŋa damu serpınıne tötep bere almaidy. Şikızatqa, tūiyq şaruaşylyqqa negızdelgen mädeni tūrmystyŋ da künı qaraŋ. Aqparat ǧasyrynda ǧylymi-tehnikalyq jaŋa tehnologiiaǧa negızdelgen öndırıstıŋ ǧana bolaşaǧy bar. Älemdık bäsekelestıkte jeŋımpaz bolu üşın qazırgı damyǧan memlekettıŋ nege süiengenın zerttep köru kerek. Osyndai özektı mäselenı döp basqan Elbasy tabystan tüsken qarjynyŋ bırazyn öndırıstı ärtaraptandyru salasyna paidalanudyŋ qajettıgın qadap aitty. Būl bızdıŋ strategiialyq baǧyt – şikızat eksportynan daiyn önım eksportyna köşu degen söz. Jaŋa integrasiialyq bırlestıkter otandyq käsıpkerlerge ülken mümkındıkter tuǧyzyp otyr. Atap aitsaq, Qazaqstan qazırgı kezde syrtqy naryqqa 700-den astam tauar şyǧaryp satuda.
Aita keterlıgı, Elbasynyŋ būl sūhbaty qazaqstandyq patriotizmge kemel anyqtama beruımen erekşelendı. «Otan – ülken ūǧym. Otandy qorǧau degende, ärine, adam balasy aldymen özınıŋ şaŋyraǧyn oilaidy. Äkeŋdı, şeşeŋdı, bauyrlaryŋdy, balalaryŋdy, nemerelerıŋdı oilaisyŋ. Sol jürekpen, sol tılekpen Otanyŋdy qorǧaisyŋ. Sondyqtan, tarihyŋdy bılgen jön bolady. Tarihyn bılmegen ūlttyŋ bolaşaǧy da būlyŋǧyr. Mysaly, keremet ülken emennıŋ tamyry tereŋ bolmasa, ol dauylǧa şydap tūra almaidy» degen Elbasy:
– «Menıŋ armanym, oiym – Qazaqstannyŋ mäŋgılık boluy. Sondyqtan, Mäŋgılık el degen ideiany ūsyndym. Mäŋgılık el bolu üşın bärın jasap jatyrmyz» dep tūjyrymdady.
Qoryta aitqanda, Qazaq handyǧynyŋ ūly tūlǧalary tu tıgıp, orda qūrǧan qasiettı Ūlytaudaǧy Elbasymyzdyŋ dana pıkırlerı estıgen qūlaqqa oi salyp, jūrt kökeiındegı küdıktı seiıltıp, elımızdıŋ nūrly erteŋıne odan saiyn jūmyluǧa jıger bergenı anyq. Ūlytaudaǧy sūhbatynyŋ ışkı astary mol, maǧynasy tereŋ, ol turaly älı talai jüielı zertteuler bolatyny anyq. Älemdık qauymdastyqta teŋ terezelı el qūryp jatqan Qazaq memleketınıŋ bügıngı jetkenın tarazyǧa salyp, endıgı jeterın boljap körsetken būl sūhbat ūltymyzdyŋ öz-özın jaŋa deŋgeide jaŋa biıkten jaŋaşa ölşemmen qaita baǧalauy desek, artyq aitqandyq emes.
Alfi HAIDAR,
S.Seifullin atyndaǧy QazATU-dyŋ aǧa oqytuşysy
