Mektep qabyrǧasynda jürgende Ūlttyq bıryŋǧai testıleuden sürınbei ötsek, «ülken ömır» deitın altyn saraidyŋ qaqpasy aiqara aşylyp, «baqyt» qūsy arqasyna mıngıze salyp, alyp ūşatyndai, tabanyŋdy jerge tigızbesten keŋ dünienı şarlatatyndai, şattyqtyŋ şyrqau biıgıne şyǧaryp, adam qyzyǧyna toimas älemge kırgızıp jıberetındei sezınetınbız.
Mūǧalima apailardyŋ aitqandaryna şübäsız senıp, «bol» degenındei boluǧa tyrysyp, aldaǧy künderdıŋ de olar aitqandai bolatynyna eş kümän keltırmeitınbız. Mäselen, test tek jaqsy daiyndalǧan oquşy ǧana sättı tapsyratynyna senetınbız, eş «şpor» qoldanbasaq eş kedergıge kez bolmaimyz dep sanaitynbyz. Al, şyndyǧynda, ömır olar aitqandai ädıl me edı? Testıleu tezınen qara terıŋ tögılmeiınşe qūtylmaitynyŋ ras, ony bılgenımızben, qalada ötetın synnan bärı bırdei adal eŋbegımen ötpeitının bılmep edık, ätteŋ!…
Menıŋ üş jyl qatarynan test tapsyrǧanymdy, aqyry qoimai jürıp oquǧa tüskenımdı auyl erlık sanaidy, ülgı etıp te baǧady. Al, «olardyŋ» men siiaqty daiyndalyp jüretın mūrşasy bolmady, jesır anasy men äkesız ösken qaryndastarynyŋ qamy üşın näpaqa tabu üşın kırıstı de kettı jūmysqa…
Bız sol jyly test ötıp jatqanda ūialy telefon arqyly syrtqa bailanys jasap otyrǧan oquşylardy körıp, synaq ädıletsız öttı dep şyǧyp edık. Söitsek, ädıletsızdıktıŋ kökesı basqaşa bolyp jatypty ǧoi. Keiın Jaŋaqorǧandaǧy jaǧdaidy estıp jaǧamyzdy ūstadyq. «Ūlttyq qauipsizdik komitetiniŋ 2 qyzmetkerıne ŪBT-nyŋ sūraqşa kitaptaryn 5 million teŋgege satty degen aiyp taǧylǧan körinedi» dep «Jas Alaş» jar sala jazdy. Qasqyrǧa qoi baqqyzǧan qairan el! Osylaişa, qarauǧa qoiǧan adamy qamauǧa alyndy.
Niurnberg prosesı kezınde German liderlerınıŋ bırı: «Bızdıŋ bar aiybymyz – jeŋılgendıgımızde!», – degen eken. Olardyŋ da bar aiyby – ūstalyp qalǧandyǧynda. Ūstalmai qanşa ret satqandyǧyn, qanşaǧa satqandyǧyn bır Qūdai bıler! Ökınıştısı, ömırge endı ǧana qadam basqaly tūrǧan tülekterdıŋ taǧdyryna balta şabylǧan jaǧdailar (suisid) oryn aldy. Äzırşe, 9 jyl boiy ötkızılıp kele jatqan Ūlttyq bıryŋǧai testıleulerdıŋ ışınde 2008 jylǧy ŪBT ǧana ädıl ötken test retınde el esınde. Bızdıŋ de «baǧymyz janǧan» jyl – sol jyl. Kelesı jylynda qaitadan körsetkışter öz qalpyna kele qaldy. Sol bır qūtty jyly nebary 58 balmen «Medisinalyq akademiiaǧa» grantqa tüsıp edı auyl jastary. Respublikalyq konkurs respublikalyq test körsetkışıne täueldı dünie ekendıgı belgılı. Sonda, bır jyldyŋ ışınde oquşylardyŋ bılım deŋgeiı kürt ösıp ketken be? Nemese 2008 jylǧy tülekter şetınen su mi (tömen baldarmen taŋdauly mamandyqtarǧa grantqa tüsetındei ) bolǧan ba? Şyndyqty kölegeilep älı de «şymyldyq» tūr.
Qoş, ötkenge salauat! Endıgı meje – el bolyp tülekterge ädıl türde ötetın ŪBT-ny ūiymdastyryp beru. «Köş jüre tüzeledı» demekşı, bügıngı test ötetın auditoriialarda ūialy telefon jelılerın tūnşyqtyratyn nebır qondyrǧylar ornatyldy. Ūlttyq qauıpsızdık komitetınıŋ qyzmetkerlerı de «jauap» satqandy doǧardy dep senemız. Bızge bar keregı – erteŋ elımızde testen ötıp jatqan oquşylar şynaiy baǧasyn alyp şyqqandyǧy. Olarǧa aitarymyz da qysqa: jortqanda joldaryŋ bolǧai, ını-qaryndastar!
Erbol Janat,
erbol-kerei@mail.ru
