Қайсыбір ел болмасын оның әлеуметтік – экономикалық деңгейінің өсуі ұтырлы ұйымдастырылған жұмыстың нәтижесінде жүзеге асады. Басқаны былай қойғанда, еліміз индустрияландыру бағдарламасын қолға алғалы екі жарым жыл өтіпті. Соның негізінде жалпы құны 1,8 триллион теңге болатын 443 жоба іске қосылып, 90 мыңнан астам жаңа жұмыс орны ашылған. Химия саласындағы өндіріс аясы үш есеге ұлғайып, тау-кен металлургия секторындағы өсім 49 пайызды құраған.
Еліміз жоспарлаған 2020 жылға дейінгі даму стратегиямыздың бірінші тармағы осы индустрияландыру бағдарламасымен шектеседі. Бұл тақырыпқа қатысты «Қазмедиаорталық» теле-радио кешенінде өткізілген жиын барысында Президент: «Қазіргі әлемде реиндустрияландыру үрдісі байқалады. Еуропа елдері өзіндік индустриялық база қалыптастырудың маңыздылығын жете түсінеді. Осыларды ескерсек, бүгінгі шақта үшінші жаһандық индустриялық революцияны кім жүзеге асырса, сол жеңіске жетеді» деп атап өткен-ді.
Қазірден үнемдеудің негізгі механизмін іс жүзінде сәтті орайластырсақ, діттеген мақсатымызға қол жеткіземіз. Өйткені, күн батареясы мен жел стансаларын іске қосудың өзектілігі алғы кезекке шығып отыр. Энергия қуатын ысырап қылмаудың осындай төте жолы біздің табысымызды еселей түсетіні даусыз. Ал жаңашыл бастамаларды уақыт оздырмай, кәдеге жарату ел мүмкіндігін көрсетіп қана қоймайды, инвесторлардың қызығушылығын туғызып, қаражат мәселесін реттеуге жол ашады.
Мемлекет басшысы шетелдерге жасаған ресми сапары барысында, сол елдің басшыларымен ынтымақтастық, инвестиция туралы келіссөздер жүргізіп, еліміздің әлеуметтік – экономикалық ахуалы туралы хабардар етті. Соның негізінде маңызды құжаттарға қол қойылып, бастау алған жұмыс нәтиже беруде. Жаһандық деңгейді қамтыған дағдарыстың алдын алуды да орайластырып, Үкімет пен Ұлттық банкіге нақты тапсырмалар жүктеді.
Президент жоғарыда аталған жиында орталық мемлекеттік органдар, әкімдіктер, мемлекеттік холдингтер мен даму инстиуттарына төмендегіше жұмыс істеу қажеттігін ескертті. Бірінші: Іске қосылған жобаларды жүктемелермен қамтамасыз ету. Екінші: Облыстар мен аудандар арасындағы дамудың әркелкілігін төмендете отырып, өңірлер экономикасының резервтерін барынша тиімді пайдалану. Үшінші: Өңірлер экономикасындағы шағын және орта кәсіпкерліктің үлесін арттыру керек. Бүгінгі күні кез келген дамыған экономиканың негізін шағын және орта бизнес құрайды. Бірақ біздің көптеген кәсіпкерлеріміз қажет етушілердің 2 пайызын немесе 25 мың адам ғана жұмысқа орналастырған. Төртінші: Қазақстандық үлесті едәуір арттыра отырып, отандық тауар өндірушілерді нақты қолдауды қамтамасыз ету қажет. Осындай жұмыстар сараланып, алдағы мерзімнің жоспары байыпталды. Бұл жерде «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасының атқаратын рөлі ерекше. Биылғы жылдың өзінде Астана қаласы әкімдігінің үйлестіру кеңесі бірнеше жобаның тұсауын кесіп, банк тарапынан несиелеуге келісімін берді. Ол жобалардың ішінде қала тіршілігіне нәр беретін маңызды нысандар бар. Отандық өнімді нарыққа кеңінен енгізу мақсатымен жиһаз бұйымдарын өзімізден дайындауға қол жеткізілді. Асфальт төсемін сапалы технологиямен өндеу ісі жолға қойылды.
Адам денсаулығына зиян келмейтін шамдар да болашақта сауда төрінен орын алады.
Елбасы атап өткендей, индустрияландыру картасының мәртебесін жоғары деңгейге көтеру қажет. Жасыратыны жоқ, индустрияландыруға қатысты жобалардың барысын кәсіпкерлер өз дәрежесінде біле бермейді. Осыған орай «Атамекен» одағы бұл мәселені мұқият зерделеуі тиіс. Мемлекет басшысы болашағы зор идеяларды көптеп қолданысқа енгізу қажеттегін де қаперге салды. Ал әзірге іске қосылған нысандардың еліміз үшін маңызы өте зор. Ол бүкіл өңірлерде жүзеге асырылуда. Мәселен, Жамбыл облысында «Қазфосфат» компаниясы чехиялық «Fosfa» компаниясымен бірігіп, натрий гексаметафосфатын және тамақ фосфатының өндірісін игеруді бастап кетті. Оқырмандарға түсінікті болуы үшін натрий гексаметафосфатына сипаттама бере кетейік: ол суды жұмсартушы ретінде коммуналдық, тұрмыстық қызметтерге пайдаланылады. Негізінен, бұл өңірде оннан астам химия өнімін өндіру жоспарланған. Атап өтерлік келесі жағымды жаңалық, 2014 жылға қарай импортты дәрі-дәрмекке тәуелділік елу пайызға төмендетілмек. Жылына отыз мың тонна полиэтиленді құбыр шығаратын Степногордағы зауыттың да орны ерекше. Ал биыл Екібастұз МАЭС-1 стансасында 500 мегаваттық №8 энергоблок іске қосылды. Мұнда индустрияландыру бағдарламасына орай ең озық жабдықтар орнатылған. Яғни, жаңа электр-сүзгі зиянды заттардың 99,6 пайызын ұстап қалады екен.
Павлодар облысындағы Бозшакөл кен байыту комбинаты 2014 жылы іске қосылады. Осы жобаны іске асыру үшін шамамен 1,8 миллиард доллар жұмсалады. Қырық жылға пайдалануға жоспарланған бұл кен орнында жылына орта есеппен 75 мың тонна мыс өндірілмек. Осындай жарқын жобалар еліміздің әлеуеті мен экономикасына серпін беріп, өзге елдермен теңесетін жағдайға жеткізеді.
Жалпы, индустрияландыру ісін өркендетуге негіз қалайтын жолдардың маңызы қай кезеңде өзінің өміршеңдігін жойған емес. Соның бірі – Қостанайдағы асфальт жасауға арналған қондырғылар зауыты. Онда жылына 80 асфальт араластырушы қондырғы әзірленіп, тұтынушыға жіберіледі. Бұл біздің еліміз үшін орны да, жөні де бөлек жаңа өндіріс.
Тәуелсіз еліміз тарихында бұрын-соңды болмаған экономикалық өсім жаңа өндірістердің іске қосылуы арқылы жүзеге асырылып жатқаны аян. Мысалға, 2012 жылдың қаңтар-наурызында ішкі жалпы өнім 5,6 пайызға өскен. Инфляция қаңтар-маусымда 2,7 пайызды құрапты. Ал ол былтыр 5,1 пайыз болған. Мұндай оң өзгерістерді санамалап келтіруге болады. Оның бәрі жүйелі жоспармен, ілкімді қимылмен атқарылғаны дау туғызбаса керек. Ендеше, осы істердің бастамашысы болған Елбасының есімін біз әрдайым мақтан тұтамыз.
Әмірхан АЛМАҒАНБЕТОВ
