اباي ولەڭدi ءسوزدiڭ پاتشاسى دەپ باعالاپ, ءسوزدiڭ باسى ولەڭ دەپ تۇسiنگەن, سەبەبi ايات – دۇنيە كوركi تۋرالى سانا. «اۋەلi ايات, حاديس – ءسوزدiڭ باسى» دەپ اباي تەگiن ايتپاعان. ايات – ءسوز باسى, بiراق ول ادامنىڭ ويىنان تۋعان دۇنيە ەمەس, مۇحاممەد پايعامبارىمىزعا اق ولەڭ كەيپiندە تۇسكەن ايان. ايات – مۇحاممەدكە پايعامبارلىقتىڭ كەلگەنiنiڭ ايعاعى. ول جۇرتشىلىققا ماعان ايان ارقىلى جاراتۋشىدان ايات كەلدi دەپ جاريا ەتكەن. اياتتار جيناقتالا كەلە, قۇرانعا اينالعان. وسى جەردە قۇرانعا قاتىستى دiني اڭىزعا نازار اۋدارۋىمىز قاجەت بولىپ تۇر, ول –پايعامبارىمىزدىڭ حارiپ تانىمايتىندىعى تۋرالى دiني اڭىز بار.
راس, مۇحاممەد حارiپ تانىماعان. بiز ادەتتە حارiپ تانىماعان ادامداردى ساۋاتسىز دەيمiز. بۇل بiزدiڭ قالىپتى جاعدايداعى قولدانىلاتىن تۇسiنiگiمiز. بiراق, ماسەلە بۇل تۇسiنiكتەن كۇردەلi. بiلiم ادامعا حارiپتەردi تانۋ, ياعني وقۋ جۇيەسi ارقىلى بەرiلەدi, بۇل ءداستۇرلi جاعداي. سونىمەن بiرگە ادامعا بiلiمنiڭ حارiپسiز ء(ارiپسiز) بەرiلەتiنi بولادى. حارiپسiز بiلiمگە يە ادامدار ادامزات تاريحىندا از بولعان. سونداي ادامداردىڭ بiرi – مۇحاممەد پايعامبار. عايسا پايعامبار دا وسىنداي بiلiم يەسi بولعان. ءسوزiمiزدi ءارi قاراي جالعاستىرساق, پەرiشتە مۇحاممەدكە وقى دەگەندە, ول حارiپ ارقىلى اللادان تۇسكەن اياتتى وقىپ كەتكەنi جوق, ول ونىڭ, ءسiرا, جا-دىندا جاتتالادى. اباي ايتپاۋشى ما ەدi: «اللا ءسوزi حارiپسiز, داۋىسسىز» دەپ. دەمەك, ايات پايعامباردىڭ جادىندا كەلگەن قالپىندا ساقتالدى. ايات – اللا ءسوزi. ول, اباي ايتقانداي, «حارiپسiز, داۋىسسىز». ايات – پايعامبارعا ۇيىپ كەلگەن سانا. ول كەيiن حارiپكە, داۋىسقا ءتۇسiپ, قۇران-كiتاپقا اينالعان. اياتتىڭ كوپشiلiككە تۇسiنiكسiز بولۋى ساناعا قونىمدى ماسەلە. جاراتۋشىنىڭ «ءسوزiن» تiل ارقىلى ءتۇسiنۋ داۋلى. تiل – ادامزاتتىڭ قازى-ناسى, ونى بiز تانيمىز, بiلەمiز, مەيلiنشە تiرشiلiگiمiز ءۇشiن قولدانامىز. ايات بولسا – وزگە «تiل». ول جاراتۋشىنىڭ تiلi. ول تiلدە حارiپ جوق, ول مۇمكiن قۋات, عىلىمي لەكسيكاعا سالساق الەمدiك ەنەرگەتيكا جۇيەسiنiڭ كورi-نiسi. جەر بەتiندەگi كەيبiر ادامدار ەلەكتر قۋاتىن ءوندiرiپ ساقتاپ, ءارi پاي-دالانۋعا بەرەتiن ستانتسيالار سياقتى قىزمەت اتقارۋلارى ابدەن مۇمكiن. ەر-تەدە پلاتون ادامزاتتىڭ بiلiمiنiڭ ءمانiسi – «ەسكە ءتۇسiرۋ» دەگەن وي ايتىپ ەدi. ونىڭ پايىمداۋىنشا, بiز بiلگەن ءارi بiلەتiن بiلiمدەر ءاۋ باستان بەلگiلi, ول ادامعا ءوزiنiڭ تۋما بولمىسىمەن كەلەدi دەگەن. قازiرگi بiلiم, عىلىم كەڭiنەن ورiستەگەن زاماندا «پرينتسيپ» دەگەن پاراديگمالىق سانا قالىپتاس-تىرعانبىز, ول ءالi بiلiپ بولماعان ماسەلەلەردi تانۋ ءۇشiن قولدانىلاتىن ءتاسiل. پرينتسيپ دەگەندە بiز باعىت انىقتايمىز. باعىت دەگەن جول كورسەتكiشi. جول تانۋ جانە تاڭداۋ وسى اياتتاردان باستاۋ العان. ايات جاراتۋشى «ساناسى» رەتiندە مۇحاممەدتەن وزگە ادامدارعا دا تۇسكەن, بiراق ونىڭ مانiسiنە جەتۋدە اداسۋشىلىقتار بولىپ وتىرعان. ايات كومپاس سياقتى ۇنەمi بiر باعىتتا بولعان, الايدا ونى كەرiسiنشە بۇرۋ ارەكەتتەرi بولا بەرگەن. سوندىقتان, اياتتىڭ كەلە بەرۋi زاڭدى. بۇل بولا بەرەتiن قۇبىلىس. اباي «اللانىڭ ءوزi دە راس, ءسوزi دە راس» دەپ باستالاتىن ولەڭiندە: «زامانا, شارۋا, مiنەز كۇندە وزگەردi, ولارعا كەز-كەزiمەن ءنابي كەلدi» دەگەن. ادامزاتقا نابيلەردiڭ كەزەگiمەن كەلە بەرۋiنiڭ سەبەبi, زامان وزگەرمەلi, ماڭگiلiك تۇراقتى جەر بەتiندە iس جوق. تۇراقتىلىق – ماڭگiلiك جاراتۋشىعا نەمەسە جاراتىلىسقا ءتان قاسيەت-ولشەمدەر. ماسەلەنi ادام بالاسىنا قاراي بۇرساق, ودان تۇراقتىلىق تابۋ ورىندالمايتىن, بiراق ارماندالاتىن iس. يسلام دۇنيەتانىمىندا مۇحاممەد سوڭعى پايعامبار دەگەن قاعيدا بار. ارينە, ماسەلە ايقىندىعى ءۇشiن, اللا ءسوزiنiڭ راستىعىنىڭ دالەلi ءۇشiن وسىنداي ءتاسiل قولدانىلۋى اقىلعا دا, قيسىنعا دا سيمايدى. ءسوز سولاي ايتىلماسا مۇحاممەد iسiنە كۇدiك بiردەن بايقالماي ما؟ كۇدiكتi مۇلدەم سەيiلتiپ, سەنiم نىعايۋى ءۇشiن وسىلاي ايتىلۋى قاجەت بولاتىن. ونىڭ ەڭ باستى دالەلi – اياتتاردىڭ مۇحاممەدكە ءتۇسۋi. بۇل ارنايى تاقىرىپ اڭگiمەسi جانە ارنايى بiلiمi بار ادامدار ورتاسىندا ايتىلاتىن اڭگiمە.
ءيا, سونىمەن اباي: «اۋەلi ايات, حاديس – ءسوزدiڭ باسى» دەگەن. نەگە ءسوزدiڭ باسى ايات دەگەنگە كەلسەك, ءۇش ماسەلەگە نازار اۋدارعانىمىز ءجون بولار. بiرiنشiدەن, اباي ايتقانداي ايات ءسوز باسى, ياعني سوزگە نەگiز, بiراق ءسوزدiڭ ءوزi ەمەس. ءسوز دەگەن ادامزاتتىڭ قاسيەتi. اللانىڭ «ءسوزi» – ايات, ونى ادامنىڭ سوزiنە اينالدىرعان پايعامبار. نەگiزiندە پايعامبارلىق دەگەنiمiزدiڭ ءوزi وسى جاراتۋشى «ءسوزiن» (اياتىن) ادام سوزiنە اينالدىرۋ ارقىلى انىقتالاتىن ەرەكشە جان. جاراتۋشىدان تۇسكەن اياتتىڭ ادام تiلiنە اينالۋى پايعامبارلىقتى, ياعني اللا مەن ادام اراسىنداعى ەلشiلiكتi تا-لاپ ەتەدi. ايات ءسوزدiڭ باسى دەگەندە, اباي ونىڭ تىلسىمدىق تابيعاتى تۋ-رالى ايتىپ وتىر. ءسوز باسى دەگەن نولدiك ەسەپ, ونىڭ ارجاعى تۋرالى ءمالi-مەت جوق, بولسا دا ادامزات ءۇشiن بەيمالiم, قۇپيا. ايات ءمانiسi – جاراتۋشى-نىڭ سىرى ەكەندiگiندە.
ەكiنشiدەن, ايات دەگەن جاراتۋشىنىڭ ادامزاتقا ءمالiم بولۋ مۇمكiندiگi بار, ءوز قۇپياسى. جاراتۋشى ادامزاتقا بەلگiلi بولعىسى كەلگەندە اياتتارىن ايان ارقىلى جاريا ەتەدi. ەندiگi ارادا اياتتى ناسيحات ەتۋ پايعامبار ۇلەسiندە, سوندىقتان اياتتان كەيiنگi ءسوز باسى – حاديس, ياعني پايعامبار ءسوزi.
قۇراننىڭ اياتتارى تۋرالى تافسيرلەردiڭ كوپ بولۋى, ولاردىڭ ءمانiسiن ءتۇ-سiنۋ ءارi تۇسiندiرۋدەن تۋعان نيەت. الايدا, ايات سىرى ادامعا تولىق اشىلۋى مۇمكiن بە, بۇل تالقىعا سالىناتىن تاقىرىپ. ايات ءسوز باسى بولسا, ونى ءسوز ارقىلى تۇسiندiرۋگە مۇمكiندiك بار ما؟ ويعا سالۋ كەرەك.
ۇشiنشiدەن, ايات ولەڭنiڭ فورماسى, ءتۇرi. دەمەك, جاراتىلىستىڭ قۇپياسى, ونىڭ كەرەمەتi ادامعا ولەڭ تۇرiندە بەلگiلi بولادى ەكەن. بۇل ماندە ناعىز اقىن – جاراتۋشىنىڭ ءوزi, تiپتەن اقىندىق ونىڭ بiر قۇدiرەتi. اقىندىق تابيعاتىندا پەرiشتەلiك بار دەسەك, iزگiلiك تۋرالى ايتقانىمىز, دەمەك iزگiلiكتiڭ باسى اياتتا جاراتۋشى «سوزiندە». دەمەك, جاراتۋشىنىڭ, جاراتىلىستىڭ تiلi – پوەزيا. ابايدىڭ «ولەڭ ءسوزدiڭ پاتشاسى» دەپ وتىرعانى دا وسى تۇسiنiكتەن تۋسا كەرەك. ولەڭنiڭ ءنارi – ايات, سەبەبi, ول – ءسوزدiڭ باسى. ەندi وسى ويلارعا وزەك بولعان ولەڭ شۋماعىن كەلتiرەيiن:
اۋەلi ايات, ءحاديس – ءسوزدiڭ باسى
قوسارلى بەيiتمىسال كەلدi اراسى.
قيسىنىمەن قىزىقتى بولماسا ءسوز,
نەگە ايتسىن پايعامبار مەن ونى اللاسى.
(1-ت., 88-ب.)
بۇل – «ولەڭ ءسوزدiڭ پاتشاسى, ءسوز ساراسى» دەپ باستالاتىن ون بەس شۋماقتان تۇراتىن كولەمدi ولەڭنiڭ ءۇشiنشi شۋماعى. وسى شۋماقتاعى ايات تۋرالى ايتقاننان كەيiن, نازارىمىز ءۇشiنشi, ءتورتiنشi ولەڭ جولدارىنا اۋدى. «قيسىنىمەن قىزىقتى بولماسا ءسوز, نەگە ايتسىن پايعامبار مەن ونى اللا-سى», – دەيدi اباي. دەمەك, ءسوزدiڭ قيسىنى قىزىقتى بولىپ تۇر. ءسوز دەپ اباي ايات پەن حاديستi ايتىپ وتىر. ول تۇسiنiكتi, بiراق ءسوز نەگە قيسىنىمەن قىزىقتى؟ قيسىن دەگەنiمiز نە؟ بiرەۋلەر قيسىن دەگەندi لوگيكا دەپ ءتۇسiندiرiپ ءجۇر. بالكiم بۇل دا شىندىققا جاقىن تۇسiنiك شىعار. ويلانىپ كورەلiك. ەگەر قيسىن بiزدiڭ تۇسiنiگiمiزدەگi لوگيكا دەگەن ماندە بولسا, وندا ول ءسوزدiڭ باسى بولىپ وتىرعان ايات پەن حاديستiڭ لوگيكاسى. جانە دە ايتارىمىز, بۇل جەردە ادەتتەگiدەي قيسىن (لوگيكا) ماسەلەگە قىزمەت ەتپەي, ءوزi ماسەلەگە اينالىپ وتىر. قىزىق قيسىندا بولىپ, ماسەلە سودان قىزىق دەلiنگەن. ەگەردە ءسوزدiڭ قيسىنى قىزىق بولماسا, وندا ول ءسوزدi اللاسى مەن پايعامبارى ايتپاسا كەرەك ەدi. ولاردىڭ ايتىپ وتىرعانى ءسوزدiڭ قيسىنىنىڭ قىزىقتىعى. ماسەلە وسىلايشا انىقتالا باستالسا, ەندiگi جەردە نازار سالىناتىن ۇعىم – قىزىق. قازاق لەكسيكاسىنىڭ وسى بiر ءسوزi ديسكۋرسكە تۇسكەننەن كەيiن ۇعىمعا اينالىپ وتىر, سەبەبi ماسەلەنiڭ ءتۇپ نە-گiزi وسى قىزىق ۇعىمىنا نەگiزدەلگەن. بۇل جەردە قىزىق دەگەن تiرشiلiكتiڭ مەيلiنشە مولىققان ەكزيستەنتسياسى. بىلايشا ايتقاندا, تiرشiلiكتiڭ «جا-نى». نە قىزىق؟ ءومiر قىزىق. نە قىزىق؟ ءومiر ءسۇرۋ قىزىق. تiرشiلiكتەن باسقا جەردە قىزىق بار ما؟ ارينە, جوق. ءسوزدiڭ قيسىنىمەن قىزىقتى بو-لاتىنى سوندىقتان. بiز وسى ماسەلەگە تەرەڭدەمەي «قىزىق ءومiر» دەپ, تۇراق-تى ءسوز تiركەسiن جاساپ العانىمىز, ءماندi تۇسiنiك ەمەس. قىزىق – ءومiر ەمەس, دۇرىسى – ءومiردiڭ ءوزi قىزىق. قىزىق – ءومiردiڭ ورنىنا جۇرەتiن ۇعىم. قىزىق بولماس ءومiر جوق. ءومiر – قىزىقتىڭ بiز تانىپ بiلگەن فورماسى. ماسەلە ومiردە ەمەس, ماسەلە قىزىقتا. سوندا قيسىن قىزىقتى تانىپ, بiلۋدiڭ ءتاسiلi بولماق. دەمەك, قيسىندى لوگيكا دەۋدەن گورi ءتاسiل دەۋ شىندىققا سىيىمدى. سوندا ايات, تiرشiلiكتiڭ «جانى» قىزىق تۋرالى, ءسوزدiڭ باسى دەگەن پiكiرگە توقتالماقپىز, نەمەسە پايعامبارى مەن اللاسى ايتقان قيسىنى قىزىقتى «ءسوز» – ايات.
اركIمدI زامان سۇيرەمەك
«توتى قۇس ءتۇستi كوبەلەك» دەپ باستالاتىن ءۇش شۋماقتى ولەڭنiڭ ءۇشiنشi شۋماعىنىڭ بiرiنشi جولى وسىلاي باستالادى. زامان اركiمدi سۇيرەيدi, سوندا زامان دەگەن نە؟ اركiمدi سۇيرەيتiن وعان قۋات قايدان كەلگەن؟ ونى انىقتاۋ ءۇشiن زامان دەگەننiڭ ءوزiن بiلiپ العان ءجون بولار. زامان دەگەنiمiز – ادامداردىڭ ءومiر ءسۇرiپ وتىرعان ۋاقىت كەڭiستiگi.
نەگە مۇنداي قورىتىندىعا كەلدiك؟ ونىڭ سەبەبi, اباي زاماندى ادامداردان تىس تا قاراماعان, ونىمەن بiرگە دە قاراستىرماعان. اباي تۇسiنiگiندە ادام مەن زامان بiرiنسiز-بiرi بولمايتىن ۇعىمدار. ادامدار بار جەردە زامان بار, زامان بار جەردە ادام بار. نەمەسە زامانسىز ادام جوق, ادامسىز زامان جوق. وسى تۇتاستىقتى حالقىمىز زامان دەپ اتاعان. اركiمدi زامان سۇيرەسە, ول ونىڭ تاعدىرى بولعانى, ياعني جەكە ادامنىڭ iس, ارەكەت, حارەكەتiنiڭ ءمانسiز بولعانى. ولاي بولسا سانالى ءومiر سۇرمەك نيەتiمiز قايدا قالماق؟! اركiم ءوزiن-ءوزi جاساۋشى ارحيتەكتور دەمەۋشi مە ەدiك. ادام ومiردەن ءوزiن-ءوزi جويادى, ءوزiن-ءوزi ادام ەتەدi دەگەن قاعيدا قايدا قالماق؟! قاعيدالار كوپ قوي, سونىڭ قايسىسى اقيقاتقا باستايدى, قايسىسى اقيقاتتان الشاقتاپ اداسۋعا باستايدى, ونى كiم ءدال تانىپ, بiلiپ, انىقتاماق؟ ابايدىڭ اركiمدi زامان سۇيرەمەك دەگەنi دە وسى ويدى مەڭزەپ تۇرعانى جوق پا؟ سەنi زامان سۇيرەسە, سەنiڭ وعان قارسى تۇرار قاۋقارىڭ بولماسا, نە iستەمەكسiڭ؟ زامان اعىسىمەن اعىپ كەتە بەرمەكسiڭ, كوپشiلiگiمiزدiڭ حالىمىز وسىنداي. زامانعا ساي بەيiمدەلiپ, قالىپتاسقان پسيحولوگيالىق جاعدايدى اباي: «زامانعا جامان كۇيلەمەك» دەيدi. زامانعا ىڭعايلانا بەرۋدi پسيحولوگيادا اداپتاتسيا, ياعني بەيiمدەلۋ دەيدi. زامان ىڭعايىنا بەيiمدەلە بەرۋ ازاماتتىق جول ەمەس. ول قۇلدىق سانا ىرقىنداعى بايقالاتىن ماسەلە. ونداي ادامداردى اباي «جامان» دەگەن. «زامانعا جامان كۇيلەمەك» دەپ وتىرعاندا وسى قۇلدىق-بەيiمدەلگiش پسيحولوگيانى ايتىپ وتىر. جاماننىڭ جاماندىعى سوندا, ونىڭ ءوز باسىنا تاۋەلسiزدiگi جوق, ءوز ەركi جوق. جامان ادام – ازامات ەمەس. ازامات دەگەنiمiز – وركەنi وسكەن, تاۋەلسiز ادام. ول ادامشىلىق قاسيەتتەرi مول, كiسiلiگi ناقتىلى زاماندى بيلەي الاتىن جان. اباي وسى شۋماقتىڭ ەكiنشi جولىندا «زاماندى قاي جان بيلەمەك؟» دەپ سۇراق قويادى. شىنىندا دا زاماندى بيلەيتiن قانداي جان؟ زاماندى بيلەيتiن جان بولماسا زاماننىڭ مازمۇنى قالايشا انىقتالماق؟ زامان مازمۇنى وزدiگiنەن بولاتىن سۋبستانتسيا ەمەس, ول انىقتالاتىن ماسەلە, سوندا زاماندى انىقتاۋشى كiم؟ وسى پروبلەما الiمساقتان تالاس تۋعىزىپ كەلە جاتقان, شەشiمi, ءسiرا دا, بولا قويمايتىن iس. ارينە, بۇل – بiز, ادامزات بالاسى ويلاپ تاپقان iلiمدەر نەگiزiندە دايار جاۋاپ بەرە سالۋعا بولار ەدi. ايتالىق, زاماندى بيلەۋشiلەر (يمپەراتورلار, حاندار, بيلەر, پاتشالار, پايعامبارلار, اۋليەلەر نەمەسە اباي ايتاتىن ويشىل-حاكiمدەر), بiرىڭعاي دiن جولىمەن كەلسەك, جاراتۋشى ءومiرi, قۇدiرەتi, اتەيست-ماتەرياليستەر تۇسiنiگiمەن كەلسەك, تاريحتىڭ لوكوماتيۆi حالىق بۇقاراسى, وبەكتيۆتiك زاڭدىلىقتار. كورiپ وتىرسىزدار, زاماندى قاي جان بيلەمەك دەگەنگە جاۋاپ بەرمەكشi بولعاندار دا كوپ, ولار قۇراستىرعان iلiمدەر دە كوپ.
بiز زامان دەگەندە ادامنىڭ ۋاقىت كەڭiستiگiنiڭ ناقتىلى تاريحي كەزەڭiن, فورماسىن ايتامىز. دەمەك, بۇل iستە زاماننىڭ زامانعا اسەرiن ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك. بۇل ماسەلەنiڭ بiر جاعى. ەكiنشiدەن, زاماننىڭ زامانعا اسەرiنەن كەلەسi وقيعا, ياعني, زامان قالىپتاسادى. بۇل ماندە زاماننىڭ بولمىسىندا ادام بولمىسىنا ۇقساعان تۇلعالىق قاسيەت بار. ولاي بولسا زامان ۇلكەن, كەڭ كولەمدەگi وقيعانىڭ كورiنۋ فورماسى بولماق. ماسەلە سوندا وقيعا بار. ونىڭ باستى كەيiپكەرلەرi: جاراتۋشى جانە ونىڭ جاراتقان ادامزات ءناسiلi. وسىدان وقيعا قۇرىلعان جاراتۋشى مەن جاراتىل-عان پەندەنiڭ اراسىنداعى ديالوگ كۇردەلەنiپ ناعىز وقيعا بولۋى ءۇشiن, دۇنيەگە ايەل زاتى حاۋا انا ەندi, ونىمەن بiرگە انتىنان تايىپ پەرiشتە شايتاندىق كەيiپكە ەندi. ءسويتiپ, وقيعانىڭ العاشقى كەيiپكەرلەرi انىقتالادى. وقيعا باستالىپ كەتتi. ول ۋاقىت وتكەن سايىن زاماننان زامانعا اۋىسىپ جۇرە بەردi. ادامدار ەندi زاماننىڭ ءوزiن وقيعا دەيتiن بولدى. زامان وقيعالارعا تولدى. سول كەزدە زاماندى قاي جان بيلەمەك دەگەن سۇراق تۋدى. سۇراققا ناقتىلى جاۋاپتىڭ بولمايتىنى, بiز زاماندى وقيعا دەپ ءتۇسiنiپ, باستاپقى باستالعان ۇلكەن وقيعا ءمانiسiن ۇمىتتىق. جاراتۋشى ادامزاتتى جاراتقاندا زامانىن بيلەسiن, ءوزiن-ءوزi بيلەسiن دەگەن نيەتتە ەدi, ول نيەت اۋىق-اۋىق بۇزىلا بەردi, بiراق بۇل دا جاراتۋشىنىڭ ءوزi ماقسات ەتكەن شارۋاسى دەسەك قايتەدi. ارينە, بۇل قيسىنعا نەگiزدەلگەن بولجام, بiراق بولجامسىز بiلiم بولۋشى ما ەدi?!
ادام جامان بولايىن دەپ بولمايدى, ونى جامان ەتەتiن تاعدىر تالقىسى. تاعدىردى جەڭەتiن قۋات اركiمدە بار ما, بار بولسا اركiم ەمەس, تۇلعا بولماق. زاماندى بيلەمەككە حارەكەت ەتەتiن – تۇلعالار. اباي تۇلعالاردىڭ ءۇش ءتۇرiن ايتادى, ولار: پايعامبارلار, اۋليەلەر, حاكiمدەر. زاماندى بيلەمەك بولاتىندار – وسىلار. ولار ارتىق جاندار, ولار ەشۋاقىتتا جامان جاندار قاتارىنا قوسىلماق ەمەس. ولار ءوز تاۋەلسiزدiگiنە وزدەرi يە – ازاماتتار.
جامان ادام ول دا – ادام. ادامدى جامان قىلىپ تۇرعان زامان بولسا, ادامنىڭ كiناسi نەدە؟ ول دا ويلاناتىن ماسەلە. زاماندى بيلەگەندەگi ماقساتتىڭ ءوزi, سول زامانى سۇيرەپ, يلەپ جۇرگەن اركiمدەردiڭ, جامانداردىڭ قامى ەمەس پە؟!
عاريفوللا ەسIم,
اكادەميك
