مەنىڭ اتىم – جاۋتىك. ۇلتىم – قازاق. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتىمىن. ۇلكەن شاھاردان جۇمىس تاپتىم… ءااا, تاپقاندا, بىلاي عوي… باسىنان باستايىنشى…
اۋىلدا اجەپتاۋىر تانىلىپ قالعان ءانشى بولاتىنمىن. قۇرىلىستىڭ دا قىر-سىرىن ءتاۋىر مەڭگەرگەنمىن. اۋداندىق گازەتتە ون جىلداي ءتىلشى بولعان تاجىريبەم جانە بار. قىسقاسى, مەن «سەگىز قىرلى, ءبىر سىرلى» جىگىت… جوق, جىگىتتىڭ تورەسىمىن عوي!
قاتىنىم كۇندە «ەلدىڭ بايى جىلتىر قالا تۋرالى ءتۇس كورەدى…» دەپ قويماعان سوڭ, «سول جاقتان ناپاقا تابۋدىڭ ءبىر رەتى بولىپ قالار» دەگەن مىسىقتىلەۋمەن اۋىلدان كوشىپ كەتتىم. ءسويتىپ, جىل بويى جۇمىس ىزدەپ ءجۇردىم.
العاشقى بارعان جەرىم – ءبىر فيلارمونيا قۇرامىنا انشىلەردى ىرىكتەگەن بايقاۋ بولدى. داۋىسى بارقىراعاننان جوعارىلارعا نولدەرى كوپ تەڭگە بەرەدى ەكەن. ەكى ميلليونداي دەگەن سياقتى, ۇمىتپاسام. بايقاپ وتىرسام, ءانشى بولعىسى كەلگەندەردىڭ اراسىندا مەن جانە تاعى ەكى قازاقتان وزىعى جوق… امال نەشىك, جەمە-جەمگە كەلگەندە, الگى ميلليونداردى بەس وزبەك يەلەندى دە كەتتى! كەيىن ەستىدىم عوي, سول جەردە قازىلىق ەتىپ وتىرعان قاراقتارىم: «مۇنداي كوپ سوما قازاقتاردىڭ قالتاسىنا اۋىرلىق قىلادى. قايداعى ءبىر قاراتابانداردى قۇتىرتقانشا, ءوز-اكالارعا بەرە سالايىق!»,- دەپ شەشىپتى.
قۇرىسىن دەپ, قۇرىلىسقا تارتتىم. قاسىمداعى قازاقتاردى قوسقاندا, جەتەۋمىزدەن وزگەسى – وڭكەي تۇرىك! وزدەرى تۇك بىلمەيدى ەكەن. تسەمەنت پەن قۇمدى ارالاستىرا يلەۋ, كىرپىش قالاۋ, ەسىك-تەرەزەلەردى ورناتۋ سياقتى جۇمىستاردىڭ ءبارىن ۇيرەتىپ شىقتىق. سونىسىنا قاراماي, ولاردىڭ ۇستىندە سۋ جاڭا فورما دا, ءبىز اۋىلدان الا كەلگەن جاماۋ-جاسقاۋ كيىمسىماقپەن ءجۇرمىز. ايتەۋىر, العاشقى جالاقىعا دا قول جەتتى. جەتى قازاقتىڭ جەتىستىرىپ العانى – توقسان مىڭ تەڭگەدەن. مۇندا كەلگەنشە ونداي قوماقتى قارجىنى كورمەگەن قايران باسىم, جىلاپ جىبەردىم. ال, 85 تۇرىكتىڭ ارقايسىسى التى ءجۇز مىڭ تەڭگەدەن شىتىرلاتا ساناپ جاتىپ: «ءوي, ءبىر اي بويى جالدانىپ ءجۇرىپ تاپقانىمىز وسى-اق پا؟!» دەسەدى. قازاق بريگاديرىمىز ول بەيباقتاردى سابىرعا شاقىرا ءجۇرىپ, قولىنداعىلاردىڭ ۇستىنە تاعى دا ءجۇز مىڭ تەڭگەدەن قوسىپ بەرۋگە ازەر كوندىردى. بىزدەن وڭاشالاپ اكەتىپ, بىردەڭەلەردى سىبىرلاي قويعانى سول-اق ەكەن, ءداۋ قارالاردىڭ بىرەۋى: «قازاق اركاداشىلاردى سەۆيورۋم!» دەي مە, سونداي بىردەڭەنى ايتىپ, ايقايلاپ جىبەردى…
قۇرىلىستا كورگەن-بىلگەنىمدى ۇيدەگىگە تاپتىشتەي باستاپ ەدىم, ونىڭ اقىلى ارتا كەتىپ: «سەن بايعۇستىڭ الدىڭدى اركىم وراپ كەتە بەرەدى ەكەن وسى! بىردەڭە شيمايلاي الاتىنىڭ بار ەمەس پە, تەلەارناعا تارتساڭشى!» دەگەنى.
تاڭەرتەڭ تەلەارنا باسشىسىنىڭ الدىندا وتىردىم. وبالى نەشىك, سيراعى سيديىپ, جىلقىشى تورعايشا زىر جۇگىرگەن حاتشى قىزعا ەكى-ەكىدەن شاي الدىرتا وتىردى. پاكەتتەگى شايدى ىسىراپتاعىم كەلمەي, ونى ەكىنشى كۇرىشكەگە سالا بەرگەنىمدە: «تى شتو, براتۋحا, مامبەت شتو لي؟! بۇل «ودنارازوۆىي» دەپ اتالادى, سەندەرشە ايتقاندا – ءبىرسالار… حا-حا-حا!»,- دەپ داراقىلانا ءبىر مازاقتاپ الدى. ونىڭ تاپتىشتەگەن «تامسىلىنەن» قىسقاشا ۇققانىم: ايلىعىم ونداعى ورىستاردىكىنىڭ ەلۋ پايىزىنداي بولادى ەكەن. سەبەبى, سيۋجەت ءماتىنىن سولار دايىنداپ, ءبىز اۋدارمامەن عانا وتىراتىن كورىنەمىز. «كازاحسكي روجاڭ ەفيرگە كەلمەيتىندىكتەن, ۇساق-تۇيەك تاپسىرمالارعا شىققاندا, جىلتىڭ ەتىپ كامەراعا ءتۇسىپ قالۋشى بولما!» دەپ سالدى, ءسوز سوڭىندا. ەەە دەپ, ودان دا شىقتىم…
سونىمەن, ۇلكەن شاھاردان ءبىر جۇمىس تاپتىم-اۋ! قوس بازاردىڭ ورتاسىنداعى جەراستى جولىندا ناسىباي, شەمىشكە, قاتىنىم پايدالانعان وپا-دالاپ, سول توقىعان شۇلىق جانە ءوزىم اۋلاعان بالىقتاردان ساتىپ وتىرمىن. جاقسى وتەدى ەكەن. ناعىز قازاقتار تۇرۋعا لايىق جەر وسى عانا سياقتى كورىندى ماعان! ءدال ارتىمدا «ساۋدا جاساۋعا قاتاڭ تىيىم سالىنادى!» دەپ بادىرايتا كورسەتىلگەن ەسكەرتپە جازۋ تۇر. وعان قاپتالىمداعى «ارىپتەستەرىم» دە پىسقىرىپ قارامايدى.
ايتپاقشى, ءالى كۇنگە دەيىن ءبىر جەبىرەيدىڭ قۋىقتاي ساياجايىن جالداپ تۇرىپ جاتىرمىز. قاتىنىم ينگۋش ايەلدىڭ اينالاسى اتشاپتىرىم ۇيىندە بالا تاربيەلەگەن بولىپ الەك. ازىرگە جاعداي جاقسى…
ەركەعالي بەيسەنوۆ
