بەيسەنبى كۇنى استانا قالاسى اكىمى ادىلبەك جاقسىبەكوۆتىڭ توراعالىعىمەن ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «نۇرلى جول – بولاشاققا باستار جول» اتتى جولداۋىن تالقىلاۋعا ارنالعان قالا اكتيۆىنىڭ جيىنى ءوتتى. وندا ەلوردا اكىمى بايانداما جاساپ, (باياندامانىڭ تولىق نۇسقاسى گازەتىمىزدە جاريالانىپ وتىر).
جيىندا «نۇر وتان» پارتياسى استانا قالالىق فيليالى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ساپار احمەتوۆ, قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى ۆلاديمير رەدكوكاشين, استانا قالاسى كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ديرەكتورى مەيىربەك ءماجيتوۆ, ەۋروپالىق قۇقىق جانە ادام قۇقىقتارى ساراپشىلىق ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى مارات باشيموۆ جانە «وبەرەگ» ۋكرايندار قوعامى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى تامارا شيرمەر وي-پىكىرلەرىن ورتاعا سالدى.
ساپار احمەتوۆ, «نۇر وتان» پارتياسى استانا قالالىق فيليالى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى:
– كۇنى كەشە بارلىعىمىز ەلباسى, پارتيا توراعاسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىنىڭ كۋاسى بولدىق.
پرەزيدەنت جولداۋى تۇڭعىش رەت «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ ساياسي كەڭەسى وتىرىسىندا جاريا ەتىلدى.
بۇل ەل پرەزيدەنتىنىڭ «نۇر وتان» پارتياسىنا دەگەن تەگەۋرىندى قولداۋى مەن تەرەڭ سەنىمىن بىلدىرەدى.
ءبىز ەلباسىنىڭ بيىلعى جولداۋىن قازىرگى گەوساياسي جاعداي مەن جاھاندىق قارجى-ەكونوميكالىق داعدارىسقا قارسى ۇسىنىلعان ستراتەگيالىق قۇجات دەپ قابىلداۋىمىز قاجەت.
«نۇرلى جول» جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتى – وسى قۇجاتتىڭ وزەگى. پارتيا توراعاسى اتاپ وتكەنىندەي, ەكونوميكامىزدىڭ قارقىندى دامىعان كەزەڭىندە ىرگەسى نىعايعان ۇلتتىق قوردىڭ تابىسى الماعايىپ زاماندا ەل يگىلىگى ءۇشىن ءتيىمدى قولدانىلاتىن بولادى.
بۇل جولداۋ استانالىقتار ءۇشىن تەك ساياسي جاعىنان عانا ەمەس, ەكونوميكالىق تۇرعىدان ايرىقشا ماڭىزدى. ايبىنى ارتقان استانا الداعى ۋاقىتتا ىشكى بىرلىك پەن بەكەمدىكتىڭ تەمىرقازىعىنا اينالىپ, ەلوردالىق جاسامپازدىق پەن دامۋ رۋحى ەل ايماقتارىنا سەرپىلىس بەرەدى دەگەن سەنىمدەمىن.
وسىنداي ۇلى ماقساتقا قول جەتكىزىپ, پرەزيدەنت جولداۋىن ورىنداۋ ءۇشىن بارشامىز ءبىر كىسىدەي اتسالىسىپ قىزمەت جاساۋىمىز قاجەت.
كەلەر جىل – ەگەمەندىگىمىز ەڭسەسىن تىكتەپ, تاۋەلسىزدىكتىڭ تۇعىرى بيىكتەپ, «ماڭگىلىك ەل» بولۋدىڭ ءماندى جولىن ايقىندايتىن جاۋاپتى كەزەڭ. قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى, قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى مەن كونستيتۋتسيامىزدىڭ 20 جىلدىعى, ۇلى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعى – قازاقستاندىقتار ءۇشىن مەرەيلى مەجە.
ۆلاديمير رەدكوكاشين, پارلامەنت سەناتىنىڭ دەپۋتاتى:
– ەلباسىنىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋى ەل ەكونوميكاسىن دامىتۋداعى باسىم باعىتتاردى ايقىنداپ بەردى. بۇل ەلدىك قۇجات «قازاقستان – 2050» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىمەن ۇندەس. مەملەكەت باسشىسى كەزەكتى جولداۋىن اياق استىنان جاريا ەتۋىندە وزىندىك ءمان بار. پرەزيدەنت ءوز سوزىندە بۇكىل الەم جاڭا قاتەرلەرمەن بەتپە-بەت كەلىپ وتىرعانىن, دۇنيە جۇزىندەگى ەكونوميكالىق داعدارىس ەلىمىزدى دە اينالىپ وتپەيتىنىن ايتتى. سوندىقتان, جاھاندىق داعدارىس قيىندىقتارىنىڭ الدىن الىپ, ناقتى شارالار قابىلداۋ ءۇشىن وسىنداي قادام جاسالىپ وتىر. مەملەكەت باسشىسى كەيبىر پوزيتسيالاردى جەدەل تۇردە قايتا قاراپ, الدىڭعى كەزەڭدەردىڭ جوسپارلارىنا تۇزەتۋ ەنگىزۋ ءۇشىن جەدەل ىسكە كىرىسۋ قاجەتتىگىن ەسكەرتتى. بۇل شارالاردىڭ بارلىعى شۇعىل قولعا الىنىپ, كەلەسى جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ جۇزەگە اسىرىلماق. مۇنى دەر كەزىندە قابىلدانعان دۇرىس شەشىم دەۋگە بولادى. داعدارىسقا قارسى شارالاردىڭ بارلىعى ەڭ الدىمەن قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋدى كوزدەيدى. ايتالىق, پرەزيدەنت ەكونوميكالىق ءوسىم مەن جۇمىسپەن قامتۋدى قولداۋعا ايرىقشا ءمان بەرىپ وتىر. ۇكىمەتكە ۇلتتىق قوردان 500 ميلليارد تەڭگە كولەمىندەگى قارجىنى شاعىن جانە بيزنەستى نەسيەلەۋگە, بانك سەكتورىن ساۋىقتىرۋعا, جاڭا ينۆەستيتسيالار تارتىپ, كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا جۇمساۋدى تاپسىردى. مەملەكەت باسشىسى تۇرعىنداردى قولجەتىمدى تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋگە ەرەكشە توقتالىپ, يپوتەكالىق نەسيەنى بارىنشا تومەن پايىزبەن بەرۋدى تاپسىردى. مىنە, وسىنىڭ ءبارى ەلىمىزدىڭ كەز كەلگەن قيىندىقتان سۇرىنبەي وتۋگە جول سالىپ, ءار ازاماتتىڭ ەرتەڭگە دەگەن سەنىمىن نىعايتاتىنى انىق.
مەيىربەك ءماجيتوۆ, استانا قالاسى كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ديرەكتورى:
ەلباسىمىزدىڭ كەزەكتى جولداۋى – كورەگەن ساياساتىنىڭ كورىنىسى. جولداۋدا ەكونوميكامىزعا كەرى اسەر ەتەتىن جاعدايلاردى بايىپتاپ, داعدارىستىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان تاپسىرمالار بەرىلدى. ءبىزدىڭ 2008 جىلعى «داعدارىسقا قارسى» تاجىريبەمىز تونگەن قاۋىپكە قارسى ارەكەت ەتە الاتىنىمىزدى دالەلدەدى.
جولداۋدا قاراستىرىلعان «نۇرلى جول» جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتتا شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا بارىنشا كۇش سالۋ كەرەكتىگى ايتىلدى. شاعىن جانە ورتا بيزنەستى جانە ءىرى كاسىپكەرلىكتى جەڭىلدىكپەن نەسيەلەۋگە قوسىمشا 100 ميلليارد تەڭگە بولىنەتىن بولدى. مۇندا, ارينە, تاماق جانە حيميا ونەركاسىبىندەگى, ماشينا جاساۋداعى, قىزمەت كورسەتۋلەر سالاسىنداعى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا, دامىتۋعا جاعداي جاسالىپ وتىر.
بۇل باعىتتاعى جۇمىستار قارقىن الىپ, كاسىپكەرلىككە دەن قويعاندار كۇن ساناپ كوبەيىپ كەلەدى. اعىمداعى جىلدىڭ شىلدە ايىندا شاعىن-ورتا بيزنەسپەن اينالىسۋشىلار سانى 211 600 ادامدى قۇرادى, بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 32 000 ادامعا ارتقانىن كورسەتەدى. سوڭعى توعىز ايدا كاسىپكەرلەر پالاتاسىندا كاسىبىن اشقىسى كەلگەندەرگە باعىت-باعدار بەرۋ ماقساتىندا 6577 قىزمەت كورسەتىلدى.
شاعىن جانە ورتا بيزنەس – مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق قوزعاۋشى كۇشى. سوندىقتان ونىڭ ءورىس الىپ, كوكجيەگىنىڭ كەڭەيۋىنە, جاقسى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋگە كۇش سالامىز. ءبىز استانا قالاسى اكىمدىگىمەن بىرلەسىپ «بيزنەستىڭ دامۋ كارتاسىن» جەتىلدىرۋ ءۇشىن جۇمىس جاساپ جاتىرمىز. سونىمەن قاتار, شاعىن جانە ورتا بيزنەس جۇرگىزۋگە قولايلى اۋقىمدى يندۋستريالدى پاركى سالىنىپ جاتىر.
جاڭا ەكونوميكالىق ساياسات ەلىمىزدىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋعا تىڭ سەرپىن بەرەدى دەپ سەنىم بىلدىرەمىز.
تامارا شيرمەر, «وبەرەگ» ۋكرايندار قوعامى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى:
– ەلدىك قۇجاتتا ايتىلعان ءار ماسەلە تۇرعىنداردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن ىلگەرىلەتۋگە باعىتتالعان. تۇرعىنداردى قولجەتىمدى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ, ورتا جانە شاعىن كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ, جۇمىسپەن قامتۋ, كولىك جول ينفراقۇرىلىمىن وركەندەتۋ, بىرلىكتى نىعايتۋ – ءار ازاماتتىڭ ءومىرىن ءماندى ەتەتىن سالالار لەگى. ەلباسى مەملەكەتىمىزدىڭ الدىندا ۇلكەن سىناق تۇرعانىن ايتتى. كەز كەلگەن قيىندىقتان ءوتۋ ءۇشىن الدىمەن حالىقتىڭ بىرلىگى كەرەك. پرەزيدەنت اتاپ وتكەندەي, ءبىز تۇراقتىلىقتى باعالاي بىلگەنىمىزدىڭ ارقاسىندا وسىنداي تابىستارعا جەتتىك. كەيىنگى ۇرپاققا اماناتتاپ قالدىراتىن ەڭ باستى بايلاعىمىز دا بىرلىك ەكەنىن ەلباسى اتاپ ءوتتى. كەلەسى جىلى – قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 20 جىلدىعى اتالىپ وتپەك. بۇگىندە وسىناۋ ماڭىزدى شاراعا ءار ەتنوبىرلەستىك ىجداھاتتىلىقپەن دايىندالىپ جاتىر. ارقايسىسىمىز ءوز جوسپارىمىزدى ۇسىندىق. كۇللى ەتنوبىرلەستىكتەر «استانا – بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم قالاسى» اتتى حالىقارالىق فورۋمعا بەلسەندى قاتىسپاقشى.
مارات باشيموۆ, ەۋروپالىق قۇقىق جانە ادام قۇقىقتارى ساراپشىلىق ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى:
– ەلىمىزدىڭ عانا ەمەس, باتىستىڭ ساراپشىلارى دا ەلباسى جولداۋى الەۋمەتتىك مىندەتتەرگە دە, حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىنا دا, الەۋمەتتىك قۇقىلارىنا دا كەپىلدىك بەرىپ وتىرعانىن ايتىپ جاتىر. مۇنداي كەپىلدىكتى داعدارىس كەزەڭىندە ءالى بىردە-ءبىر مەملەكەت بەرگەن ەمەس. جولداۋ جۇكتەگەن تاپسىرمالاردىڭ ىشىندە قامتىلماي قالعانى جوق. اسىرەسە, حالىقپەن تىكەلەي بايلانىستى سالالاردىڭ بارلىعى دا جىكتەلىپ, ولاردى دامىتۋعا ناقتى ءمىندەتتەر اتاپ كورسەتىلدى. مىسالى, ورتا جانە شاعىن بيزنەستى 10 جىلعا بار-جوعى 6 پايىزبەن نەسيەلەۋدىڭ بۇرىن-سوڭدى بولماعان شارتى جاسالعانىن بىلەمىز. ال شاعىن كاىپكەرلىكپەن اينالىساتىنداردىڭ دەنى – قاراپايىم حالىق. دەمەك, قازاقستاندىقتارعا جاسالىپ وتىرعان مەملەكەت قولداۋى – بۇل. «نۇر وتان» پارتياسى ساياسي كەڭەسىنىڭ وتىرىسىندا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىلدىڭ 2015-2025 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسى بەكىتىلدى. بۇل – كەز كەلگەن قارجىنىڭ سۇراۋى بار دەگەن ءسوز.
