تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ەلىمىز ءارتۇرلى سالادا, اسىرەسە, ءبىلىم سالاسىندا تاڭقالارلىق جەتىستىكتەرگە جەتتى. 1993 جىلى باستالعان «بولاشاق» باعدارلاماسىنا بيىل, مىنە, 19 جىل تولىپ وتىر. ءيا, از ۋاقىت ەمەس. ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن جاڭادان الىپ, بارلىق زاڭ نورمالارى وزگەرىپ جاتقان كەزدە شەكارا اسىپ, شەتكە ءبىلىم ءىزدەپ كەتكەن جاستارىمىز وزدەرىنىڭ مويىندارىنا جۇكتەلگەن مىندەتتى ورىنداپ شىقتى دەۋگە بولادى. باعدارلاما العاشقى جىلدارى ەلگە قاجەت بولعان قۇقىقتىق سالاداعى مامانداردى دايارلادى. سول ءبىر كەزەڭدە مەملەكەتىمىز ءۇشىن الدىمەن زاڭنامالىق قۇجاتتاردى رەتكە كەلتىرىپ, ەل ەكونوميكاسىن كوتەرۋ ماقساتى تۇردى. وسىعان وراي ەكونوميكا مەن قارجى سالاسى ماماندارى دايارلاندى. بۇل – العاشقى ءجىبەرىلگەن تۇلەكتەر ەدى. كەيىننەن يندۋستريالدى دامۋدى قولعا الدىق. ەلىمىزدە ينجەنەرلىك ماماندىقتار تاپشىلىعى ءبىلىندى. وسى سالادا الەمنىڭ ەڭ وزىق وقۋ ورىندارىندا ستۋدەنتتەر دايارلاۋ قاجەت بولدى. ءمىنە, ەكىنشى كەزەڭدە «بولاشاق» ستيپەندياسى ارقىلى ينجەنەر-تەحنولوگ ماماندار دايارلاندى.
بۇگىندە الەمنىڭ وتىزدان استام ەلىندە 1974 ستيپەنديات ءبىلىم الىپ جاتسا, 135 ستيپەنديات عىلىمي تاعىلىمدامادان وتۋدە. ال, قازىرگى تاڭدا باعدارلاما بويىنشا وقۋلارىن تامامداعان تۇلەكتەر سانى 4745 ادام بولىپ وتىر.
ءبىلىم بەرۋ سالاسى – ەل دامۋىنىڭ نەگىزگى تىرەگى بولعاندىقتان, قاي مەملەكەتتە بولسىن ءتۇيىندى ءماسەلەنىڭ ءبىرى. ەلدەگى ءبىلىم بەرۋ ءجۇيەسىنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگى قانداي بولسا, سول مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاسىنىڭ دەڭگەيى دە سونداي بولماق. ءبىزدىڭ ەل دە سول ءسۇرلەۋمەن كەلەدى. ونىڭ ءدالەلى وسى «بولاشاق» باعدارلاماسى دەپ ايتۋعا بولادى.
بۇل باعدارلاما بويىنشا وقيتىن ستۋدەنتتەردىڭ وقۋ قاراجاتتارى, ءشاكىرتاقىلارى مەملەكەت قازىناسىنان تولەنەدى. مەملەكەت ءبىر ستيپەندياتتىڭ ءبىلىم الۋىنا جىلىنا ون مىڭ دوللاردان اسا قاراجات جۇمسايدى. ءتىپتى, الەمدى ءدۇر ءسىلكىندىرگەن داعدارىس كەزىندە دە ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەر قارجى جاعىنان ەش تاپشىلىق كورمەدى. جاسىراتىنى جوق, قوماقتى قارجىمەن وقيتىن ستۋدەنتتەرگە قويىلاتىن تالاپتار دا بارشىلىق. كەلىسىمشارت بويىنشا «بولاشاقتىڭ» تۇلەكتەرى ەلگە قايتىپ ورالىپ, كەم دەگەندە بەس جىل مەملەكەتتىك قىزمەتتە جۇمىس ىستەۋى ءتيىس. ول, ارينە, تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ءوز ۇلاندارىنا جاساعان ۇلكەن جاقسىلىعى مەن قامقورلىعىن ءتۇسىنىپ, ەل الدىنداعى بورىشتارىن وتەۋ دەگەن ءسوز.
بۇگىندە ەلباسىنىڭ سارابدال ساياساتىنىڭ ارقاسىندا «بولاشاق» باعدارلاماسى ارقىلى شەتەلدىڭ وزىق ۋنيۆەرسيتەتتەرىنە جىبەرۋ ءجۇيەسى قۇرىلعان. ارينە, بۇل اۋقىمدى شارا ءوز جەمىسىن بەرۋدە.
نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ «بولاشاق» حالىقارالىق باعدارلاماسىنىڭ جاقسى جۇمىس ءىستەپ جاتقانىن, تالاپكەرلەر ءتورتكۇل دۇنيەدەگى ىرگەلى دە بەدەلدى وقۋ ورىندارىن ءبىتىرىپ, ەلىمىزدىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەستەرىن قوسىپ جۇرگەنىن, ەندىگى جەردە مۇنداي ءۇردىس ءوز مەملەكەتىمىزدە دە ورنىعاتىنىن, تۇلەكتەر وتانىمىزدىڭ وركەندەۋىنە اتسالىساتىنىنا سەنىم بىلدىرەتىندىگىن قاداپ ايتقان بولاتىن.
ءبىلىمنىڭ تەرەڭ نارىمەن سۋسىنداعان جاستار كاسىبي بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ نەمەسە ارنايى ءبىر سالا بويىنشا عىلىممەن اينالىسۋ ءۇشىن «بولاشاق» باعدارلاماسى ارقىلى شەتەلگە, ياعني, ەڭ جاقسى دامىعان, اۋقىمدى عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى بار ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ بىرىنە جول تارتادى.
ون توعىز جىلدىڭ ىشىندە 7,5 مىڭنان اسا ستۋدەنت دايارلاندى. جالپى, بىلىمگە, رۋحاني دامۋعا قۇيىلعان قارجى قىسقا مەرزىمدە ناتيجەسىن بەرە قويمايدى. «بولاشاق» تۇلەگى, ەڭ الدىمەن, سىرتتان العان وزىق ءبىلىمىنىڭ نەگىزىندە ەلدەگى بەلگىلى ءبىر قىزمەتتەرگە ارالاسا وتىرىپ, ابدەن ءپىسىپ-جەتىلگەن سوڭ عانا ءوز ناتيجەسىن كورسەتە باستايدى.
ەكىنشىدەن, ءبىز كوپ ەسكەرە بەرمەيتىن دۇنيە – «بولاشاقتىقتاردىڭ» الىپ كەلگەن الەۋمەتتىك كاپيتالى. ايتالىق, ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەر شەت مەملەكەتتەردىڭ ەڭ وزىق ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە ءبىلىم الىپ جاتىر دەلىك. ال, وندا كىمدەر وقىپ ءجۇر دەگەن سۇراقتىڭ قويىلۋى – زاڭدى. الەمدىك ەليتالاردىڭ بالالارى, ەڭ ءبىلىمدى جاستار وقيدى. گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىن الايىق. بۇل وقۋ ورنى – دۇنيە جۇزىندەگى يگى جاقسىلار مەن جايساڭداردىڭ ءۇمىتىن ۇزاتقان ۇرپاقتارى وقيتىن جەر. ياعني, الەم تاڭداۋلىلارىنىڭ ءىزباسارلارىمەن ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەر پارتالاس بولادى دەگەن ءسوز.
ەندەشە, سول بىرگە وقىعان, جان-جاقتان كەلگەن ستۋدەنتتەردىڭ ارقايسىسى ەرتەڭ ءوز ەلىندە بەلگىلى ءبىر بەلەستەرگە كوتەرىلە باستايدى. ەندى ويلاڭىزشى, كەز كەلگەن ۇلكەن ءبىر ماسەلەنى شەشۋ ۇستىندە الگى ءبىرگە وقىعان ەكى ادامنىڭ ءبىر-بىرىنە دەگەن كوزقاراسى قانداي بولماق؟ مىنە, بۇل دا الداعى كۇندەرگە ءۇمىت شوعىن ۇرلەي ۇڭىلۋىمىزگە مۇمكىندىك بەرەدى.
تاۋەلسىزدىكتىڭ باستاپقى جىلدارىندا-اق, «زياتكەر ۇلت» يدەياسىنىڭ العاشقى قادامدارى جاسالا باستادى.
سوناۋ 1993 جىلدارى, ەلىمىز ءۇشىن اۋىر ءبىر كەزەڭدە, ەلباسىنىڭ ءتىكەلەي باسشىلىعىمەن قولعا الىنعان «بولاشاق» باعدارلاماسىنا كوپشىلىكتىڭ سەنىمى از بولعاندىعى راس. الايدا, ۋاقىت كورسەتىپ وتىرعانىنداي, جاسالعان جۇمىستاردىڭ بارلىعى ۇلت بولاشاعى ءۇشىن تەڭدەسى جوق ىستەر ەدى.
جالپى, الەم بويىنشا ءدال وسى «بولاشاق» سياقتى باعدارلامالار تىم از, ءىشىنارا مەملەكەتتەردە عانا كەزدەسىپ قالۋى مۇمكىن.
ۇلىبريتانيادا «مەملەكەتتىك ءشاكىرتاقى» ارقىلى جىلىنا ءار ەلدەن 5-10 ستۋدەنتتى جيناپ الىپ, ءوز ەلىندەگى ءبىر ۋنيۆەرسيتەتتە وقىتادى. 1,5 ميلليارد حالقى بار, قىتايعا كەلەتىن بولساق, جىلىنا بىرنەشە مىڭ ادامدى عانا الەمنىڭ ەڭ ءىرى وقۋ ورىندارىنا جولدايدى. كوبىنەسە, مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردى قىسقا مەرزىمدى, 2 ايلىق, 4-6 ايلىق, ءارى كەتسە 1 جىلدىق كۋرستارعا جىبەرەدى. رەسەي مۇنى ەندى عانا قولعا الىپ جاتىر.
ال, ءبىزدىڭ ەلىمىز جىل سايىن ورەندەرىمىزدىڭ 87 ماماندىق بويىنشا 32 ەلدىڭ ايتۋلى ءبىلىم وردالارىندا وقىپ, ءبىلىم الۋلارىنا مۇمكىندىك تۋعىزىپ كەلەدى.
قالاي دەگەنمەن دە, جيىرما جىلدان اسا ۋاقىت اعىمىندا كوپتەگەن يگى ىستەر جاسالىپ, تاريحي ماڭىزى زور ناۋقانداردى ابىرويمەن اتقارۋ ارقىلى ەلىمىز الەم الدىندا ءوزىنىڭ ابىرويى مەن بەدەلىن كوتەرىپ, شىنايى بەينەسىن قالىپتاستىرىپ ۇلگەردى. بۇگىنگى قازاقستاندى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان, ەكونوميكاسى تۇراقتى, ساياساتى ساليقالى, ىرگەسى بەرىك ەگەمەندى ەل دەپ بىلەدى وزگەلەر.
ال, وسى جىلدار ىشىندە «زياتكەر ۇلت» يدەياسىن قالىپتاستىرۋ مەن دامىتۋ جولىندا اتقارىلعان ۇلكەن يگىلىكتى ىستەردىڭ جەمىسىن كورەر ءسات تە الىس ەمەس…
ساياسات نۇربەك,
«حالىقارالىق باعدارلامالار ورتالىعى» اق پرەزيدەنتى
