ەلباسى ن.نازارباەۆ «الەۋمەتتiك-ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ – قازاقستان دامۋىنىڭ باستى باعىتى» اتتى حالىققا ارناعان جولداۋىندا الەۋمەتتiك-ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ تۇرعىسىندا ون باعىتتى نەگiزگە الا وتىرىپ, جاڭا مiندەتتەردi ايقىنداپ كورسەتتi. ونىڭ iشiندە حالىقتى قولجەتiمدi باسپانامەن قامتۋ كەرەكتiگi ايرىقشا اتالىپ كورسەتiلدi. بۇل تۇرعىدا مەملەكەت باسشىسى «قولجەتiمدi باسپانا – 2020» باعدارلاماسىن ازiرلەپ, كەشiكتiرمەي جاساپ قابىلداۋدى ۇكiمەتكە تاپسىردى. وسى ورايدا جولداۋدا جالعا بەرiلەتiن تۇرعىن ءۇيدi بiرiنشiدەن, الۋشى كەلەشەكتە جاعدايى كەلiپ جاتسا, ءوز مەنشiگiنە ساتىپ الۋ مۇمكiندiگi, ەكiنشiدەن, ساتىپ الۋعا جاعدايى كەلمەسە ءومiر بويى سول ءۇيدi جالداپ تۇرا بەرۋ مۇمكiندiگi قاراستىرىلاتىنى ايتىلادى.
بۇل ءۇشiن ەلباسى جىل سايىن سالىناتىن جالعا بەرiلەتiن تۇرعىن ءۇيدiڭ كولەمi 1 ميلليون شارشى مەترگە جەتكiزۋ قاجەت دەدi. ەلiمiزدە قازiرگi كۇندە باسپاناعا قول جەتپەي جۇرگەن جاستار وتە كوپ. سوندىقتان, بۇل كولەم جىل سايىن ۇلعاياتىنى ءسوزسiز. دەمەك, حالىقتىڭ جاعدايى جان-جاقتى قارالماق. وسى باعدارلامانىڭ مەحانيزمiن جاساعان كەزدە كوپتەگەن ماسەلەلەردi قاراستىرعان ءجون.
بiرiنشiدەن, ەڭ وزەكتi ماسەلە جەر رەسۋرسى بولادى. كەيبiر قالالاردا قۇرىلىس جۇرگiزەتiن جەر تەلiمدەرi ازايعان, سودان ونىڭ باعاسى قىمباتتاپ وتىر. مۇنىڭ بiر سەبەبi جەر تەلiمدەرiنiڭ دەنi جەكەشەلەندiرiلiپ كەتكەن. سوندىقتان جاسىل ايماقتى, ياعني ءالi يگەرiلمەگەن جەرلەردi تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا پايدالانۋعا مۇمكiندiك تۋعىزۋ كەرەك.
ەكiنشiدەن, وتاندىق قۇرىلىس ماتەريالدارىن شىعارۋعا اسا ءمان بەرۋ كەرەك. شەتەلدەردەن كەلەتiن قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ باعاسى قىمبات. سوندىقتان وتاندىق قۇرىلىس ماتەريالدارىن شىعاراتىن كاسiپورىندارعا جان-جاقتى قولداۋ بەرۋگە مۇددەلiك تانىتۋ قاجەت. سىرتتان الاتىن كەيبiر ەرەكشە قۇرىلىس ماتەريالدارى ءۇشiن كەدەندiك سالىقتى جەڭiلدەتۋ جولدارىن قاراستىرعان ءجون.
ۇشiنشiدەن, قۇرىلىس ماتەريالدارىن ارنايى تەكسەرەتiن جەرگiلiكتi زەرتحانالار جۇمىس iستەۋi قاجەت.
تورتiنشiدەن, تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا قاجەتتi ينجەنەرلiك جۇيەگە تەحنيكالىق شارت رۇقسات قاعازىن العاندا تۋىندايتىن قيىنشىلىقتار قاعازباستىلىققا سالاتىن اكiمشiلiك كەدەرگiلەرگە قىسقارتۋدىڭ جولدارى قاراستىرىلسا ءجون بولار ەدi.
بەسiنشiدەن, سالىنعان تۇرعىن ءۇيدi پايدالانۋعا الاتىن كوميسسياعا قاتىستى ماسەلەلەردi دە وڭتايلاندىرۋ كەرەك. اسiرەسە, كوپ ادامنىڭ قولىن جيناۋ سياقتى قاعازباستىلىق رەتتەلسە دۇرىس بولادى. جالپى, بۇل ماسەلەدە جاڭا زامانعا ساي شەتەلدiك تاجiريبەلەردi قولدانعان ارتىق ەتپەيدi.
التىنشىدان, تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن سالاتىن كومپانيالارعا بەرiلەتiن بانك نەسيەسiنە جەڭiلدiكتەر بولۋ قاجەت. قازiرگi تۇرعىن ءۇي سالاتىن كومپانيالار كوبiندە بانكتەن نەسيە الۋ ارقىلى جۇمىسىن جۇرگiزەدi. الايدا جوعارىدا ايتىلعانداي, ينجەنەرلiك جۇيەگە تەحنيكالىق شارتتىڭ بiرi نەمەسە الدەقانداي بiر كەدەرگi تۋىنداعان جاعدايدا قۇرىلىس جۇمىسى كiدiرەدi, سونىڭ اسەرiنەن كومپانيانىڭ بانك الدىنداعى نەسيە ءوسiم ۋاقىتىلى تولەنبەي كەدەرگiلەر پايدا بولادى. اينالىپ كەلگەندە كومپانيا تاعى اقشا سۇراۋعا ءماجبۇر بولىپ, وسىنىڭ ءبارi, ارينە تۇرعىن ءۇي باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا دا اكەلiپ سوعادى.
جەتiنشiدەن, قۇرىلىستى جىلدام سالامىن دەپ ارزان ماتەريالداردى پايدالانىپ, ساپاسىزدىققا جول بەرەتiندەر بولادى. ونىڭ ارتى تۇتىنۋشى تاراپىنان داۋ-دامايعا ۇلاسىپ جاتادى. وسىنداي كەلەڭسiزدiكتەر بولماۋى ءۇشiن زەرتحانا جۇمىسىن جەتiلدiرiپ, تەگەۋرiندi تالاپ قوياتىنداي مەكەمەگە اينالدىرۋ قاجەت.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ بيىلعى جولداۋىنان تۋىنداعان «قولجەتiمدi باسپانا – 2020» باعدارلاماسى بۇل – ەلدiڭ يگiلiگiن ەسكەرگەن بەرەكە باستاماسى. بۇل رەتتە پرەزيدەنت تە, ۇكiمەت تە, جەرگiلiكتi اكiمدiكتەر دە بارلىق جاعدايدى جاساپ بەرiپ وتىر. ەندi تەك ايتۋلى باعدارلاما ناۋقانعا اينالماي, ناقتى يگiلiككە اينالۋعا تيiس دەپ ويلايمىن.
بەيسەن مامىربەكۇلى