نۇر-سۇلتان – الەمدە تەڭدەسى جوق, جاڭا ءداۋىردىڭ جاڭا قالاسى. شەتەلدىك قوناقتار استانا ادامعا جاڭا قۋات بەرەتىنىن ءجيى ايتادى. قالامىز شيرەك عاسىر ىشىندە تاتۋلىق پەن دوستىقتىڭ سيمۆولىنا اينالدى. نۇر-سۇلتان –قازاق حالقىنىڭ مىڭداعان جىلدار بويى ارمانداعان استاناسى.
جانداربەك مالىبەكوۆ, مەملەكەتتىك ەلتاڭبا اۆتورى, ساۋلەتشى
1998 جىل ەل تاريحىندا استانانى الماتىدان اقمولاعا كوشىرۋمەن ەرەكشە ورىن الدى. سول تۇستا ەلباسىنىڭ بۇل شەشىمىنە قارسى كەلگەندەر دە, قۇپتاعاندار دا بولدى. ساۋلەتشى رەتىندە مەن استانانىڭ كوشۋىن دۇرىس دەپ سانادىم. ول كەزدە تاشكەنتتە ءجۇر ەدىم. ەل استاناسىنىڭ اقمولاعا كوشىپ جاتقانىن ەستي سالىسىمەن الماتىعا قايتۋ جوسپارىمنان اينىپ, بىردەن وسى جاڭا باس قالامىزعا كەلدىم. قالا قۇرىلىسىنىڭ باس جوسپارىنا دا ءبىر كىسىدەي اتسالىستىم. ەلباسىنا دەيىن قازاق دالاسىندا جاڭا قالا سالعان ەشكىم بولمادى. ۇلى دالا جەرىندە حاندىق داۋىرلەردە دە بىردە-ءبىر ساراي مەن قالا سالىنباعان. موڭعول شاپقىنشىلىعىنان كەيىن وتىرار سىندى ساناۋلى قالالارىمىز قايتا كوتەرىلمەدى. سول كەزدەگى قازاق دالاسىن زەرتتەۋگە كەلگەن تاريحشىلاردىڭ «كوشپەلى حالىقتا نە قالا, نە مادەنيەت جوق» دەگەن پىكىرگە كەلۋىنە وسى جايت سەبەپ.
استانانىڭ قازىرگى ورنالاسقان جەرى دە توعىز جولدىڭ تورابى. ستراتەگيالىق جاعىنان دا وتە ماڭىزدى ورىن. قازاقستاننىڭ گەوگرافيالىق ورتالىعى. ساۋدا قارىم-قاتىناستارىنا وتە ىڭعايلى. ويتكەنى وڭتۇستىك پەن سولتۇستىك, باتىس پەن شىعىستىڭ اراسى وسى جەردە قوسىلادى. قازاق ەتنوسىنىڭ ۇلت ەسەبىندە قالىپتاسۋىنا دا ىڭعايلى. سەبەبى ءبىز استانا ارقىلى قىتايمەن دە, ەۋروپامەن دە بايلانىسىپ جاتىرمىز. سونداي-اق سارىارقانىڭ كليماتتىق جاعدايى بۇرىننان ەرەكشە. قىسى قاتتى اياز بولسا, جازى شىلىڭگىر ىستىق. وسى ورايدا مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىمەن قازاقستاندىق ارحيتەكتورلار نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ باس جوسپارىنا ۋاقىت وتە كەلە وزگەرىستەر مەن تىڭ جاڭالىقتار ەنگىزدى. ءوڭىردىڭ ەكولوگيالىق جۇيەسىمەن قالا قۇرىلىسىنىڭ بىرەگەيلەنە سالىنۋىنا باستى نازار اۋدارىلدى. ەلوردانىڭ باس ارحيتەكتورى – ەلباسى ءوڭىردىڭ تابيعي جاعدايلارىن, اۋا رايىنىڭ قۇبىلمالىلىعىن ەسكەرە كەلىپ, قالا ماڭىندا جاساندى ورمان القابىن قالىپتاستىرۋدى كۇن تارتىبىنە قويدى. كوگالداندىرۋ جۇمىستارىن ەلباسىنىڭ ءوزى قولعا الىپ جۇرگىزىپ جاتىر. مۇنداي شارا باسقا مەملەكەتتەردە مۇلدەم جوق. استانا ورمانىمەن, جان-جانۋارىمەن دە ەرەكشە.
استانا كەلبەتى – ۇلت كەلبەتى. ءبىزدىڭ استانامىز قاي جاعىنان قاراعاندا دا كىسى قىزىعارلىقتاي, شىعىستىڭ دا, باتىستىڭ دا ايشىقتارىن قاتار قابىستىرعان قالاعا اينالىپ كەلەدى. قازاقستاننىڭ جاھاندىق برەندى نۇر-سۇلتان قالاسى شىعىس پەن باتىس ساۋلەت ونەرىنىڭ جاۋھارلارىن ۇيلەستىرگەن ءسانى مەن سالتاناتى, كوركى مەن كەلبەتى تورتكۇل دۇنيەنى جىلدان-جىلعا تامساندىرۋدان ءبىر تانعان جوق. استانانىڭ اقىلگوي اۆتورى, زاماناۋي رەفورماتور
نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاق ەلىنىڭ بەدەلىن بالاماسىز باس قالاسىمەن بارشا الەمگە پاش ەتتى. الاش ايبىنىن اسقاقتاتۋدى اڭساعان اتا-بابا اماناتىن ۇلىقتادى. ارمان اقيقاتقا اينالدى. قازاق ۇلتىنىڭ ۇلى تۇعىرى, الاش جۇرتىنىڭ ماڭگى ايبارى – ارۋ ەلوردا – ەت جۇرەگى ەلىم دەپ سوققان ەلباسىنىڭ بولاشاققا قالدىرعان اسىل مۇراسى.
نۇرسۇلتان نازارباەۆ جاڭا استانانىڭ العاشقى قازىعى قاعىلعان كۇننەن باستاپ قالانىڭ ءاربىر عيماراتىنا, باس جوسپارىنا, ارحيتەكتۋرالىق دوكتريناسىنا دەيىن قالىپتاستىردى. بولاشاق باس قالانىڭ باس جوسپارىن جاساۋعا تۇڭعىش حالىقارالىق بايقاۋ جاريالاتىپ, الەمدىك ساۋلەت ونەرىنىڭ سۇڭعىلالارى جىبەرگەن جۇزدەگەن جوبالاردى ساراپتاۋدان وتكىزدى. سول ءبىر سىندارلى ساتتەردى مەملەكەت باسشىسى ءوزىنىڭ «ەۋرازيا جۇرەگىندە» اتتى كىتابىندا بىلاي دەپ ەسكە الادى: «كونكۋرسقا ايتۋلى ساۋلەت دەرجاۆالارىنان جانە بۇل تۇرعىدا الەمگە جايىلعان اتاقتارى بار: جاپونيا, اقش, اۆستراليا, يتاليا, فرانتسيا, گەرمانيا, رەسەي, فينليانديا, كورەيا, بولگاريا, پاكىستان, پولشا, چەحيا, ۋكراينا, وزبەكستان, قىرعىزستان جانە لاتۆيا سياقتى ەلدەردەن 50-دەن استام جوبا ءتۇستى. بارلىق جوبالار كونگرەسس-حوللعا قويىلدى, ءسويتىپ ولارمەن اركىمنىڭ تانىسۋىنا تولىق مۇمكىندىك تۋدى. ۇسىنىستار توپتاماسىنىڭ ىشىنەن حالىقارالىق كونكۋرستىڭ شارتتارى مەن تالاپتارىنا جاۋاپ بەرە الاتىن 27 جوبالىق ازىرلەمە بەدەلدى قازىلار القاسىنىڭ قاراۋىنا ىرىكتەلدى. ءسويتىپ, كونكۋرس قورىتىندىسى بويىنشا, قازاقستاننىڭ جاڭا استاناسىن سالۋدىڭ باس جوسپارى رەتىندە زامانىمىزدىڭ اسا كورنەكتى ساۋلەتشىلەرىنىڭ ءبىرى – جاپون كونتسەپتۋاليسى كيسە كۋروكاۆانىڭ جوباسى قابىلداندى».
استانانىڭ ساۋلەتىندە ارقيلى قولتاڭبا ايشىعى – تاڭعى گۇل قاۋىزى سەكىلدى ۇلتتىق ەتنومودەرن, كلاسيتسيزم, فۋتۋريزم, مەتابوليزم قاتار كوزگە ۇرادى. باتىستىڭ حاي-تەك, شىعىستىڭ فەنشۋي ءستيلى, قازاقتىڭ ءداستۇرلى كيىز ءۇي تەكتەس ەتنومودەرن ۇلگىسى جاراسىم تاپقان. دارىندى ساۋلەتشى قولتاڭباسىنىڭ كەلەشەگىن ويلاپ, عاسىردان-عاسىرعا جالعاساتىن ناقىش تابۋعا تىرىسقان.
مەنىڭ ويىمشا, نۇر-سۇلتان ەلىمىزدىڭ, وتانىمىزدىڭ كەلبەتى بولعاندىقتان, عيماراتتار مەن تۇرعىن ۇيلەر تۇرعىزۋ بارىسىندا ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەرىمىزدى ەسكەرۋىمىز قاجەت. ماسەلەن, زاماناۋي كوپقاباتتى ۇيلەر حالىقتى ۆاكۋمگە قاماپ, ءبىر-بىرىمەن ارالاس-قۇرالاس بولۋعا شەك قويادى. ال قازاق – ءار كەز قوناقجاي, كوپشىل, باۋىرمال حالىق. ءبىزدىڭ ارحيتەكتۋرا ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدىڭ ەلەگىنەن وتكىزىلۋى ءتيىس. ماسەلەن, كيىز ءۇيدىڭ فيلوسوفياسىن ساقتاي وتىرىپ, وتە كەرەمەت ۇيلەر سالۋعا بولادى. قازىر ۇلتتىق ارحيتەكتۋرا تۋرالى كىتاپ جازىپ جاتىرمىن. باس قالامىزدىڭ اكىمىنە دە وسى يدەيامدى ايتىپ ءجۇرمىن.
