ەرتەڭ – استانا كۇنى. ءدال سول كۇنى قالانىڭ قاي بۇرىشىنا اياق باسساڭىز دا, باس شاھار تۋرالى پاتريوتتىق اندەر ايتىلىپ جاتادى. ناقتى ايتساق, مەرەكەگە وراي ۇيىمداستىرىلعان ويىن–ساۋىقتاردىڭ جارناماسى «استانا تۋرالى اندەر كەشى» دەپ مەنمۇندالاپ تۇرادى. دەسەك تە, سول شارالاردىڭ اتى استانا بولعانىمەن, زاتى باسقادا. تۇسىنبەي قالدىڭىز با؟ ەندەشە ارىدەن باستايىق. سوڭعى جىلدارى قازاق دالاسىندا شالقىعان سۇلۋ اندەردىڭ نەگىزگى تاقىرىبىنىڭ ءبىرى – استانا! ايتپاعىمىز, سول ادەمى ەلوردامىز تۋرالى شىرقالار اندەر تۋرالى.
ءاننىڭ ءتۇرى كوپ. ونى جازاتىن سازگەرلەر دە جەتىپ ارتىلادى. ءتىپتى, وسى كۇنى قولىنا ميكروفون الىپ, «ءاۋ» دەگىشتەردىڭ كوپتىگى سونشا, تاياق لاقتىرساڭ ورىنداۋشىعا تيەتىندەي كورىنەدى. مۇقاعالي اقىن ايتپاقشى, «بولا بەرسىن كوپ مەيلى». بىراق, ءان جازۋ ءبىر بولەك تە, سونىڭ ىشىندە, تۋعان جەر, ولكە تۋرالى ءان جازۋ ءبىر باسقا. وسى كۇنگە دەيىن جازىلعان استانا تۋرالى كەيبىر اندەر وزىندىك ەرەكشەلىگىمەن, جۇرەك تەبىرەنتەر نازىك يىرىمدەرىمەن كوپشىلىكتىڭ كوڭىل تورىنەن ورىن العانى جاسىرىن ەمەس. ولار ەڭسەلى ەلوردانى, ەسىلە اققان ەسىلدى, ەگەمەن ەلدى سۇيۋگە, قۇرمەتتەۋگە ۇندەيدى. ارينە, ەلوردا تۋرالى جاقسى ءان مۇلدەم جوق دەپ ايتا المايمىز. ءبىر عانا التىناي جوراباەۆانىڭ قورجىنىندا باس قالاعا ارنالعان ءتورت تۋىندى بار. قانات پەن سۆەتا ايتباەۆتار ورىندايتىن بەلگىلى اقىن ەرتاي اشىقباەۆتىڭ سوزىنە جازىلعان «استانا ءۆالسىنىڭ» ءوزى نەگە تۇرادى؟ «مۇزارت» توبىنىڭ «ەسىل اعادى» ءانى ەركە وزەننىڭ سىر-سىمباتىن ايشىقتايتىن شىعارمانىڭ بىرەگەيى. دەسە دە, ءدال استانا تاقىرىبىنا كەلگەندە توسىلىپ قالاتىنىمىز بار. نەگە دەسەڭىز…
استاناعا ارنالعان اندەردىڭ بايقاۋى ءوتىپ تۇراتىنىن ءبارىمىز بىلەمىز. وندا دارىندى كومپوزيتورلار استاناعا ارناعان اندەرىن ۇسىنادى. جولدانعان اندەردىڭ ىشىنەن قازىلار القاسى ەڭ ۇزدىك اندەردى تاڭداپ الادى. راس, كەيىنگى كەزدە بايقاۋ وتەدى دەگەننەن كەيىن بە, اقىندار مەن كومپوزيتورلاردىڭ «استانا» تۋرالى اندەرى كوبەيىپ كەتتى. شىندىعىن ايتۋىمىز كەرەك, بايقاۋعا قاتىسامىن دەپ, كەز كەلگەن نارسەنى ولەڭگە اينالدىرعاندار ءوز مۇمكiندiكتەرiن اسىرا پايدالاناتىن سياقتى. اۋەنi دە ءبiرتۇرلi, ءسوزi دە ءبiرتۇرلi. استانا تۋرالى اندەردەن كونتسەرت ۇيىمداستىرعان كۇننىڭ وزىندە, ىڭىرسىعان, داڭعازا اندەردىڭ كونتسەرتى بولىپ شىعادى. استانانىڭ ءايبات كەلبەتىن ايگىلەۋگە الەكتەنگەن اندەردىڭ كوبىسىنىڭ سوزدەرى جۇتاڭ. راس, ءجۇز ءاننiڭ iشiندە بiرلi-جارىمى كوڭiلگە قونارلىقتاي بولۋى مۇمكiن. الايدا, استانا تۋرالى ءان وسى ەكەن دەپ, كەز كەلگەن اۋەندi تىقپالاي بەرۋ دۇرىس ەمەس. جاقسى ءان ونسىزدا سۋ تۇبiندە جاتپايدى. ەلوردا تۋرالى جۇرەك قىلىن شەرتەتiن, سازى مەن ءسوزى ۇيلەسiم تاپقان ءان ءبارiبiر تۋاتىنى انىق. ول كۇندەردىڭ كۇنى, تiپتi, ەرتەڭ-اق دۇنيەگە كەلەتiن شىعار. بiراق, اياق استىنان بايقاۋعا قاتىسۋ قاجەت دەگەن ماقساتپەن اسىعىس-ۇسiگiس ءاندi شىعارا ساپ, ونى دوداعا شىعارۋدىڭ ءوزi ۇيات. الاشتىڭ استاناسىن ءان مەن جىرعا بولەگەن دۇرىس شىعار, ەڭ باستىسى, ول ءاننiڭ كوڭiل تۇكپiرiنەن ورىن العانى دۇرىس. جاستاردىڭ بويىنداعى پاتريوتتىق سەزىمدى وياتاتىن, ولاردىڭ كوڭىلىن كوككە سەرمەتىپ, رۋحىن كوتەرەتىن – اندەر. ءان تۇزەلمەي, ءسان تۇزەلمەيدى. جاقسى ءان ەلىمىزدى ودان سايىن اسقاقتادى.
ءبىر مىسال كەلتىرە كەتسەك, جاقىندا «حابار» ارناسىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «سۇيەمىن سەنى, استانا» اتتى ءان كەشى ءوتتى. اتى ايتىپ تۇرعانداي, كەشتىڭ تاقىرىبى – بار قازاقتىڭ بويتۇمارى استانا. الايدا, كەش بارىسىندا ورىندالعان اندەرگە قاراپ ويلانىپ قايتتىق. قۇددى «مەن نە دەيمىن, دومبىرام نە دەيدىنىڭ» كەيپى. جۇرگىزۋشىلەر – ولجاس سىدىقبەك پەن مارجان سۇلتانباەۆانىڭ كەشكە دايىندىقسىز كەلىپ, ايتار سوزدەرىن قايتا-قايتا ۇمىتىپ, شاتاستىرعانىن ايتپاي-اق قويالىق. ورىندالعان اندەردى ايتساق, كەشكە قاتىسقان ۇزىن-سانى جيىرماعا جۋىق ءانشى مەن توپتاردىڭ اراسىنان ەلوردا تاقىرىبىندا ءان ايتقاندار – بار-جوعى بەسەۋ-اق. ال, قالعاندارى «ءسۇيدىم-كۇيدىم» دەگەن وڭكەي بايانسىز ماحابباتتى بوزداتتى. مۇنى ەل الدىندا جارقىراپ جۇرگەن ورىنداۋشىلاردى كەمسىتۋ نەمەسە ۇيالتۋ ءۇشىن ايتىپ وتىرعان جوقپىز. ەلوردا كۇنى – انشىلەردىڭ اپتاسىنا ءبىر بارىپ, ءان سالىپ قايتاتىن ادەتتەگى تويى ەمەس. ول – باعانالى وردانىڭ باستى مەرەكەسى, مەملەكەتتىك يدەولوگيانىڭ ءبىر ءتىنى. سوندىقتان, جىل ون ەكى ايدا ءبىر كەلەتىن مەرەكەگە ارناپ رەپەرتۋارعا ءبىر ساۋاتتى ءان قوسۋعا بولماس پا ەدى؟ ءارى-بەرىدەن سوڭ, استانا – بولاشاقتىڭ قالاسى. از ۋاقىتتا الەم نازارىن اۋدارعان الىپ شاھارعا ءبىر تۋىندى ارناپ, كەلەر ۇرپاقتىڭ قۇلاعىنا سىڭىرۋگە انشىلەرىمىز ات سالىسسا بولادى عوي.
وسىدان ءتورت جىل بۇرىن العاش رەت قالامىزدا «استانا ءجۇلدىزى» فەستيۆالى وتكەن-ءدى. سوندا قازاقستان تۇرماق, رەسەي, وزبەكستان جانە تاعى باسقا ەلدەردەن كەلگەن قاتىسۋشىلار كىندىك قالاعا ارنايى ءان جازىپ ەدى. كونكۋرسقا قاتىسىپ, ساتتىلىك اكەلگەن سول اندەرىن ءالى كۇنگە دەيىن ورىنداپ ءجۇر. «ياللا» توبىنىڭ ورىنداۋىنداعى «و, استانا» مەن رەسەيلىك دميتري ماليكوۆتىڭ «گورود ليۋبۆي ي مەچتى» ءانى سونىڭ ءبىر دالەلى. ايتپاقشى, سول كەزدە ۇيىمداستىرۋشىلار اتالمىش بايقاۋدىڭ ەكى جىلدا ءبىر وتەتىنىن ايتىپ ەدى. دەگەنمەن, ايتىلعان ءسوز سول كۇيىندە قالا بەردى. قاراپ تۇرساق, ءاننىڭ ءوزى – ناسيحات قۇرالى. استانانى انگە ارقاۋ ەتىپ, ونى قازاقتىڭ دارحان دالاسىنىڭ و شەتى مەن بۇ شەتىنە ناسيحاتتاپ, ودان قالدى شەتەلدىكتەرگە شىرقاتساق, نەسى ايىپ؟
ەركەجان ساتىمبەك
